Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV: Thông qua 7 luật quan trọng

Tạo quy định thông thoáng, mạnh mẽ cho khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo

Quốc hội thông qua Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Với 435/438 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành (chiếm 91,00% tổng số đại biểu Quốc hội), Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Khoa học, công nghệ (sửa đổi) và đổi mới sáng tạo.

Luật gồm 7 chương, 73 điều, có hiệu lực có hiệu lực thi hành từ ngày 1/10/2025, trừ trường hợp quy định tại các điều 15, 61, 62, 63, 64, 65 và 66 của Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025.

Luật đã thể chế hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết số 68-NQ/TW; kế thừa các nội dung cốt lõi trong Nghị quyết số 193/2025/QH15 (từ Điều 3 đến Điều 9), đồng thời có quy định thông thoáng, mạnh mẽ, đột phá hơn; đã được rà soát, chỉnh lý bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật, với các luật và các dự thảo Luật trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp này.

Về cơ chế tài chính, quản lý tài sản và kết quả nghiên cứu trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, Luật quy định theo hướng chuyển mạnh từ “quản lý chi tiêu” sang “quản trị theo kết quả”, theo đó khoán chi theo kết quả cuối cùng, tăng tính linh hoạt và tự chủ; giao quyền sở hữu tài sản và kết quả nghiên cứu cho tổ chức chủ trì ngay khi hình thành, không hoàn trả ngân sách, không ghi tăng vốn nhà nước; thương mại hóa kết quả nghiên cứu linh hoạt, lợi nhuận được tái đầu tư hoặc dùng để khuyến khích sáng tạo; phân bổ theo hiệu quả đầu ra; thiết lập hệ thống quỹ tài chính đồng bộ, chấp nhận rủi ro có kiểm soát, hỗ trợ linh hoạt cho các hoạt động đổi mới sáng tạo.

Cơ chế, chính sách đặc biệt đầu tư, xây dựng dự án điện hạt nhân

Quốc hội thông qua Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi). Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Với 441/442 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành (chiếm 92,26% tổng số đại biểu Quốc hội), Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi).

Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) gồm 8 chương, 73 điều, có hiệu lực thi hành có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026.

Luật quy định về phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử; an toàn bức xạ, bảo vệ bức xạ, an toàn hạt nhân và an ninh hạt nhân; nhà máy điện hạt nhân, lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu; ứng phó sự cố bức xạ, sự cố hạt nhân, bồi thường thiệt hại bức xạ, thiệt hại hạt nhân; thanh sát hạt nhân và quản lý nhà nước trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử.

Luật này áp dụng đối với tổ chức, cá nhân trong nước, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, tổ chức, cá nhân nước ngoài, tổ chức quốc tế tiến hành hoạt động trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử tại Việt Nam.

Luật đã được rà soát, chỉnh lý các nội dung liên quan đến đầu tư, xây dựng, vận hành, chấm dứt vận hành nhà máy điện hạt nhân; quy định về việc giám sát an toàn và bảo đảm an ninh trong suốt vòng đời của nhà máy điện hạt nhân và thể hiện như tại các điều từ Điều 41 đến 51, bảo đảm tính đồng bộ của hệ thống pháp luật, phù hợp với thông lệ quốc tế và hướng dẫn của Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA). Đồng thời, Luật cũng quy định chuyển tiếp đối với các cơ chế, chính sách đặc biệt để đầu tư, xây dựng dự án điện hạt nhân, dự án lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu được ban hành trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành (khoản 1 Điều 73) và giao Chính phủ ban hành văn bản quy phạm pháp luật để kịp thời điều chỉnh, giải quyết các khó khăn, vướng mắc (khoản 6 Điều 73); có các biện pháp thúc đẩy tiến độ các dự án điện hạt nhân đang được triển khai.

Khuyến khích các tổ chức, doanh nghiệp tham gia đầu tư dự án đường sắt

Với 426/440 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành (chiếm 89,12% tổng số đại biểu Quốc hội), Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Đường sắt (sửa đổi).

Luật gồm 4 chương, 59 điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026, trừ trường hợp quy định tại khoản 1, điểm c, điểm d khoản 3 Điều 56 và Mục 2, Mục 3 Chương II của Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình (bổ sung) dự án Luật Đường sắt (sửa đổi). Ảnh: Doãn Tấn/ TTXVN

Luật quy định về hoạt động đường sắt; quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của tổ chức, cá nhân liên quan đến hoạt động đường sắt. Luật áp dụng đối với tổ chức, cá nhân trong nước; tổ chức, cá nhân nước ngoài có liên quan đến hoạt động đường sắt trên lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Thực hiện chủ trương của Đảng về phân cấp, phân quyền, Luật đã quy định phân quyền từ Thủ tướng Chính phủ cho Bộ trưởng Bộ Xây dựng về phê duyệt quy hoạch mạng lưới đường sắt; đồng thời, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Luật đã bổ sung nội dung sửa đổi Luật Quy hoạch để bảo đảm đồng bộ, thống nhất.

Để thể chế hóa kịp thời chủ trương đường lối quan trọng của Đảng về phát triển kinh tế tư nhân tại Nghị quyết số 68-NQ/TW, Luật đã có quy định về đầu tư dự án đường sắt bằng nguồn vốn ngoài nhà nước. Trong đó, để khuyến khích các tổ chức, doanh nghiệp tham gia đầu tư dự án đường sắt theo phương thức đối tác công tư hoặc đầu tư trực tiếp, dự thảo Luật đã quy định các dự án này được nhà nước đảm bảo kinh phí bồi thường, hỗ trợ tái định cư và phần kinh phí này không tính vào tỷ lệ vốn nhà nước tham gia vào dự án khi thực hiện theo phương thức đối tác công tư (PPP)

Chuyển thẩm quyền cho vay đặc biệt lãi 0%/năm mà không có tài sản đảm bảo

Với 435/443 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành (chiếm 91,00% tổng số đại biểu Quốc hội), Quốc hội biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng.

Luật gồm 3 điều, sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng.

Luật quy định Chính phủ hướng dẫn thực hiện Luật này.

Trình bày Báo cáo tóm tắt tóm tắt giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng cho biết Chính phủ sẽ chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phối hợp với các cơ quan có liên quan để rà soát, đánh giá, đề xuất các nội dung nhằm triển khai, thi hành Luật, đảm bảo thống nhất, hiệu quả, trong đó xử lý một số vấn đề như: cơ chế kiểm tra, thanh tra, giám sát của Ngân hàng Nhà nước đối với hoạt động thu giữ tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu cũng như trách nhiệm của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, tổ chức mua bán, xử lý nợ và cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan trong thực hiện thu giữ tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu.

Đáng chú ý, Luật đã chuyển thẩm quyền cho vay đặc biệt lãi 0%/năm mà không có tài sản đảm bảo từ Thủ tướng Chính phủ cho Ngân hàng Nhà nước Việt Nam quyết định, từ ngày 15/10.

Luật cũng quy định việc cho vay đặc biệt của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chỉ được thực hiện khi tổ chức tín dụng rơi vào tình trạng rất khó khăn về thanh khoản hoặc để thực hiện phương án phục hồi, phương án chuyển giao bắt buộc với mục tiêu bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người gửi tiền, bảo đảm an toàn của hệ thống tổ chức tín dụng...

Đảm bảo nguyên tắc hiệp thương dân chủ, phối hợp và thống nhất hành động do Mặt trận Tổ quốc Việt Nam chủ trì

Quốc hội biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Công đoàn, Luật Thanh niên và Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Với 440/447 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành (chiếm 92,05% tổng số đại biểu Quốc hội), Quốc hội biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Công đoàn, Luật Thanh niên và Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở.

Luật gồm 5 Điều, có hiệu lực thi hành từ 1/7/2025. Luật đã bám sát, cụ thể hóa đầy đủ, chính xác các quy định tại Điều 9, Điều 10, khoản 1 Điều 84 và Điều 110 Hiến pháp 2013 (đã được sửa đổi, bổ sung tại Nghị quyết số 203/2025/QH15), nhất là thể hiện rõ mối quan hệ "trực thuộc", các nguyên tắc hiệp thương dân chủ, phối hợp và thống nhất hành động do Mặt trận Tổ quốc Việt Nam chủ trì. Ngoài ra, Luật cũng đã được rà soát, chỉnh lý kỹ để bảo đảm phù hợp, thống nhất với các Luật có liên quan.

Luật quy định các tổ chức chính trị - xã hội (gồm Công đoàn Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Hội Cựu chiến binh Việt Nam) và các hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, được tổ chức và hoạt động thống nhất trong Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Luật cũng sửa đổi, bổ sung một số điều trong các Luật: Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Công đoàn, Luật Thanh niên và Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở; để phù hợp với tổ chức chính quyền địa phương hai cấp.

Sửa đổi, bổ sung một số điều của 11 Luật về quân sự, quốc phòng

Với 451/451 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành (chiếm 94,35% tổng số đại biểu Quốc hội), Quốc hội biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 11 Luật về quân sự, quốc phòng.

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc phòng; Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân; Luật Quân nhân chuyên nghiệp, công nhân và viên chức quốc phòng; Luật Nghĩa vụ quân sự; Luật Biên phòng Việt Nam; Luật Phòng không nhân dân; Luật Lực lượng dự bị động viên; Luật Phòng thủ dân sự; Luật Quản lý, bảo vệ công trình quốc phòng và khu quân sự; Luật Dân quân tự vệ; Luật Giáo dục quốc phòng và an ninh.

Luật gồm 12 điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 11 Luật về quân sự, quốc phòng bảo đảm phù hợp với chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, thống nhất với quy định của pháp luật có liên quan, nhất là Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

Sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự

Với 445/449 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành (chiếm 93,10% tổng số đại biểu Quốc hội), Quốc hội biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự. Luật sửa đổi 120/150 điều, bổ sung mới 1 điều so với Bộ luật Tố tụng hình sự hiện hành.

Luật gồm 2 điều có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/7/2025.

Luật bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn của Điều tra viên được bố trí là Trưởng Công an (hoặc Phó Trưởng Công an) cấp xã; thẩm quyền của Viện trưởng, Phó Viện trưởng Viện Công tố và Kiểm sát xét xử Phúc thẩm Viện Kiểm sát nhân dân tối cao; Chánh Tòa, Phó Chánh tòa Tòa Phúc thẩm Tòa an nhân dân tối cao.

Về thủ tục xem xét bản án tử hình trước khi thi hành, Luật đã sửa đổi, bổ sung theo hướng quy định cụ thể khi hết thời hạn 1 năm kể từ ngày nhận được ý kiến của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao mà Chủ tịch nước không có quyết định ân giảm thì cơ quan có thẩm quyền thông báo ngay về việc không có quyết định ân giảm của Chủ tịch nước để Chánh án Tòa án đã xét xử sơ thẩm tổ chức việc thi hành bản án tử hình theo quy định.

Luật bổ sung một điều quy định có tính nguyên tắc về biện pháp giữ người trong trường hợp khẩn cấp trước khi có yêu cầu dẫn độ của cơ quan có thẩm quyền nước ngoài (Điều 506a). Các nội dung cụ thể về việc áp dụng biện pháp này sẽ được quy định trong pháp luật về dẫn độ để bảo đảm phù hợp với phạm vi điều chỉnh.

Việt Đức (TTXVN)