Khi thể thao và âm nhạc trở thành 'chất dẫn' cho tư tưởng cực đoan

Âm nhạc phát tán tư tưởng cực hữu

Hồi tháng 9 vừa qua, một sự kiện âm nhạc kéo dài hai ngày mang tên “Resurrection 4” dự kiến sẽ được tổ chức tại Great Yarmouth, phía đông nước Anh đã bị chính quyền yêu cầu hủy bỏ. Lý do vì đây là lễ hội âm nhạc được tổ chức bởi Rob Claymore, một nhân vật người Anh bị cáo buộc thường xuyên “phát tán nội dung phân biệt chủng tộc và bài Do Thái sâu sắc trên các kênh truyền thông xã hội của mình”.

CLB võ thuật Nationalist-13 tại Canada chụp ảnh lưu niệm. Họ che mặt bằng hình đầu lâu thường được bọn tân phát xít sử dụng.

Hope not Hate - một nhóm vận động có trụ sở tại Anh, hoạt động chống lại chủ nghĩa phân biệt chủng tộc và phát xít mới - đã tổ chức nhiều cuộc vận động để phản đối lễ hội kể trên, dẫn tới việc nhà chức trách Anh quyết định hủy bỏ sự kiện.

Theo Hope Not Hate, “Resurrection 4” sẽ là buổi hòa nhạc quyền lực da trắng lớn nhất được tổ chức tại Anh trong ít nhất 10 năm, với hơn 500 vé đã bán hết. Trong khi đó, kênh ITV News cho biết, danh sách nghệ sĩ tham gia lễ hội này bao gồm ban nhạc Đức Combat BC và ban nhạc Mỹ Birthrite, cả hai đều bị cáo buộc sử dụng hình ảnh và biểu tượng phát xít Đức.

Các ban nhạc khác dự kiến biểu diễn ở “Resurrection 4” còn có Crucified, Pressure 28, Last Orders và Bulldog Breed, cũng đều là những cái tên có xu hướng cực hữu. Những nhóm nhạc kiểu này đang nở rộ như nấm sau mưa trong bối cảnh chủ nghĩa dân túy cánh hữu đang trỗi dậy khắp châu Âu: từ Đức, Áo và Thụy Điển đến Hungary và Ý.

“Ở các quốc gia này, âm nhạc đóng một vai trò nổi bật trong sự phát triển của chủ nghĩa dân túy. Những người theo chủ nghĩa dân túy cánh hữu đã thành công trong việc kết nối chính trị của họ với văn hóa đại chúng”, Melanie Schiller - Giáo sư ngành Văn hóa Truyền thông Đương đại tại Đại học Radboud (Hà Lan) cho biết.

4 năm qua, bà Schiller đã thực hiện một dự án nghiên cứu quốc tế về mối liên hệ giữa âm nhạc và chủ nghĩa dân túy, với kết quả là cuốn sách “Âm nhạc đại chúng và sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân túy ở châu Âu”. Cuốn sách này khẳng định, trong đa số các trường hợp, âm nhạc là một công cụ mạnh mẽ bởi thông điệp mà các đảng dân túy cánh hữu muốn đưa ra rất phù hợp với những quan niệm âm nhạc đang thịnh hành. “Hình ảnh người anh hùng (nam) nổi loạn và chống đối chế độ hiện hành vẫn vô cùng phổ biến, đặc biệt là trong nhạc rock”, bà Schiller nói.

Các đảng cánh hữu châu Âu cũng đang khéo léo tận dụng âm nhạc theo nhiều cách. Chẳng hạn như Đảng Dân chủ Thụy Điển (SD), đảng cánh hữu lớn nhất tại quốc gia Bắc Âu này, có cả ban nhạc và lễ hội riêng. Âm nhạc của SD thường gắn lịch sử vẻ vang của một quốc gia với sự mất mát bản sắc dân tộc để làm dấy lên tư tưởng bài ngoại trong công chúng.

Tại Đức, các nhà hoạt động trẻ tuổi đến từ đảng cực hữu Sự lựa chọn vì nước Đức (AfD) cũng thành lập những ban nhạc của riêng mình. Ví dụ như Wutburger, một ban nhạc rock Đức có tên tạm dịch là “Công dân phẫn nộ”, khởi đầu bằng việc sáng tác nhạc yêu nước và phản biện chính quyền. Nhưng sau đó, nhóm nhạc này đã chuyển sang xu hướng cực hữu, phân biệt chủng tộc và xây dựng mối quan hệ chặt chẽ với một số chính trị gia AfD.

Một hình ảnh trích từ video trên YouTube về “Trận chiến của người Nibelung”, một giải võ thuật cực hữu tại châu Âu.

Võ thuật tiếp thêm “hormone” cho cánh hữu

Nếu âm nhạc như mưa lâu thấm dần, khiến nhiều thanh niên châu Âu có cảm tình với tư tưởng cực hữu, bài ngoại thì võ thuật lại như những liều hormone làm gia tăng năng lượng hành động, cuối cùng sẽ dẫn tới những bộc phát bạo lực ngoài xã hội.

Tờ New York Times cho hay, các nhóm phát xít mới ở Đức và trên khắp châu Âu đang hợp tác sử dụng võ thuật như một công cụ đào tạo và tuyển dụng. Những nhóm này thường xuyên tổ chức các lễ hội võ thuật tổng hợp (MMA) ở nhiều nước nhằm quảng bá và lôi kéo thêm “tân binh”.

Ông Hans-Jakob Schindler, Giám đốc Dự án Chống chủ nghĩa cực đoan (CEP) - một tổ chức phi chính phủ có trụ sở tại Berlin, cho biết các lễ hội này thường được tuyên bố là các sự kiện chính trị, khiến chúng khó bị cấm và thường có sự góp mặt của một diễn giả cực đoan cánh hữu. Và đặc biệt, những sự kiện này chỉ cho phép các võ sĩ da trắng tham gia.

Nổi bật trong số các giải đấu đó là “Trận chiến Nibelungs”, một sự kiện thi đấu MMA thu hút hàng trăm phần tử cực đoan cánh hữu từ khắp châu Âu và Mỹ. Cái tên của giải liên quan đến bài thơ sử thi anh hùng Đức thế kỷ 13 có tên “Bài hát của Nibelungs”, một văn bản thường được tôn kính và nhắc đến trong tuyên truyền của phát xít Đức trước đây.

Trong các video quảng cáo cho giải đấu, không có biểu tượng hoặc khẩu hiệu cực hữu nào được trưng bày. “Nhưng thông điệp đằng sau các sự kiện này rất rõ ràng”, ông Alexander Ritzmann - cố vấn cấp cao của CEP, cho biết: “Rằng người da trắng đang bị đe dọa ở mọi cấp độ”.

Nền tảng cho những hoạt động quảng bá tư tưởng cực hữu là các CLB võ thuật tân phát xít. Được gọi bằng cái tên “CLB hành động”, những CLB này hoạt động như hội kín và rao giảng chủ nghĩa cực hữu được lấy cảm hứng từ giáo lý của Adolf Hitler. Và, các CLB võ thuật phát xít mới này đang mở rộng thành mạng lưới quốc tế chặt chẽ.

Hồi tháng 8, một “CLB hành động” tại Canada, Nationalist-13, phát hành một video về buổi gặp mặt toàn quốc của họ trên ứng dụng Telegram. Trong sự kiện đó, 7 biểu tượng của các chi hội tham gia đã xuất hiện, bao gồm cả 3 chi hội đến từ Mỹ. Sử dụng Telegram làm đòn bẩy cho các mối quan hệ quốc tế, Nationalist-13 và các chi nhánh của nhóm này thậm chí còn thúc đẩy việc bảo vệ pháp lý cho Thomas Sewell, một phần tử tân phát xít người Úc khi kẻ này bị xét xử vì tội cố ý gây thương tích năm 2023.

Vì thế, tờ The Guardian cho hay, các “CLB hành động” đã lọt vào tầm ngắm của những cơ quan tình báo phương Tây, khi họ xem mối đe dọa an ninh quốc gia đang gia tăng. Trao đổi với tờ báo này, ông Joshua Fisher-Birch - một nhà phân tích khủng bố tại CEP - cho biết: “Các cơ quan tình báo muốn nhận thức được các mạng lưới cực đoan tồn tại ở quốc gia của họ… và khả năng gây bạo lực hiện tại hoặc tương lai của những CLB này cũng như mối liên hệ của họ với các phong trào và cá nhân khác, cả trong nước và quốc tế”.

Rocker nổi tiếng Roger Waters, thành viên nhóm Pink Floyd từng mặc trang phục phát xít Đức lên sân khấu trong chuyến lưu diễn tại Đức năm 2023.

Bóng đá làm nhiệm vụ “khuếch đại”

Trong khi âm nhạc và võ thuật làm nhiệm vụ xây dựng phong trào, thì một môn thể thao khác, bóng đá, lại trở thành công cụ khuếch đại tư tưởng cực hữu dễ dàng nhất, và được sử dụng ngày một nhiều.

Tại Anh, các trận đấu của đội tuyển quốc gia nước này gần đây thường xuyên chứng kiến các cổ động viên (CĐV) hát vang những bài hát cực hữu, bài ngoại. Chẳng hạn như trong trận đấu vòng loại World Cup 2026 giữa Anh và Serbia hôm 10/9, các CĐV Anh liên tục chen điệp khúc “Dừng thuyền lại, dừng thuyền lại!” vào bài hát cổ vũ nhằm bày tỏ sự khó chịu trước dòng người nhập cư đang tràn vào Anh qua eo biển Manche. Rồi sau đó, họ hô vang: “Chúng ta sẽ bầu cho đảng Reform UK”, đảng cực hữu đang ngày một ảnh hưởng mạnh mẽ trên chính trường nước Anh.

Không dừng lại ở chuyện hò hét, không gian cổ vũ bóng đá rất dễ chuyển hóa cảm xúc thành bạo lực, với không ít ví dụ nóng hổi. Hồi tháng 1 năm nay, trước thềm trận đấu giữa chủ nhà Lazio và Real Sociedad tại Europa League, khoảng 80 CĐV được cho là có khuynh hướng cực hữu của Lazio đã tấn công khoảng 70 CĐV đội khách, khiến ít nhất 9 người bị thương.

Trước đó 2 tháng, tại trận đấu Europa League giữa Ajax và Maccabi Tel Aviv ở Amsterdam (Hà Lan), các CĐV đội khách đã bị những kẻ bài Do Thái tại Hà Lan tấn công dữ dội, khiến hơn 20 người bị thương, trong đó có cả những trường hợp nguy kịch.

Các sự kiện như vậy khiến các trận đấu bóng đá tại châu Âu giờ đây luôn phải tính đến nguy cơ bạo lực do những CĐV cực hữu thực hiện. Tới mức hôm 18/10, chính quyền thành phố Birmingham (Anh) đã phải khuyến nghị các CĐV Maccabi Tel Aviv không theo chân đội bóng Israel tới làm khách của Aston Villa trong khuôn khổ trận đấu Europa Lague vào ngày 6/11 tới, vì lo ngại họ trở thành mục tiêu tấn công của các thành phần cực hữu.

Dù khuyến nghị này sau đó bị dỡ bỏ do áp lực từ cộng đồng Do Thái cũng như các nhóm chống phân biệt chủng tộc, nhưng nó cũng cho thấy làn sóng cực hữu vẫn đang lan rộng và trở thành mối đe dọa an ninh ngày càng lớn ở châu Âu, nhờ được khuếch tán bằng những công cụ hiệu quả như thể thao và âm nhạc.

Quang Anh