Khó khăn trong phát triển người tham gia bảo hiểm xã hội
BHG - Từ năm 2022, tỷ lệ tham gia Bảo hiểm xã hội (BHXH) là một trong những chỉ tiêu được HĐND tỉnh đưa vào kế hoạch phát triển KT – XH hàng năm của tỉnh, điều này cho thấy sự quan tâm đặc biệt của tỉnh trong công tác phát triển người tham gia BHXH. Song, để thực hiện thắng lợi chỉ tiêu này vẫn còn không ít khó khăn cần tháo gỡ.
BHXH là trụ cột chính trong hệ thống an sinh xã hội, là một trong những chính sách an sinh hữu ích với người tham gia, do Nhà nước tổ chức và được đảm bảo thực hiện bằng các quy định pháp luật. Người tham gia BHXH sẽ được hưởng các quyền lợi nhằm bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết trên cơ sở đóng vào quỹ BHXH. Hiện nay, có 2 loại hình BHXH là BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện. Với mỗi loại hình, người tham gia sẽ được hưởng những quyền lợi và chế độ khác nhau.
Công nhân làm việc tại Công ty Cổ phần Công nghiệp và Xuất nhập khẩu Lâm nghiệp Hà Giang, xã Đạo Đức (Vị Xuyên) được đóng bảo hiểm xã hội đầy đủ.
Những năm qua, tỉnh tập trung chỉ đạo các cấp, ngành, các tổ chức chính trị - xã hội, cộng đồng doanh nghiệp và người lao động trên địa bàn tỉnh triển khai, thực hiện hiệu quả chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước về chính sách BHXH, qua đó đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận như: Quỹ BHXH được quản lý chặt chẽ, sử dụng hiệu quả; chất lượng khám, chữa bệnh, dịch vụ y tế được nâng cao; công tác cải cách hành chính, chuyển đổi số thực hiện đồng bộ; mức độ hài lòng của nhân dân về chất lượng dịch vụ khám, chữa bệnh, thủ tục đăng ký tham gia và thanh toán các chế độ BHXH từng bước được cải thiện; các chế độ, chính sách BHXH được thực hiện đúng quy định, đảm bảo quyền lợi cho người lao động.
Tuy nhiên, việc thực hiện chính sách BHXH trên địa bàn tỉnh gặp không ít khó khăn, trong đó số người tham gia BHXH có xu hướng giảm. Giai đoạn từ 2016 đến nay, số người tham gia BHXH giảm gần 3.000 người, tương đương giảm 6,2%; tình trạng người lao động đề nghị hưởng chế độ BHXH một lần có chiều hướng gia tăng, nhất là người lao động thuộc khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh và người đã đóng BHXH tự nguyện, làm ảnh hưởng nhiều đến mục tiêu phát triển người tham gia và số thu quỹ BHXH của tỉnh.
Qua tìm hiểu, tình trạng số người tham gia BHXH trên địa bàn tỉnh có xu hướng giảm, nhất là giai đoạn 2021 – 2023 xuất phát từ nhiều nguyên nhân. Cụ thể, thực hiện Nghị định 108 năm 2014 của Chính phủ về tinh giản biên chế và Nghị định 26 năm 2015 của Chính phủ về quy định chế độ, chính sách đối với cán bộ không đủ điều kiện về tuổi tái cử, số lao động thuộc khối hành chính, sự nghiệp, đảng, đoàn thể nghỉ việc hưởng chế độ BHXH một lần, nghỉ hưu ngày một nhiều, trong khi đó Chính phủ không bổ sung thêm biên chế để bù đắp lại lực lượng lao động đã nghỉ việc dẫn đến giảm số người tham gia BHXH. Cùng đó, Nghị định 135 năm 2020 của Chính phủ quy định về tuổi nghỉ hưu và Nghị định 07 năm 2021 của Chính phủ quy định chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2021 – 2025 đã tăng điều kiện về tuổi nghỉ hưu của người tham gia BHXH, đồng thời tăng mức thu nhập tối thiểu đóng BHXH từ 700 nghìn đồng/tháng (năm 2021) lên mức 1,5 triệu đồng/tháng (từ 2022) đã gây khó khăn cho người đang tham gia đóng ở mức thấp.
Ngoài ra, hiện nay trên địa bàn tỉnh chưa thu hút được nhiều tập đoàn kinh tế lớn đến đầu tư dẫn đến người lao động trong tỉnh phải đi làm ở các khu công nghiệp ngoài tỉnh. Đối với các doanh nghiệp trong tỉnh phần lớn là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, do ảnh hưởng của nền kinh tế, một số doanh nghiệp không có đơn hàng nên không tuyển dụng lao động mới; một số đơn vị dừng hoạt động hoặc chuyển sang địa bàn khác để kinh doanh dẫn đến khó khăn trong việc phát triển người tham gia BHXH. Mặt khác, một số doanh nghiệp chưa tham gia BHXH cho người lao động; nhiều cơ sở kinh doanh không có đăng ký kinh doanh thuê lao động nhưng không ký hợp đồng lao động để trốn đóng BHXH… Giai đoạn từ 2016 đến nay, qua công tác thanh tra, kiểm tra của ngành chuyên môn, có hơn 1.000 đơn vị, doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh buộc phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đóng BHXH cho người lao động với tổng số tiền hơn 15 tỷ đồng.
Trước tình hình trên, để tiếp tục thực hiện thắng lợi chỉ tiêu về số người tham gia BHXH, thiết nghĩ ngành chuyên môn của tỉnh cần đề xuất, kiến nghị các cấp, ngành có thẩm quyền nâng mức hỗ trợ và quyền lợi cho người tham gia BHXH tự nguyện vì mức hỗ trợ kinh phí và quyền lợi hưởng như hiện nay chưa đủ hấp dẫn người tham gia BHXH tự nguyện; đề xuất cơ chế quản lý đối với các lao động nhận khoán đất, rừng, chăm sóc chè, Cao su tại các nông trường, lâm trường làm căn cứ thu, nộp BHXH; quan tâm giải quyết, tháo gỡ kịp thời các khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thực hiện chính sách BHXH; đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, phổ biến pháp luật về BHXH đến các tầng lớp nhân dân dưới nhiều hình thức đa dạng, phong phú để thu hút người dân tham gia BHXH.
