Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV: Minh bạch, sòng phẳng với người dân khi thu hồi đất
(ĐN) - Ngày 21-6, Quốc hội tập trung thảo luận ở hội trường về dự án Luật Đất đai (sửa đổi).
Xung quanh nội dung này, các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) cho rằng, việc thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội, vì lợi ích quốc gia, công cộng cần có tiêu chí cụ thể, đảm bảo rõ ràng, minh bạch, hài hòa lợi ích giữa người sử dụng đất, nhà đầu tư và nhà quản lý.
Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV. Ảnh: CTV
* Phân định rõ giữa thu hồi đất vì lợi ích quốc gia, công cộng với làm thương mại, dịch vụ
Tham gia đóng góp ý kiến tại phiên họp, đại biểu Tô Văn Tám (Đoàn ĐBQH tỉnh Kon Tum) cho rằng, về vấn đề thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội, vì lợi ích quốc gia, công cộng, cần hết sức minh bạch, sòng phẳng với người dân.
Theo đại biểu, Nghị quyết 18 của Đảng về tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, sử dụng đất có quan điểm rất quan trọng là tiếp tục thực hiện cơ chế tự thỏa thuận giữa người dân và doanh nghiệp trong chuyển nhượng quyền sử dụng đất để thực hiện các dự án đô thị, nhà ở thương mại.
Đại biểu cho rằng, các quy định về thu hồi đất, bồi thường hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất tại Chương VI, Chương VII chưa có quy định nào thể hiện rõ tinh thần này và Điều 127 cũng có nhiều nội dung chưa thuận lợi cho người dân.
Vì vậy, đại biểu đề nghị, cần phân định rõ thu hồi đất hoàn toàn vì mục đích quốc gia, công cộng và thu hồi đất cho mục đích dịch vụ thương mại, dịch vụ thương mại đơn thuần lợi nhuận.
Trường hợp hoàn toàn vì lợi ích quốc gia công cộng thì Nhà nước thu hồi và bồi thường, hỗ trợ theo các nguyên tắc tại Điều 90 của dự thảo, đồng thời có chính sách khuyến khích, động viên để nhân dân tham gia.
Phó bí thư Tỉnh ủy, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Quản Minh Cường tại phiên thảo luận ở hội trường về dự án Luật Đất đai (sửa đổi). Ảnh: CTV
Trường hợp thu hồi đất cho mục đích thương mại, dịch vụ; thương mại, dịch vụ đơn thuần lợi nhuận thì cần thực hiện theo cơ chế thỏa thuận như quan điểm của Nghị quyết 18.
Theo đại biểu, dự thảo luật cần quy định theo hướng cụ thể hóa Nghị quyết 18, theo đó khi người dân góp vốn bằng đất hoặc khi định giá đất thì người có đất thu hồi là một bên trong quá trình định giá, trường hợp không thỏa thuận được thì người bị thu hồi đất hoặc các bên có thể yêu cầu cơ quan tổ chức định giá độc lập. Nếu vẫn không thỏa thuận được nên yêu cầu tòa án giải quyết.
Các đại biểu khác đề nghị, cần quy định cụ thể, rõ ràng hơn về thẩm quyền, mục đích, phạm vi thu hồi đất, điều kiện, tiêu chí cụ thể của việc Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng cũng như cơ chế tự thỏa thuận giữa doanh nghiệp và người sử dụng đất trong chuyển nhượng quyền sử dụng đất để thực hiện các dự án xây dựng các khu đô thị, nhà ở thương mại theo đúng tinh thần Nghị quyết số 18.
* Bảo đảm hài hòa lợi ích, tránh nguồn lực đất đai bị thất thoát
Tại phiên thảo luận, nhiều ĐBQH quan tâm góp ý về nguyên tắc, phương pháp xác định giá đất; nhấn mạnh yêu cầu thể chế hóa Nghị quyết số 18 bảo đảm phương pháp định giá đất theo nguyên tắc thị trường và quy định chi tiết nguồn thông tin đầu vào để xác định giá đất theo các phương pháp định giá đất.
Đại biểu Trần Văn Khải (Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Nam) nêu rõ, đất nông nghiệp được mua gom được đền bù với giá rẻ rồi chuyển đổi thành đất phi nông nghiệp, đất ở, đất thương mại dịch vụ có giá cao gấp chục lần so với đất nông nghiệp.
Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh tại phiên thảo luận ở hội trường về dự án Luật Đất đai (sửa đổi). Ảnh: CTV
Do vậy, vấn đề xử lý chênh lệch địa tô đối với đất đai của người dân đang tiềm ẩn nhiều bất công trong xã hội. Trong khi đất đai thuộc sở hữu toàn dân, người dân đã hy sinh, đóng góp, giao quyền sử dụng đất, giao tài sản của mình cho Nhà nước, cho nhà đầu tư để xây dựng, phát triển hạ tầng đô thị phát triển dự án.
Nhấn mạnh, chủ trương của Đảng là kiên quyết không để người dân bị đẩy ra ngoài lề của sự phát triển, không để ai bị bỏ lại phía sau, đại biểu Trần Văn Khải đề nghị, Luật Đất đai sửa đổi lần này phải xóa bỏ bất công từ lợi ích do chênh lệch địa tô, tránh nguồn lực đất đai bị thất thoát. Xây dựng chính sách tài chính đất đai, phương thức xác định giá đất bảo đảm hài hòa lợi ích trong khai thác chênh lệch địa tô giữa Nhà nước, nhà đầu tư và người dân.
Đại biểu Trần Văn Khải cũng cho rằng, muốn xác định được giá đất tiệm cận giá thị trường thì cần phải có dữ liệu thị trường tin cậy, hệ thống thu thập cơ sở dữ liệu thông tin về giá đất, thị trường đồng bộ.
Do đó, cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, xác định quy định rõ các nội dung liên quan đến thông tin đầu vào hơn nữa để xác định giá đất.
* Thu hồi đất phải căn cứ vào vào quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất
Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), Bộ trưởng TN-MT Đặng Quốc Khánh cho biết, về nguyên tắc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, tiếp thu ý kiến góp ý, dự thảo luật đã được chỉnh lý theo hướng: việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất phải bảo đảm dân chủ, khách quan, công bằng, công khai, minh bạch, kịp thời và đúng quy định của pháp luật.
Người có đất bị thu hồi được bồi thường thiệt hại về đất, tài sản gắn liền với đất, chi phí đầu tư vào đất, thiệt hại do ngừng sản xuất, kinh doanh; được hỗ trợ đào tạo chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm, hỗ trợ ổn định đời sống, sản xuất, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở; được ưu tiên lựa chọn hình thức bồi thường bằng tiền nếu có nhu cầu được bồi thường bằng tiền. Giá đất bồi thường là giá đất cụ thể của loại đất thu hồi tại thời điểm phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.
Bên cạnh đó, dự thảo luật cũng quy định, UBND cấp tỉnh, UBND cấp huyện có trách nhiệm tổ chức thực hiện dự án tái định cư để đảm bảo chủ động trong việc bố trí tái định cư cho người có đất bị thu hồi; việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, việc bố trí tái định cư phải được hoàn thành trước khi có quyết định thu hồi đất.
Thanh Hải (tổng hợp)
