Kinh tế tuần hoàn: Lợi ích kép cho môi trường, xã hội và doanh nghiệp

Ngày 20/11, tại Trung tâm Phụ nữ và Phát triển (Hà Nội), Viện Chính sách Kinh tế môi trường (Hội Kinh tế môi trường Việt Nam) phối hợp cùng Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc tại Việt Nam (UNDP Việt Nam) và Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường (ISPAE) tổ chức hội thảo tập huấn về kinh tế tuần hoàn dành cho doanh nghiệp và chính quyền địa phương.

Sự kiện diễn ra trong bối cảnh Việt Nam triển khai Quyết định số 222/QĐ-TTg ngày 23/01/2025 của Thủ tướng Chính phủ về Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện kinh tế tuần hoàn đến năm 2035, với các mục tiêu và lộ trình cụ thể thúc đẩy mô hình tuần hoàn trong các ngành, lĩnh vực trọng tâm.

Quang cảnh buổi chương trình tập huấn.

Hội thảo được tổ chức nhằm hỗ trợ xây dựng và phát triển hệ thống chính sách, công cụ quản lý, mô hình kinh doanh, công nghệ và lối sống tuần hoàn; đồng thời nhân rộng các mô hình thực tiễn về sản xuất và tiêu dùng bền vững, nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên, giảm phát thải và bảo vệ môi trường, góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh tại Việt Nam.

Tham dự chương trình có PGS.TS Nguyễn Thế Chinh – Viện trưởng Viện Chính sách Kinh tế Môi trường; TS. Mai Thanh Dung – Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đồng thời là đại diện Đại sứ quán Hà Lan tại Việt Nam; ông Florian Beranek – chuyên gia cao cấp quốc tế; TS. Lại Văn Mạnh – Trưởng Ban Kinh tế Tài nguyên Môi trường; và bà Hoàng Thị Diệu Linh – đại diện UNDP Việt Nam. Ngoài ra, chương trình còn có sự tham gia của các đại biểu từ nhiều hội, ngành, doanh nghiệp và các đơn vị báo chí.

Buổi tập huấn diễn ra trong không khí tập trung, với các chuyên gia, doanh nghiệp và cơ quan quản lý.

Phát biểu tại chương trình, TS. Mai Thanh Dung nhấn mạnh rằng khái niệm kinh tế tuần hoàn trong Luật Bảo vệ môi trường mang tính bao quát cao, được chắt lọc từ nhiều định nghĩa quốc tế để phù hợp với bối cảnh Việt Nam – một quốc gia không giàu tài nguyên và đang đối mặt với áp lực lớn từ chất thải và ô nhiễm.

Ông khẳng định: “Kinh tế tuần hoàn đã được Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm, đưa vào nhiều nghị quyết, chương trình quan trọng và gần đây nhất là Nghị quyết 222 của Chính phủ về kế hoạch hành động quốc gia. Không chỉ trên văn bản, kinh tế tuần hoàn đang lan tỏa mạnh mẽ vào thực tiễn đời sống, trở thành tiêu chí quan trọng trong đánh giá năng lực lãnh đạo và năng lực cạnh tranh của quốc gia.”

TS. Mai Thanh Dung phát biểu tại chương trình tập huấn.

Theo TS. Dung, đào tạo và nâng cao nhận thức là “chìa khóa đầu tiên” để mở ra chuỗi hoạt động triển khai kinh tế tuần hoàn ở doanh nghiệp và địa phương. Ông kỳ vọng khóa tập huấn sẽ mang lại nền tảng kiến thức vững chắc, giúp doanh nghiệp áp dụng mô hình tuần hoàn vào thực tiễn sản xuất.

Tiếp nối những định hướng quan trọng, đại diện Chương trình Phát triển Liên Hợp quốc tại Việt Nam, bà Hoàng Thị Diệu Linh đã chia sẻ góc nhìn quốc tế cùng những kinh nghiệm thực tiễn trong hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi xanh thời gian qua.

Bà Diệu Linh cho biết, từ năm 2021, UNDP đã phối hợp triển khai chuỗi khóa đào tạo về kinh tế tuần hoàn tại Hà Nội, Huế và TP. Hồ Chí Minh, góp phần nâng cao năng lực cho nhiều doanh nghiệp trong việc tiếp cận mô hình sản xuất bền vững. Theo bà, kinh tế tuần hoàn hiện không chỉ là xu thế mà đã trở thành ưu tiên chiến lược của nhiều quốc gia, thể hiện rõ qua Thỏa thuận Xanh châu Âu và hàng loạt kế hoạch hành động tại khu vực châu Á.

Bà Hoàng Thị Diệu Linh - Đại diện UNDP.

Tại Việt Nam, định hướng này đã được cụ thể hóa thông qua Đề án phát triển kinh tế tuần hoàn, Kế hoạch hành động quốc gia và đặc biệt là cơ chế trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất yêu cầu doanh nghiệp thu hồi và tái chế tối thiểu 22% bao bì từ năm 2025.

Tuy vậy, đại diện UNDP cũng thẳng thắn chỉ ra rằng doanh nghiệp hiện còn đối mặt với nhiều thách thức như thiếu hướng dẫn kỹ thuật, hạn chế trong khả năng tiếp cận công nghệ và tài chính, khó khăn trong thiết kế sản phẩm tuần hoàn cũng như trong đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế. Bà nhấn mạnh rằng: “Đối với doanh nghiệp, kinh tế tuần hoàn không chỉ là nghĩa vụ môi trường, mà còn là lợi thế cạnh tranh giúp tiết kiệm tài nguyên, tuân thủ chuẩn mực quốc tế và nâng cao khả năng chống chịu của chuỗi cung ứng.”

Trên cơ sở đó, khóa tập huấn lần này được thiết kế nhằm giúp doanh nghiệp và cơ quan quản lý cập nhật những xu hướng và quy định mới nhất về kinh tế tuần hoàn, làm quen với các phương pháp tiếp cận tiêu chuẩn quốc tế, nắm bắt các công cụ đo lường – giám sát và xây dựng kế hoạch thực hiện kinh tế tuần hoàn tại địa phương. UNDP khẳng định sẽ tiếp tục đồng hành với Việt Nam trong quá trình chuyển đổi xanh thông qua đối thoại chính sách, hỗ trợ kỹ thuật và hợp tác với khối tư nhân, hướng tới mục tiêu xây dựng nền kinh tế bền vững, tuần hoàn và có khả năng chống chịu cao.

PGS.TS Nguyễn Thế Chinh – Viện trưởng Viện Chính sách Kinh tế Môi trường đã nhấn mạnh rằng mục tiêu cao nhất của kinh tế tuần hoàn là tạo ra lợi ích kép vừa bảo vệ môi trường và thúc đẩy phát triển xã hội, vừa bảo đảm được lợi nhuận yếu tố cốt lõi giúp doanh nghiệp có thể tồn tại, phát triển và tiếp tục thực hiện các mục tiêu bền vững.

PGS.TS Nguyễn Thế Chinh - Viện trưởng, Viện Chính sách kinh tế môi trường (Hội Kinh tế môi trường Việt Nam).

Theo ông, khóa tập huấn không chỉ nhằm trang bị kiến thức mà còn kỳ vọng trở thành diễn đàn mở, nơi các chuyên gia và doanh nghiệp có thể thẳng thắn trao đổi, chia sẻ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai mô hình tuần hoàn để cùng nhau tìm hướng tháo gỡ.

Ông cho rằng một khóa tập huấn thành công là khi “mọi người cảm thấy còn muốn được đào tạo tiếp”, nghĩa là nội dung đủ thiết thực, đủ gợi mở và tạo cảm hứng cho người tham dự.

Trên tinh thần đó, chương trình được tổ chức như một diễn đàn kết nối, vừa truyền tải các kiến thức nền tảng, vừa tạo không gian đối thoại giữa các bên liên quan. Tại đây, doanh nghiệp có cơ hội nắm bắt các tiêu chí quan trọng của dự án xanh và dự án tuần hoàn, hiểu rõ hơn quy trình đánh giá, cấp phép và vận hành mô hình tuần hoàn trong thực tiễn. Đồng thời, hội thảo cũng giúp doanh nghiệp tiếp cận các cơ hội hỗ trợ tài chính, từ chính sách ưu đãi lãi suất đến các gói tín dụng xanh – những nguồn lực có ý nghĩa quyết định đối với quá trình chuyển đổi mô hình kinh doanh bền vững.

Các đại biểu trình bày bài phát biểu, trao đổi thông tin và kinh nghiệm về kinh tế tuần hoàn.

Không khí sôi nổi của các cuộc thảo luận nhóm.

Đối với các cơ quan quản lý địa phương, khóa tập huấn là dịp để tiếp cận các phương pháp xây dựng kế hoạch hành động về kinh tế tuần hoàn theo định hướng quốc gia, qua đó góp phần hoàn thiện hệ thống chính sách và các công cụ quản lý trong thời gian tới. Việc kết nối giữa cơ quan nhà nước, tổ chức quốc tế và cộng đồng doanh nghiệp tại hội thảo được kỳ vọng sẽ tạo nên động lực mới, thúc đẩy mạnh mẽ tiến trình chuyển đổi xanh trên phạm vi rộng hơn.

Hoàng Trang