Khủng hoảng chính trị tại Pháp đe dọa các sáng kiến an ninh của EU

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron. Ảnh: IRNA/TTXVN

Không lâu sau khi sự kiện Brexit đẩy EU vào giai đoạn chia rẽ, 27 quốc gia thành viên bắt đầu tìm lại sự đồng thuận thông qua các sáng kiến tăng cường hợp tác quốc phòng trong bối cảnh áp lực từ phía Nga gia tăng và Mỹ tỏ ra thiếu cam kết với an ninh châu Âu dưới thời Tổng thống Donald Trump. Tuy nhiên, sự thống nhất này đang bị thách thức khi Pháp, một trong hai trụ cột chính của khối đang lún sâu vào khủng hoảng chính trị kéo dài từ giữa năm 2024 và nền kinh tế Đức tiếp tục trì trệ.

Các chuyên gia nhận định cuộc khủng hoảng ở Pháp tuy chưa đe dọa trực tiếp tới nền kinh tế chung của khu vực nhưng những bất ổn này có thể khiến nhiều dự án hội nhập then chốt, đặc biệt là trong lĩnh vực quốc phòng, bị tê liệt.

Chuyên gia Shahin Valleé của Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Đức nhận định hai dự án quân sự lớn giữa Pháp và Đức bao gồm chương trình phát triển xe tăng (MGCS) và chương trình máy bay chiến đấu (FCAS) thế hệ mới đang có nguy cơ bế tắc. Ông cho rằng sự thiếu ổn định chính trị ở Pháp đã làm suy yếu lòng tin giữa các bên, cản trở việc đưa ra các quyết định chiến lược tầm quốc gia.

Chính phủ Pháp đã thay bốn thủ tướng chỉ trong vòng 15 tháng. Ông Sébastien Lecornu, người từng giữ chức Bộ trưởng Quốc phòng, được bổ nhiệm làm Thủ tướng vào tháng 9/2025, từ chức sau chưa đầy một tháng, rồi lại được tái bổ nhiệm chỉ sau bốn ngày. Tình trạng thay đổi liên tục nhân sự cấp cao và triển vọng chính trị mờ mịt khiến các đối tác như Đức lo ngại.

Bà Cornelia Woll, Chủ tịch Trường Quản trị Hertie ở Berlin, nhận định rằng Pháp thực chất đang không còn hiện diện trong các nỗ lực dài hạn của EU, bởi không ai muốn xây dựng quan hệ chiến lược với một đối tác liên tục thay đổi lãnh đạo.

Trong bối cảnh Đức đang chịu áp lực chính trị nội bộ, các chuyên gia cho rằng Berlin sẽ do dự khi phải gánh vác thêm các sáng kiến hội nhập. Ông Carsten Brzeski, chuyên gia kinh tế tại ING Germany, nhận định rằng trong mắt cử tri Đức, bất kỳ động thái nào hướng tới hội nhập sâu hơn đều bị xem là Đức đang phải gánh vác thay cho Pháp. Điều này đặc biệt nhạy cảm trong bối cảnh chi phí quốc phòng leo thang vì chiến sự Ukraine và Mỹ ngày càng hối thúc châu Âu tự đảm trách an ninh của mình.

Tình trạng bất ổn ở Pháp cũng tác động tới kế hoạch thiết lập thị trường vốn chung toàn EU và nỗ lực giảm bớt các thủ tục hành chính, những mục tiêu cốt lõi trong quá trình hội nhập kinh tế khu vực.

Tình hình hiện tại được xem là một sự đảo ngược so với cuộc khủng hoảng nợ công từng diễn ra sau cuộc suy thoái toàn cầu 2008, khi các nước ở rìa EU như Bồ Đào Nha, Ireland, Italy, Hy Lạp và Tây Ban Nha rơi vào tình trạng bất ổn. Lần này, thay vì các nền kinh tế ngoại vi, chính Pháp, một trong hai trung tâm quyền lực của EU, lại trở thành tâm điểm bất ổn, khiến giới chức châu Âu lo ngại về sức mạnh nội khối. Bà Daniela Schwarzer thuộc Quỹ Bertelsmann nhận định khủng hoảng Pháp sẽ khó xử lý hơn các tình huống trước đây, bởi Pháp và Đức hiện chiếm gần một nửa tổng GDP của EU.

Chính phủ Đức hiện tại vẫn bày tỏ tin tưởng vào sự ổn định của Pháp nhưng giới quan sát cảnh báo rằng nếu khủng hoảng tiếp tục leo thang, nguy cơ đổ vỡ chính trị tại Paris có thể lan rộng ra toàn châu Âu.

Trong khi đó, đảng cực hữu Tập hợp Quốc gia (RN) của bà Marine Le Pen đang tận dụng sự rối ren của chính quyền Macron để củng cố thế lực trước cuộc bầu cử tổng thống năm 2027. Nếu đảng này lên nắm quyền, các sáng kiến quốc phòng chung với Đức có thể bị đe dọa nghiêm trọng, một kịch bản có thể làm suy yếu toàn bộ tiến trình hội nhập châu Âu.

Hải Trần/Báo Tin tức và Dân tộc