Kinh tế tuần hoàn trong công nghiệp: Yêu cầu từ cần thiết sang cấp bách

Kinh tế tuần hoàn và sản xuất xanh đang là thách thức nhưng đi cùng cơ hội để doanh nghiệp (DN) - nhất là các DN công nghiệp phát triển và hội nhập với thế giới, đáp ứng các yêu cầu của thị trường hiện nay. Khi các DN chú trọng đến hoạt động quản lý và tái tạo tài nguyên, nguyên liệu theo một quy trình khép kín, sẽ hạn chế tối đa lượng phế thải mang lại nhiều lợi ích trước mắt và lâu dài.

Tái chế chất thải thành nguyên liệu mới

Thực tế hiện nay, nhiều DN sản xuất công nghiệp đã đầu tư trang thiết bị công nghệ, xử lý tái chế chất thải thành nguyên liệu mới cho sản xuất, từ đó giảm các tác động tiêu cực đến môi trường, bảo vệ hệ sinh thái và sức khỏe con người. Đơn cử, tại Công ty May Hưng Yên đã chuyển đổi tất cả các lò hơi nước đốt than trước đây sang lò hơi dùng điện. Việc này giảm được ô nhiễm cùng các chi phí về nhân công.

Lãnh đạo May Hưng Yên cho biết, ngoài đầu tư thay đổi công nghệ, DN đã triển khai những hoạt động cho phát triển bền vững, sản xuất xanh hướng đến kinh tế tuần hoàn, từ đơn giản là việc thu hồi vải vụn sau sản xuất được tận dụng làm lõi chăn đệm, hoặc xử lý thành mút dùng trong ngành may.

Lò hơi nước đốt than chuyển sang lò hơi dùng điện giảm chi phí nhân công

Quản lý hiệu quả hệ thống xử lý để một phần hoặc toàn bộ chất thải sẽ được đưa về vòng sản xuất cũ, cấu trúc lại để tiếp tục được sử dụng, góp phần giảm tiêu thụ nguyên nhiên liệu cũng là lời giải về kinh tế tuần hoàn của các DN ngành thép hiện nay. Tại Công ty CP Thép Hòa Phát Dung Quất, hoạt động sản xuất thép sử dụng lượng lớn điện, than và nước, nên DN đề cao việc sử dụng tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải, tái sử dụng tối đa nguồn phát thải rắn, khí và nước.

Ông Hồ Đức Thọ, Phó giám đốc Công ty CP Thép Hòa Phát Dung Quất cho biết, chất thải rắn là xỉ hạt hình thành sau quá trình luyện gang được đưa vào hệ thống nghiền làm phụ gia xi măng S95 cao cấp, có độ mịn và độ liên kết rất cao, sử dụng cho việc đúc các cấu kiện bê tông xây dựng vùng nước mặn. Đối với xỉ thép sẽ được gia công chế biến và tạo ra thép hạt, làm cốt vật liệu đổ bê tông cho các hệ thống đường giao thông.

“Toàn bộ khí nhiệt dư của quá trình luyện than cốc, luyện gang thép từ các lò cao được đưa qua hệ thống lọc bụi tĩnh điện, khử lưu huỳnh chuyên dụng, sau đó khí nóng được đưa về các bồn chứa và dẫn qua đường ống đến các tổ hợp máy phát nhiệt điện. Tại Nhà máy Dung Quất 1 có 6 máy phát điện với tổng công suất 360 MW tương đương với 1 nhà máy thủy điện hay nhiệt điện cỡ vừa. Giải pháp này đáp ứng 85% nhu cầu sử dụng điện sản xuất của toàn nhà máy”, ông Thọ cho hay.

Tái chế chất thải rắn, khí và nước tại Công ty CP Thép Hòa Phát Dung Quất giúp tự chủ nguồn điện, nguồn nước và tạo ra nguyên liệu cho nhiều ngành sản xuất khác

Với cam kết không xả thải, nên quy trình xử lý nước của các nhà máy tại Công ty CP Thép Hòa Phát Dung Quất gồm 2 thành phần, đối với nước thải của quá trình sản xuất sẽ có hệ thống tự xử lý để nước được tái sử dụng liên tục. Lượng nước cung cấp cho mỗi nhà máy lên đến 100.000 mét khối/ngày đêm, nhưng khi sử dụng hệ thống tái tạo và lưu chuyển tuần hoàn bù đắp, lượng nước cung cấp giảm chỉ còn hơn 60.000 mét khối/ngày đêm. Riêng với nước thải sinh hoạt được nhà máy xử lý để sử dụng cho việc rửa đường, tưới cây phục vụ cho tôn tạo cảnh quan môi trường sinh thái.

Tối ưu hóa tài nguyên suốt vòng đời sản phẩm

Lợi ích của kinh tế tuần hoàn là hiện hữu, song đối với nhiều DN vẫn cần hóa giải những thách thức, cũng như tìm cách tiếp cận khác nhau. Theo ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), muốn thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, trước hết các DN cần tích cực đổi mới công nghệ.

“DN nhanh chóng thay đổi công nghệ nhuộm không cần nước; thay nồi hơi đốt than, dầu bằng điện trong sản xuất. Ngoài ra, các nhà máy cần chú trọng xây dựng hệ thống điện mặt trời áp mái, hay sử dụng điện gió, điện sinh khối cũng như đẩy mạnh tái chế chất thải rắn, chất thải nhựa, vải vụn, quần áo cũ để tái sử dụng”, ông Cẩm nêu giải pháp.

Kinh tế tuần hoàn cần tái cấu trúc toàn bộ chuỗi cung ứng theo hướng thân thiện với môi trường

Bên cạnh các áp lực cạnh tranh toàn cầu, các DN đang phải đối mặt với những yêu cầu ngày càng cao về phát triển bền vững, giảm phát thải carbon, minh bạch chuỗi cung ứng... Do đó, việc chuyển đổi từ mô hình kinh tế tuyến tính sang nền kinh tế tuần hoàn không chỉ là cần thiết còn mang tính cấp bách đối với các DN.

Quan điểm của bà Phạm Quỳnh Mai, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) cho rằng, nền kinh tế tuần hoàn không đơn thuần là tái chế hay giảm thiểu rác thải, cao hơn vẫn là tư duy mới về sản xuất và tiêu dùng - nơi giá trị tài nguyên được tối ưu hóa trong suốt vòng đời sản phẩm.

“Kinh tế tuần hoàn có thể bao gồm việc sử dụng các nguyên liệu tái chế, thiết kế sản phẩm dễ tái sử dụng, áp dụng công nghệ xanh, thậm chí là tái cấu trúc toàn bộ chuỗi cung ứng theo hướng thân thiện với môi trường. Tuy nhiên, việc thúc đẩy các DN tham gia kinh tế tuần hoàn vẫn đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa Chính phủ, khu vực tư nhân, các tổ chức quốc tế và chính bản thân các DN”, bà Quỳnh Mai nhìn nhận.

Nguyễn Quỳnh/VOV.VN