Khói thuốc lá là 'kẻ thù thầm lặng' của xương và khớp

Nhiều nghiên cứu cho thấy, hút thuốc thường xuyên làm tăng nguy cơ loãng xương, tổn thương gân và viêm khớp, khiến quá trình phục hồi sau chấn thương hoặc phẫu thuật trở nên chậm hơn.

Hút thuốc còn làm giảm hiệu quả của thuốc điều trị, hạn chế khả năng lui bệnh và khiến bệnh nhân dễ tái phát viêm khớp.

Ông Nguyễn Văn Th. (Hà Nội) hút thuốc hơn 20 năm và gần đây thường xuyên bị cứng khớp, đau nhức dữ dội vào buổi sáng. Khi đi khám, ông được chẩn đoán viêm khớp dạng thấp, căn bệnh có liên quan mật thiết đến thói quen hút thuốc lâu năm.

Theo các bác sỹ, hút thuốc lá không chỉ làm tăng nguy cơ khởi phát viêm khớp dạng thấp mà còn khiến bệnh tiến triển nặng và khó điều trị hơn. Khói thuốc có thể kích hoạt phản ứng miễn dịch bất thường, khiến cơ thể tự tấn công mô khớp.

Ngoài ra, hút thuốc còn làm giảm hiệu quả của thuốc điều trị, hạn chế khả năng lui bệnh và khiến bệnh nhân dễ tái phát viêm khớp.

Thạc sỹ, bác sỹ chuyên khoa I Ngô Tuấn Anh, Khoa Nội cơ xương khớp, Phòng khám Đa khoa Tâm Anh quận 7 (TP.HCM) cho biết, khói thuốc lá chứa hơn 7.000 chất hóa học, trong đó có 69 chất gây ung thư.

Không chỉ ảnh hưởng đến phổi, tim mạch, não hay hệ tiêu hóa, thuốc lá còn tác động tiêu cực lên hệ xương khớp. Nicotine ức chế tế bào tạo xương, làm giảm mật độ xương và tăng nguy cơ loãng xương.

Hút thuốc còn làm giảm hấp thụ canxi và giảm nồng độ estrogen - hormone giúp duy trì bộ xương chắc khỏe ở cả nam và nữ. Bên cạnh đó, việc hút thuốc làm tổn thương mạch máu, khiến mô xương thiếu oxy và dinh dưỡng, khiến xương giòn, dễ gãy và chậm lành sau chấn thương.

Không chỉ thuốc lá truyền thống, thuốc lá điện tử cũng gây hại cho sức khỏe xương khớp. Theo bác sỹ Tuấn Anh, hơi thuốc điện tử chứa nhiều gốc tự do và chất gây viêm, làm tổn thương mô xương, tăng nguy cơ loãng xương và gãy xương. Ông nhấn mạnh, không có loại thuốc lá nào là an toàn cho cơ thể, dù là thuốc lá điếu hay thuốc lá điện tử.

Tác hại của thuốc lá là toàn diện và lâu dài. Để bảo vệ hệ xương khớp cũng như sức khỏe nói chung, các bác sỹ khuyến cáo người dân nên từ bỏ thuốc lá càng sớm càng tốt, duy trì lối sống lành mạnh, chế độ ăn giàu canxi - vitamin D và tập luyện thường xuyên để tăng cường sức khỏe xương khớp.

Không chỉ vậy, thuốc lá còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như tắc nghẽn động mạch, tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim, đột quỵ.

Người hút thuốc có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao gấp 2 đến 4 lần so với người không hút. Hút thuốc lâu dài còn gây tổn thương phổi, dẫn đến viêm phế quản mãn tính, khí phế thũng (COPD), gây khó thở, giảm chất lượng sống.

Phụ nữ mang thai hút thuốc sẽ có nguy cơ cao sảy thai, sinh non, sinh con nhẹ cân, hoặc trẻ bị tổn thương phát triển thần kinh, hô hấp. Trẻ em tiếp xúc với khói thuốc cũng dễ mắc các bệnh hô hấp, hen suyễn, viêm phổi. Hút thuốc còn làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường type 2, khiến bệnh tiến triển nhanh hơn và khó kiểm soát đường huyết.

Đặc biệt, sự trỗi dậy nhanh chóng của các sản phẩm thuốc lá mới như thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đang đặt ra mối nguy mới. Theo Bộ Y tế, tỷ lệ học sinh từ 13 đến 17 tuổi sử dụng thuốc lá điện tử đã tăng từ 2,6% (năm 2019) lên tới 8,1% (năm 2023).

Trong khi đó, tỷ lệ người trưởng thành sử dụng cũng tăng từ 0,2% (năm 2015) lên 0,6% (năm 2021). Các sản phẩm thuốc lá mới này thường được thiết kế rất bắt mắt, đa dạng về mẫu mã, thậm chí ngụy trang thành thỏi son, bút viết, hộp sữa, đồ chơi trẻ em… nhằm thu hút giới trẻ và gây khó khăn cho việc kiểm soát.

Tác hại của thuốc lá mới không chỉ ở việc gây nghiện mạnh do nicotine tổng hợp, mà còn do nguy cơ bệnh tật cao hơn. Nicotine trong thuốc lá điện tử thường ở dạng muối, dễ thẩm thấu, ít gây khó chịu khi hít vào, làm tăng nguy cơ nghiện nhanh chóng và ngộ độc.

Với thuốc lá điện tử, việc sử dụng có thể dẫn tới các bệnh hô hấp như viêm tiểu phế quản tắc nghẽn (hay còn gọi là bệnh “phổi bỏng ngô”) do hít phải diacetyl, một chất tạo mùi thơm; viêm phổi lipid do hít phải dầu từ tinh dầu điện tử; tràn khí màng phổi, giảm chức năng phổi, mắc COPD.

Bên cạnh đó, người dùng cũng có thể mắc các bệnh tim mạch nghiêm trọng như rối loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim, suy tim do nicotine và các chất độc như carbon monoxide.

Khói thuốc điện tử còn chứa các hợp chất có khả năng gây ung thư như formaldehyde, acrolein, toluene, nitrosamine, hydrocarbon thơm đa vòng, kim loại nặng như niken và chì. Nicotine còn thúc đẩy sự phát triển khối u, gây chết tế bào, đột biến DNA. Ngoài ra, thiết bị thuốc lá điện tử có thể gây nổ, bỏng nghiêm trọng cho người dùng.

Đáng lo ngại, không chỉ người sử dụng mà những người xung quanh khi hít phải khói từ thuốc lá mới cũng có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Khói thuốc mới chứa các chất độc hại như nitrosamine, aldehyde, carbon monoxide… có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư, đột quỵ, bệnh tim mạch, hô hấp.

Theo thống kê của Bộ Y tế, riêng trong năm 2023, đã có 1.224 ca nhập viện tại các bệnh viện trên cả nước liên quan đến sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng.

Trước đó, năm 2011, chi phí y tế cho chỉ 5 trong số 25 bệnh liên quan đến thuốc lá đã lên tới 24.679 tỷ đồng. Những con số này cho thấy gánh nặng bệnh tật và chi phí y tế mà thuốc lá gây ra là vô cùng lớn.

D.Ngân