Kinh tế tư nhân, bệ phóng thực hiện khát vọng tăng trưởng hai con số

Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân xác định, cùng với kinh tế nhà nước, kinh tế tập thể, kinh tế tư nhân giữ vai trò nòng cốt để xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, tự lực, tự cường. Phát triển kinh tế tư nhân nhanh, bền vững, hiệu quả, chất lượng cao là nhiệm vụ trọng tâm cấp bách, mang tính chiến lược, lâu dài.

Việt Nam đang nỗ lực đạt mục tiêu tăng trưởng GDP hai con số, nhằm đưa nền kinh tế từ nước thu nhập trung bình trở thành nước thu nhập cao vào năm 2045. Điều này đang đặt ra không ít các thách thức, trong đó thách thức mang tính then chốt nhất đó là thúc đẩy kinh tế tư nhân bứt phá.

Khai phóng nguồn lực nội sinh

Một báo cáo nghiên cứu của TS Đặng Thị Thu Hoài, Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược (Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương) cho thấy, năng suất lao động khu vực ngoài nhà nước (bao gồm khu vực tư nhân) không chỉ thấp hơn nhiều so với các khu vực khác, mà tốc độ tăng trưởng cũng thấp hơn, nhất là giai đoạn 2021-2023. Điều này phản ánh đặc trưng của khu vực này là nhỏ lẻ, tập trung vào những ngành đòi hỏi vốn thấp.

GS. TS Ngô Thắng Lợi, Đại học Kinh tế Quốc dân dẫn chứng, bình quân lợi nhuận trước thuế của một doanh nghiệp tư nhân chỉ bằng 0,52% của doanh nghiệp Nhà nước và gần 3,1% của doanh nghiệp FDI. Năng suất lao động chỉ bằng 34% khu vực Nhà nước và khoảng 69% khu vực FDI. Năng lực khoa học – công nghệ còn yếu, tỷ lệ doanh nghiệp công nghệ cao chỉ khoảng 12,1%. Thu nhập của người lao động cũng chỉ bằng 57% so với khu vực Nhà nước và 80,5% so với FDI.

Ngoài số lượng gần 1 triệu doanh nghiệp, chúng ta vẫn còn 5 triệu hộ kinh doanh cá thể chưa chuyển đổi thành doanh nghiệp, lực lượng này đang có tâm lý “không muốn lớn”, “không chịu lớn” do e ngại bởi những ràng buộc về quy định, thủ tục đặt ra khi chuyển đổi và trong quá trình hoạt động. Đây chính là nguồn lực nội sinh khổng lồ đang chờ khai phóng trên cơ sở các chính sách khuyến khích chuyển đổi của Nhà nước, với cơ chế hỗ trợ về vốn, thuế phí, hỗ trợ quản trị doanh nghiệp ... để các doanh nghiệp non trẻ có thể theo kịp các doanh nghiệp khác.

Kinh tế tư nhân gặp nhiều khó khăn, trở ngại trong việc tiếp cận các nguồn lực.

Nghị quyết 68 nhận định, khu vực kinh tế tư nhân hầu hết đều là các doanh nghiệp quy mô siêu nhỏ, nhỏ và vừa; tiềm lực tài chính và trình độ quản trị hạn chế; phần lớn có năng lực công nghệ và đổi mới sáng tạo thấp; tư duy kinh doanh thiếu tầm nhìn chiến lược... Việc này đến từ nguyên nhân về tư duy, nhận thức vai trò của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế còn chưa đầy đủ, thể chế pháp luật còn vướng mắc, bất cập. Kinh tế tư nhân gặp nhiều khó khăn, trở ngại trong việc tiếp cận nguồn lực, đặc biệt là vốn, công nghệ, đất đai, tài nguyên và nhân lực chất lượng cao. Một số chính sách ưu đãi hỗ trợ chưa thực sự hiệu quả và khó tiếp cận.

Với tất cả các tồn tại đã được nêu rất cụ thể trong Nghị quyết 68, nếu không được khẩn trương tháo gỡ, khu vực này rất khó có thể tăng trưởng và tất nhiên mục tiêu đạt tăng trưởng hai con số cũng sẽ khó khả thi.

GS Ngô Thắng Lợi cũng nhấn mạnh: “để đạt mục tiêu tăng trưởng GDP 8% trong năm 2025, khu vực tư nhân cần tăng trưởng 10,3% và từ sau năm 2025 phải duy trì mức tăng trưởng 11,5–12% trở lên mới đạt được mục tiêu tăng trưởng hai con số”.

Rõ ràng để làm được điều này thật sự không dễ dàng đối với khu vực kinh tế tư nhân. Cần khai phóng sức mạnh nội sinh của khu vực này với các chính sách kinh tế vĩ mô ổn định và lâu dài tạo nền móng cho tư nhân bứt phá.

Cần có chính sách kinh tế vĩ mô ổn định, dài hạn

Hệ thống chính sách về phát triển kinh tế tư nhân trải dài từ Đại hội VI (1986) đến nay, tuy nhiên vẫn thiếu tính bao trùm, chưa tạo điều kiện để mọi thành phần tư nhân phát huy tối đa tiềm lực. Thậm chí ngay trong nội bộ, kinh tế tư nhân còn chưa gắn kết với nhau, đôi khi cạnh tranh không lành mạnh. Vì vậy, để có được sự đột phá về tăng trưởng, cần có các chính sách kinh tế vĩ mô ổn định, dài hạn, có khả năng thu hút được các nguồn lực trong nước. Đặc biệt nguồn lực từ khu vực kinh tế tư nhân là trọng tâm để hoàn thành mục tiêu tăng trưởng hai con số như Chính phủ đã đề ra.

Nhóm các chuyên gia nghiên cứu về phát triển kinh tế tư nhân kiến nghị các giải pháp trọng tâm thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân bứt phá. Trước hết cần thống nhất quan điểm, nhận thức về vai trò của kinh tế tư nhân, coi kinh tế tư nhân là động lực trọng tâm của tăng trưởng kinh tế, lực lượng nòng cốt trong nền kinh tế.

Tập trung hoàn thiện, tháo gỡ các điểm nghẽn về thể chế, chính sách theo hướng minh bạch, đồng bộ, ổn định, tạo môi trường đầu tư, kinh doanh thuận lợi, lành mạnh, bình đẳng giữa các thành phần kinh tế. Có chiến lược cụ thể phát triển kinh tế tư nhân, trong đó có vai trò đồng hành quan trọng của Nhà nước. Sớm thúc đẩy quá trình chuyển đổi hộ kinh doanh thành doanh nghiệp trên cơ sở ban hành Nghị định về cơ chế hỗ trợ vốn, thuế phí, mô hình quản trị...

Cần có các chính sách, giải pháp hỗ trợ tài chính, tiếp cận đất đai, công nghệ... cho khu vực kinh tế tư nhân

Sửa đổi Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, bởi cho đến nay Luật này chưa đáp ứng được kỳ vọng của doanh nghiệp thông qua quy định về chính sách hỗ trợ. Phát huy vai trò của Quỹ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa , hoàn thiện cơ chế pháp lý để khởi động lại Quỹ bảo lãnh tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa, khắc phục tình trạng hoạt động kém hiệu quả của các quỹ này tại các địa phương.

Chính phủ cần có các giải pháp hỗ trợ tài chính, tiếp cận đất đai, công nghệ, chuyển đổi xanh và chuyển đổi số trong khu vực tư nhân.

Ông Nguyễn Văn Thân, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam đề nghị, thực hiện cơ chế đặt hàng đối với doanh nghiệp tư nhân có tiềm lực về tài chính, năng lực quản trị cũng như khoa học công nghệ để tham gia các dự án lớn, trọng điểm của quốc gia như đường sắt tốc độ cao, hạ tầng số, năng lượng, công nghệ cao ...

“Những gì tư nhân làm được thì chúng ta hãy mạnh dạn giao cho họ làm”, ông Thân nhấn mạnh.

Lê Thanh/VOV.VN