Kiểm soát giá hàng hóa thiết yếu, ngăn ngừa lũng đoạn thị trường

Lãnh đạo Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội chủ trì phiên thảo luận tổ chiều 3/11. Ảnh: Quochoi.vn

Đề xuất bổ sung quy định bắt buộc kê khai khi giá biến động mạnh

Phát biểu thảo luận tại tổ, đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường cho rằng, Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá đã có nhiều điều chỉnh phù hợp thực tiễn, đặc biệt là việc bổ sung, phân cấp thẩm quyền quản lý giá đối với một số loại hàng hóa, dịch vụ công thiết yếu. Tuy nhiên, vẫn còn thiếu quy định quan trọng về kê khai và kiểm tra giá - công cụ giúp Nhà nước kịp thời kiểm soát biến động giá bất thường, bảo vệ người tiêu dùng và ổn định thị trường.

Theo đại biểu, trong Luật Giá hiện hành trước đây đã có quy định về kê khai và kiểm tra giá, song nội dung này không còn được nhắc tới trong dự thảo sửa đổi lần này. “Việc kê khai giá rất cần thiết để cơ quan quản lý biết rõ nguyên nhân của việc tăng giá, đồng thời buộc doanh nghiệp phải giải trình lý do điều chỉnh” đại biểu nói.

Đại biểu lấy ví dụ từ thực tiễn quốc tế: Ở nhiều nước, khi một doanh nghiệp muốn tăng giá sản phẩm như sữa, thực phẩm hay thuốc men, họ phải chứng minh chi phí đầu vào tăng hoặc công thức sản phẩm thay đổi. Nếu chỉ vì khan hiếm hàng mà tăng giá, họ sẽ bị xử phạt nặng vì hành vi lợi dụng thị trường để trục lợi. Ngay cả khi không có hàng để bán, họ cũng không được phép tăng giá nếu không có lý do hợp lý.

Từ đó, đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường cho rằng, tình trạng tăng giá bất hợp lý đang diễn ra ở Việt Nam, đặc biệt trong các lĩnh vực như bất động sản, thực phẩm, hàng tiêu dùng, sữa… Nhiều thời điểm thị trường khan hiếm, giá hàng hóa tăng đột biến mà không có cơ chế kiểm soát hay buộc doanh nghiệp kê khai, khiến người tiêu dùng chịu thiệt, còn cơ quan quản lý khó xác định nguyên nhân thực sự.

Đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường thảo luận tại tổ. Ảnh: Quochoi.vn

Đại biểu đề nghị, trong dự thảo Luật cần bổ sung quy định bắt buộc kê khai và kiểm tra giá đối với những hàng hóa, dịch vụ thiết yếu có biến động giá từ 20% trở lên, không chỉ giới hạn trong các trường hợp thiên tai, dịch bệnh hay khủng hoảng đặc biệt.

“Chỉ khi yêu cầu doanh nghiệp kê khai và giải trình biến động giá, Nhà nước mới có cơ sở xác định liệu giá tăng là do chi phí đầu vào, do cung cầu mất cân đối hay do đầu cơ, lũng đoạn” - đại biểu phân tích.

Biện pháp này, theo đại biểu, không nhằm can thiệp hành chính vào thị trường, mà để bảo đảm tính minh bạch, công bằng và ổn định, giúp các cơ quan quản lý có công cụ giám sát kịp thời và bảo vệ người dân trước những cú sốc giá.

Đại biểu Hoàng Văn Cường nhấn mạnh, thị trường chỉ có thể phát triển bền vững khi giá cả được hình thành minh bạch và phản ánh đúng giá trị thực của hàng hóa. Việc bổ sung quy định kiểm tra, kê khai giá sẽ giúp phát hiện sớm dấu hiệu bất thường, xử lý hành vi thao túng, đồng thời tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh cho doanh nghiệp chân chính.

Các đại biểu Quốc hội TP Hà Nội tham gia phiên thảo luận tổ chiều 3/11. Ảnh: Quochoi.vn

“Kiểm soát giá không có nghĩa là áp đặt giá. Đây là biện pháp để bảo đảm thị trường vận hành ổn định, người tiêu dùng không bị tổn thương, còn doanh nghiệp không bị thiệt hại vì những biến động bất hợp lý” - đại biểu nói.

Đại biểu Hoàng Văn Cường cũng đánh giá cao các nội dung khác của dự thảo, như phân cấp thẩm quyền bình ổn giá xuống cấp xã, hay quy định rõ trách nhiệm định giá các dịch vụ công thiết yếu (trong đó, y tế và giáo dục được thực hiện theo luật chuyên ngành). Tuy nhiên, đại biểu nhấn mạnh, việc hoàn thiện cơ chế kê khai và kiểm tra giá cần được xem là khâu trọng tâm để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về giá trong bối cảnh nền kinh tế thị trường hiện nay.

Thống nhất quy định về giá dịch vụ y tế trong các luật

Phát biểu thảo luận tại tổ, đại biểu Quốc hội Trần Thị Nhị Hà cho rằng, một số nội dung trong dự thảo về quy định giá dịch vụ y tế và kiểm nghiệm cần được rà soát để bảo đảm thống nhất với các luật chuyên ngành, đặc biệt là Luật Khám bệnh, chữa bệnh và Luật Dược.

Đại biểu Quốc hội Trần Thị Nhị Hà thảo luận tại tổ. Ảnh: Quochoi.vn

Theo dự thảo, thẩm quyền định giá được phân cấp cho Bộ Y tế, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng và UBND các địa phương. Cụ thể, Bộ Y tế định giá hoặc phân cấp định giá đối với các cơ sở thuộc hệ thống của Bộ; Bộ Công an, Bộ Quốc phòng định giá riêng cho các đơn vị y tế trực thuộc; còn UBND cấp tỉnh định giá các dịch vụ y tế trên địa bàn.

Tuy nhiên, đại biểu Quốc hội Trần Thị Nhị Hà cho rằng, cách phân cấp này chưa thật sự thống nhất với quy định hiện hành. “Theo Luật Khám bệnh, chữa bệnh, Bộ trưởng Bộ Y tế chủ trì phối hợp với Bộ trưởng Bộ Tài chính quy định phương pháp và mức giá dịch vụ khám, chữa bệnh. HĐND cấp tỉnh được quyết định giá dịch vụ y tế trên địa bàn, nhưng không được cao hơn mức do Bộ Y tế ban hành” - đại biểu dẫn chứng.

Do đó, đại biểu Quốc hội Trần Thị Nhị Hà đề nghị cơ quan soạn thảo xem xét lại sự tương thích giữa Luật Giá và các luật chuyên ngành, nhằm tránh chồng chéo, bảo đảm thống nhất trong quản lý giá dịch vụ y tế.

Quang cảnh phiên thảo luận tổ của Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội chiều 3/11. Ảnh: Quochoi.vn

Liên quan đến kê khai giá thuốc, đại biểu Trần Thị Nhị Hà nêu thực tế tại Hà Nội có hơn 12.000 cơ sở bán lẻ thuốc, mỗi cơ sở trung bình kinh doanh hàng nghìn mặt hàng với giá biến động liên tục. Việc yêu cầu các đơn vị này kê khai giá bán lẻ trong khi hạ tầng công nghệ thông tin chưa đáp ứng sẽ khiến khối lượng công việc của chính quyền địa phương tăng rất lớn.

Đại biểu cho rằng, hiện nay quy định về kê khai giá bán buôn thuốc đã được thực hiện khá chặt chẽ, do đó có thể duy trì cơ chế niêm yết giá bán lẻ, yêu cầu các cơ sở không được bán cao hơn giá niêm yết, thay vì buộc phải kê khai lại toàn bộ giá bán lẻ. Điều này vừa bảo đảm minh bạch, vừa giảm áp lực quản lý cho các cơ quan địa phương.

Đại biểu Trần Thị Nhị Hà nhấn mạnh, mục tiêu của sửa đổi Luật Giá không chỉ là hoàn thiện khung pháp lý, mà còn phải tăng tính khả thi trong thực tiễn, đặc biệt với các lĩnh vực đặc thù như y tế - nơi giá dịch vụ và giá thuốc tác động trực tiếp đến đời sống người dân.

Hồng Thái