Không quản lý được, Hoàng Gia Phát để 'mất' gần 400ha đất rừng

52/100 ha cao su bị chết

Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Đắk Lắk vừa ban hành Kết luận Thanh tra số 3839/KL-STNMT về việc chấp hành pháp luật về đất đai và thực hiện dự án của Công ty TNHH Thương mại dịch vụ xuất nhập khẩu Hoàng Gia Phát tại xã la Jlơi, huyện Ea Súp.

Theo kết luận, cuối năm 2010, Công ty TNHH Thương mại dịch vụ xuất nhập khẩu Hoàng Gia Phát (gọi tắt là Công ty Hoàng Gia Phát), người đại diện theo pháp luật hiện nay là ông Võ Hồng Đại Dương (trú tại TP.HCM), được UBND tỉnh Đắk Lắk giao cho 977,36 ha để thực hiện dự án trồng cao su và quản lý bảo vệ rừng.

Trụ sở Ban quản lý dự án trồng rừng và bảo vệ rừng của Công ty Hoàng Gia Phát hoang hóa, xuống cấp, vắng bóng người. (Ảnh: Trần Hoàn)

Diện tích rừng này được UBND tỉnh Đắk Lắk thu hồi của Công ty Lâm nghiệp Ea H'Mơ, thuộc tiểu khu 134, 138, nằm trên địa bàn xã la Jlơi (huyện Ea Súp).

Theo quy hoạch, có 756,18ha diện tích trồng cao su (trước mắt trồng thí điểm 100ha); đất xây dựng hạ tầng 31,01ha; đất khoanh nuôi, quản lý, bảo vệ rừng 165,57ha (trước mắt quản lý bảo vệ 829,7ha); đất khác (sình lầy, khe suối, hồ) 24,6ha.

Toàn bộ diện tích 977,36 ha nói trên đã được UBND tỉnh cấp Giấy CNQSĐ đất số BA 674985 cho Công ty Hoàng Gia Phát vào ngày 28/12/2010, gồm 47 thửa đất. Mục đích sử dụng là đất rừng sản xuất.

Sau khi được thuê đất, Công ty Hoàng Gia Phát đã đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng và triển khai trồng thí điểm 100ha cao su theo dự án được duyệt. Tuy nhiên, đến năm 2019, diện tích cao su còn sống đạt khoảng 72ha và đến năm 2023, qua khảo sát hiện trạng kết hợp với đối chiếu, tổng hợp các tài liệu liên quan, Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường Đắk Lắc kết luận, diện tích cây cao su tại dự án còn khoảng 48ha. Hiện công ty không tổ chức khai thác mủ, không phát dọn thực bì trong lô.

Công ty Hoàng Gia Phát giải thích cây chết là do khu vực đất trồng cao su trũng thấp, đất xấu, bị ngập úng vào mùa mưa, hạn hán vào mùa khô và một số nguyên nhân khác.

Một số diện tích cao su còi cọc, kém phát triển bởi không được chăm sóc, phát dọn thực bì. (Ảnh: Trần Hoàn)

Gần 400ha rừng tự nhiên bị lấn, chiếm

Quá trình triển khai dự án, do không thực hiện đầy đủ quy định về công tác quản lý và bảo vệ rừng, sau 13 năm thực hiện, Công ty Hoàng Gia Phát đã để người dân lấn, chiếm khoảng 396ha đất rừng.

Trong đó, lấn, chiếm 52/100ha đất đã trồng cao su năm 2011; 137/165,57ha đất có rừng được quy hoạch quản lý bảo vệ; còn lại chủ yếu là lấn, chiếm trong diện tích đất có rừng được quy hoạch trồng cao su.

Toàn bộ diện tích đất bị lấn, chiếm tại tiểu khu 138, thuộc địa bàn xã la Jlơi. Số đất bị lấn chiếm này đã bị người dân cày xới và trồng chủ yếu các loại cây ngắn ngày như mì, dưa hấu, một số diện tích nhỏ được trồng cây lâu năm như điều, tiêu.

Theo kết luận thanh tra, năm 2022, Công an huyện Ea Súp đã điều tra xác định, nguyên nhân mất đất dự án là do có khoảng gần 100 hộ gia đình người đồng bào dân tộc thiểu số trú tại xã la Le, huyện Chư Pứh (tỉnh Gia Lai) lấn, chiếm để sản xuất nông nghiệp.

Do không được bảo vệ, nhiều cây cao su bị đốt để lấn chiếm trồng cây ngắn ngày. (Ảnh: Trần Hoàn)

Quá trình kiểm tra việc quản lý, sử dụng đất và việc thực hiện Dự án đầu tư trồng cao su và quản lý, bảo vệ rừng của Công ty Hoàng Gia Phát tại xã la Jlơi, huyện Ea Súp, Thanh tra Sở Tài Nguyên và Môi trường Đắk Lắk khẳng định, tổng diện tích bị lấn, chiếm khoảng 396ha, trong đó gồm 52ha đất trồng cao su trước đây bị chết và 344ha đất có rừng.

Lý giải về nguyên nhân suy giảm diện tích rừng tự nhiên tại dự án, Công ty Hoàng Gia Phát cho hay, có một số đối tượng bảo kê cho người dân tộc thiểu số khai phá rừng trái phép và phát hoang để lấn chiếm đất. Tuy nhiên, nội dung báo cáo này không thể hiện vị trí, diện tích rừng bị phá.

Công ty Hoàng Gia Phát cũng cho rằng, giai đoạn đầu 2019 đã xảy ra nhiều vụ việc người dân huyện Chư Pứh, tỉnh Gia Lai (giáp ranh với đất dự án của công ty) sang lâm phần do công ty quản lý để phá rừng, lấn chiếm đất. Tuy nhiên, qua kiểm tra, công ty không lập biên bản hiện trường các vụ việc để báo cáo cấp có thẩm quyền xử lý.

Nhiều hộ dân đang thu hoạch mì trên diện tích đất rừng được UBND tỉnh Đắk Lắk cấp cho công ty làm dự án. (Ảnh: Trần Hoàn)

Theo Thanh tra Sở Tài Nguyên và Môi trường Đắk Lắk, quá trình này có duy nhất một vụ chặt phá 46,31 ha rừng được công ty, kiểm lâm địa bàn và UBND xã la Jlơi phát hiện, phối hợp lập biên bản vi phạm, sau đó lực lượng chức năng đã vào cuộc xử lý.

Cũng theo Thanh tra Sở Tài Nguyên và Môi trường Đắk Lắk, Công ty Hoàng Gia Phát đã vi phạm quy định của pháp luật về đất đai (thiếu trách nhiệm để đất bị lấn, chiếm); vi phạm pháp luật về quản lý, bảo vệ rừng, về lâm nghiệp (không hoàn thiện hồ sơ cho thuê rừng khi đã được cho thuê đất có rừng, thiếu trách nhiệm để mất rừng). Việc vi phạm của công ty đã diễn ra trong thời gian dài nhưng chưa được xử lý dứt điểm.

Trước việc để mất hàng trăm ha diện tích đất rừng tự nhiên, Thanh tra Sở Tài Nguyên và Môi trường kiến nghị Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk thu hồi đất đối với dự án trồng cao su và quản lý bảo vệ rừng của Công ty Hoàng Gia Phát.