Kiến nghị việc đánh thuế thu nhập cá nhân khi chuyển nhượng cổ phiếu

VAFI vừa có văn bản gửi Thủ tướng, Văn phòng Chính phủ, Bộ Tài chính và các đơn vị trực thuộc, đề xuất áp dụng thuế thu nhập cá nhân theo phương pháp Capital Gain Tax (CGT) - tức chỉ thu thuế khi nhà đầu tư có lãi từ giao dịch chuyển nhượng chứng khoán.

Theo VAFI, hiện nay nhà đầu tư phải chịu thuế khoán 0,1% trên tổng giá trị giao dịch và thuế 5% trên mệnh giá cổ phiếu thưởng (10.000 đồng/cổ phiếu), bất kể thực tế lãi hay lỗ. Điều này được cho là bất hợp lý và không còn phù hợp với thị trường chứng khoán đã phát triển.

Nhà đầu tư phải chịu thuế khoán 0,1% trên tổng giá trị giao dịch và 5% trên mệnh giá cổ phiếu thưởng (10.000 đồng/cổ phiếu).

Phương pháp CGT, theo VAFI, sẽ tính dựa trên phần chênh lệch giữa giá bán bình quân và giá mua bình quân của số cổ phần bán ra, sau đó nhân với thuế suất đề xuất 3%. Phương pháp này hợp lý hơn vì loại trừ phần vốn gốc, đảm bảo chỉ thu thuế khi có lợi nhuận thực tế. Thu thuế CGT theo từng lần bán chứng khoán.

Theo VAFI, mức 3% là phù hợp nhằm tạo động lực phát triển thị trường chứng khoán, tạo điều kiện thu hút đông đảo người dân tham gia thị trường chứng khoán và tạo điều kiện cho hệ thống các doanh nghiệp niêm yết dễ dàng huy động nguồn vốn khổng lồ từ khu vực dân cư và nước ngoài.

Nhiều quốc gia đã áp dụng cách tính này. Trong khu vực Đông Nam Á, VAFI cho biết, chỉ còn Việt Nam, Indonesia áp dụng thuế khoán - 0,1% trên tổng giá trị bán chứng khoán, bất kể giao dịch lãi hay lỗ.

VAFI đề nghị đưa phương pháp CGT vào dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi năm 2025, áp dụng cho các giao dịch trên thị trường chứng khoán.

Với cá nhân đầu tư nước ngoài và tổ chức nước ngoài không thành lập pháp nhân tại Việt Nam nhưng tham gia đầu tư vào thị trường Việt Nam, tính thuế chuyển nhượng chứng khoán tương tự nhà đầu tư cá nhân trong nước. Đồng thời, VAFI kiến nghị bãi bỏ sắc thuế thu nhập cá nhân đánh vào cổ phiếu thưởng.

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến dự thảo nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 126 hướng dẫn thi hành Luật Quản lý thuế.

Theo Bộ Tài chính, từ năm 2016 đến hết 2024, cá nhân nhận cổ tức bằng chứng khoán và cá nhân là cổ đông hiện hữu nhận thưởng bằng chứng khoán đã nhận tổng cộng 34,8 tỷ cổ phiếu. Nếu số lượng cổ phiếu này được chuyển nhượng toàn bộ và giá cổ phiếu tính theo mệnh giá (10.000 đồng), với thuế suất 5%, thì số thuế TNCN tạm ước phải kê khai, nộp vào khoảng 17.420 tỷ đồng.

Tuy nhiên, số thuế thu nhập cá nhân thực tế của cá nhân nhận cổ tức bằng chứng khoán và cổ đông hiện hữu nhận thưởng bằng chứng khoán đã kê khai trong giai đoạn trên chỉ khoảng 1.318 tỷ đồng, bằng gần 8% mức ước tính 17.420 tỷ đồng (nếu toàn bộ số cổ phiếu này được chuyển nhượng).

Cũng trong giai đoạn này, tổng số thuế thu nhập cá nhân đã kê khai từ hoạt động đầu tư vốn 51.965 tỷ đồng, trong đó thuế thu từ cổ tức và thưởng trả bằng chứng khoán chỉ khoảng 1.318 tỷ đồng, chiếm 2,5%.

Theo dự thảo của Bộ Tài chính, doanh nghiệp sẽ khấu trừ thuế thu nhập cá nhân tại nguồn ngay khi phát hành cổ phiếu thưởng hoặc cổ tức bằng cổ phiếu, thay vì đợi tới thời điểm cổ đông chuyển nhượng. Bộ cũng đề xuất bổ sung cách xác định số thuế thu nhập cá nhân phải khấu trừ: Số thuế thu nhập cá nhân khấu trừ được xác định bằng giá trị cổ tức, giá trị lợi tức, giá trị thường nhân với thuế suất thuế thu nhập cá nhân từ đầu tư vốn (5%).

Việt Linh