Khu mộ đá 400 năm tuổi của dòng họ quyền lực ở Phú Thọ

VIDEO: Mộ đá Đống Thếch 400 năm tuổi của dòng họ Đinh Công ở Mường Động. Thực hiện: Viết Hà.

Trong những ngày cuối tháng mười, giữa tiết trời heo may, chúng tôi đến tìm hiểu khu mộ cổ Đống Thếch. Từ phường Hòa Bình (tỉnh Phú Thọ) di chuyển khoảng 35 km đến Mường Động. Đứng ở tỉnh lộ 12B, du khách có thể thấy những khối đá cao lớn, phủ rêu phong hiện lên sừng sững giữa cỏ xanh, tạo nên một không gian trầm mặc và linh thiêng.

Bước chân vào khu mộ, ai nấy đều choáng ngợp trước hàng trăm ngôi mộ cổ nằm san sát nhau, giữa đó là vô số cột đá lớn nhỏ dựng thẳng tắp. Có cột cao gần hơn 3 m, rộng hơn một mét, như biểu tượng quyền lực thách thức thời gian. Nhiều phiến đá đã phủ rêu xanh, khắc những dòng chữ cổ mờ dần theo năm tháng, càng làm tăng vẻ bí ẩn cho khu mộ đá cổ xưa.

Bà Đinh Thị Diện, hậu duệ đời thứ 20 của dòng họ Đinh Công, người thường xuyên chăm sóc khu mộ đá cho biết, với người dân địa phương, dòng họ Đinh Công, nơi đây được xem là “thánh địa”, vùng đất thiêng không ai dám xâm phạm, gắn liền với truyền thuyết về dòng họ Đinh giàu có và quyền lực bậc nhất xứ Mường xưa.

Bà Diện cho hay theo lời kể của các bậc cao niên và tài liệu cổ, dòng họ Đinh có công khai lập và cai quản cả vùng Mường Động rộng lớn. Người sáng lập họ là cụ Đinh Như Lệnh, nhưng người đưa danh tiếng dòng họ lên đỉnh cao quyền lực chính là cụ Đinh Công Kỷ.

Bà Diện cho hay cụ Đinh Công Kỷ có công giúp vua Lê dẹp loạn ở vùng Tây Bắc. Nhờ lập nhiều chiến công hiển hách, cụ được phong tước Chưởng vệ đề đốc Uy quận công, đồng thời được triều đình giao quyền cai quản và thế tập vùng Mường Động.

Theo quan sát, trên các phiến đá rêu phong, cổ kính đều được khắc chữ Nôm. Theo gia phả họ Đinh, khi cụ Đinh Công Kỷ qua đời vào ngày 22/2/1650, vì công lao to lớn của cụ với triều đình, vua Lê còn cho chuyển những phiến đá xanh quý từ Thanh Hóa ra Mường Động để dựng cột mộ cho cụ. Chính những cột đá khổng lồ ấy đã tạo nên diện mạo tráng lệ và kỳ bí của khu mộ Đống Thếch ngày nay.

Với những giá trị nổi bật, năm 1997, khu mộ cổ Đống Thếch đã được công nhận là Di tích lịch sử - khảo cổ cấp quốc gia. Theo tài liệu lịch sử ghi lại, đây là nơi an nghỉ của những người thuộc dòng họ Đinh, dòng họ quan lang nắm quyền cai quản vùng Mường Động trong giai đoạn từ thế kỷ XVI đến XVIII.

Những phiến đá ở khu mộ cổ Đống Thếch có hoa văn như những thớ gỗ hóa thạch.

Chính quyền xã Kim Bôi xác định Đống Thếch là báu vật khảo cổ vô giá, cung cấp những bằng chứng khoa học quý về đời sống văn hóa, tín ngưỡng và tục mai táng của người Mường cổ, đặc biệt là tầng lớp quý tộc họ Đinh.

Trải qua 400 năm, khu mộ đá Đống Thếch vẫn sừng sững giữa mây trời xứ Mường. Những phiến đá phủ rêu phong, những dòng chữ mờ dần theo năm tháng không chỉ là dấu tích của một dòng họ từng hiển hách, mà còn là chứng nhân lịch sử, ghi lại dấu ấn của một thời kỳ hưng thịnh trong văn hóa Mường.

Viết Hà