Kỳ thi ĐGNL của ĐHQG TP.HCM liên tục sai sót cho thấy lỗ hổng trong tổ chức

Đến năm 2025, kỳ thi đánh giá năng lực của Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh bước sang năm thứ tám và đã trở thành một trong những lựa chọn của hàng trăm nghìn thí sinh, là cơ sở để hàng trăm cơ sở giáo dục đại học và cao đẳng đăng ký sử dụng kết quả kỳ thi này để tuyển sinh.

Mức lệ phí thi là 300.000 đồng/lượt.

Tuy nhiên, các đợt thi liên tiếp xảy ra sai sót trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của cán bộ coi thi, làm ảnh hưởng đến quyền lợi của nhiều thí sinh. Trước thực tế này, nhiều chuyên gia cho rằng cần đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc rà soát lại công tác tổ chức và đảm bảo chất lượng đội ngũ coi thi kỳ thi đánh giá năng lực của Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh.

Kỳ thi có sai sót, ảnh hưởng đến quyền lợi của thí sinh

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Tiến sĩ Hoàng Ngọc Vinh - nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp (Bộ Giáo dục và Đào tạo) cho biết, để xảy ra sai sót trong cả 2 đợt thi năm 2025 không chỉ nằm ở sự thiếu trách nhiệm mà còn cho thấy công tác tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ coi thi chưa được thực hiện nghiêm túc, bài bản.

Theo Tiến sĩ Hoàng Ngọc Vinh, trước hết, cán bộ coi thi là người trực tiếp thực hiện quy chế thi tại phòng thi. Nếu họ không được tập huấn đầy đủ về nghiệp vụ hoặc không ý thức được tầm quan trọng của việc tuân thủ thời gian thi thì hậu quả không chỉ là sự nhầm lẫn mang tính kỹ thuật, mà là sự bất công trực tiếp đối với hàng loạt thí sinh. Mỗi phút trong phòng thi đều có giá trị rất lớn với các em. Một sai sót của cán bộ coi thi có thể khiến thí sinh đánh mất cơ hội vào ngành học, ngôi trường mơ ước.

Chúng ta cũng cần nhìn thẳng vào khâu tổ chức. Một kỳ thi đã được triển khai suốt 8 năm mà vẫn để xảy ra những lỗi nghiêm trọng, lặp lại ở cả 2 đợt thi năm 2025 thì không thể quy trách nhiệm cho một cá nhân đơn lẻ. Trách nhiệm thuộc về cả hệ thống từ người xây dựng quy trình, người tổ chức tập huấn, cho đến người giám sát kỳ thi tại điểm thi.

Về việc này, nhóm thí sinh bị ảnh hưởng ở đợt 1 đã được thi lại ở đợt 2 nhưng nhóm thí sinh bị ảnh hưởng ở đợt 2 không còn cơ hội nào để làm lại nữa. Đây là sự không công bằng đối với thí sinh.

"Đối với nhóm thí sinh bị ảnh hưởng trong đợt 2, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh cần tổ chức một đợt thi bổ sung, dành riêng cho các thí sinh này và miễn hoàn toàn lệ phí dự thi. Đây không chỉ trách nhiệm đơn vị tổ chức cần thực hiện mà còn là bảo đảm quyền lợi chính đáng cho thí sinh.

Bởi lẽ, rất nhiều thí sinh đã dành toàn bộ công sức và chiến lược học tập cho kỳ thi đánh giá năng lực nên việc đổi sang phương thức xét tuyển khác một cách bị động trong thời gian ngắn là điều hết sức thiệt thòi”, Tiến sĩ Hoàng Ngọc Vinh nêu quan điểm.

Tiến sĩ Hoàng Ngọc Vinh - nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp, Bộ Giáo dục và Đào tạo. Ảnh: NVCC.

Còn theo chuyên gia giáo dục - Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thiện Tống, những sự cố lặp đi lặp lại trong 2 đợt thi đánh giá năng lực năm 2025 của Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh cho thấy lỗ hổng trong khâu tổ chức và quản lý kỳ thi.

“Dù đã được triển khai từ năm 2018 đến nay, tức đã có 8 năm kinh nghiệm tổ chức nhưng kỳ thi này vẫn để xảy ra các lỗi cơ bản, đặc biệt là lỗi đến từ cán bộ coi thi - đối tượng trực tiếp điều hành quá trình làm bài trong từng phòng thi.

Trong bất cứ kỳ thi chuẩn hóa nào, quy trình vận hành phòng thi phải được thiết kế với nhiều tầng kiểm soát. Ở các kỳ thi truyền thống như kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10, kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông,... luôn có đội ngũ cán bộ coi thi, giám thị hành lang giám sát sẵn sàng can thiệp khi xảy ra trục trặc. Hệ thống này tuy đơn giản nhưng đảm bảo hiệu quả vận hành vì chỉ cần một người đi dọc hành lang cũng có thể rà soát và hỗ trợ nhanh chóng, thay vì để sự cố kéo dài từ 30-40 phút ở kỳ thi đánh giá năng lực của Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh. Việc Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh không áp dụng hoặc chuẩn bị không đầy đủ những cơ chế hỗ trợ như vậy cho thấy rõ sự thiếu sót trong thiết kế tổng thể của kỳ thi”, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thiện Tống phân tích.

Chuyên gia giáo dục - Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thiện Tống. Ảnh: NVCC.

Liên quan đến việc xử lý sai sót, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thiện Tống đặt vấn đề về tính công bằng giữa các đợt thi trong năm 2025. Ở đợt 1, khi xảy ra sự cố khiến thí sinh trễ giờ làm bài, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh cho thí sinh được phép dự thi kỳ thi này trong đợt 2 năm 2025.

Tuy nhiên, đến đợt 2, lỗi tương tự vẫn xảy ra và đơn vị tổ chức xin lỗi thí sinh nhưng không đưa ra phương án hỗ trợ rõ ràng. Điều này đặt ra dấu hỏi về nguyên tắc công bằng và uy tín của kỳ thi.

Theo thầy Tống, kỳ thi đánh giá năng lực vốn sử dụng hình thức trắc nghiệm khách quan, dựa trên ngân hàng câu hỏi chuẩn hóa nên hoàn toàn có thể tổ chức thêm một đợt thi bổ sung dành riêng cho nhóm thí sinh bị ảnh hưởng.

“Việc tổ chức thêm một đợt thi bổ sung hoàn toàn khả thi nếu đề thi được xây dựng theo chuẩn hóa. Khi ngân hàng câu hỏi đủ lớn và được thiết kế khoa học, các mã đề thi khác nhau vẫn có thể đảm bảo mức độ tương đương về độ khó, từ đó giữ được tính cạnh tranh và công bằng cho thí sinh. Về mặt kỹ thuật, đây không phải là nhiệm vụ quá phức tạp nếu có sự chuẩn bị nghiêm túc.

Một kỳ thi muốn được xã hội tin tưởng không thể chỉ dừng lại ở việc sở hữu bài thi hiện đại. Niềm tin ấy chỉ được củng cố khi kỳ thi được tổ chức với quy trình chặt chẽ, có cơ chế phản ứng nhanh với sự cố và thể hiện cam kết rõ ràng trong việc bảo vệ tối đa quyền lợi người dự thi”, thầy Tống nhấn mạnh.

Đề thi đánh giá năng lực chính thức cần được công khai

Chia sẻ thêm về đề thi đánh giá năng lực của Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thiện Tống cho rằng, trong các kỳ thi chuẩn hóa, đặc biệt là các bài thi đánh giá năng lực có cấu trúc trắc nghiệm khách quan, việc công khai đề thi và đáp án sau mỗi đợt tổ chức là điều hoàn toàn khả thi và nên trở thành thông lệ.

“Khi ngân hàng đề thi đủ lớn và được cập nhật thường xuyên, xác suất trùng lặp câu hỏi trong các lần thi là rất nhỏ. Ngược lại, việc giữ kín hoàn toàn có thể gây nghi ngờ, đặc biệt từng xảy ra sự cố câu hỏi bị lỗi kỹ thuật ở kỳ thi đánh giá năng lực đợt 2 năm 2024.

Ngoài ra, việc công khai đề thi và đáp án không chỉ thể hiện sự minh bạch, mà còn là cách thiết lập lòng tin xã hội đối với kỳ thi. Khi đề thi được công khai, các thí sinh, phụ huynh và chuyên gia giáo dục có thể tham khảo, đối chiếu với kết quả và phản ánh những câu hỏi chưa hợp lý (nếu có). Đây là một hình thức phản biện công khai và hữu ích, góp phần cải thiện chất lượng kỳ thi.

Việc thiếu công khai có thể dẫn đến các phản ứng tiêu cực trong trường hợp xảy ra sự cố. Khi đề bị giữ kín, rất khó để xã hội xác định xem sự cố có ảnh hưởng đến kết quả thi hay không. Trong khi đó, nếu công khai, mọi thứ rõ ràng và có thể truy cứu, điều chỉnh kịp thời”, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thiện Tống cho hay.

Bàn về vấn đề này, Tiến sĩ Hoàng Ngọc Vinh đặc biệt nhấn mạnh đến một vấn đề đáng lưu ý là tính minh bạch của đề thi. Mặc dù phía Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh có công bố đề minh họa trước kỳ thi nhưng đó chỉ là công cụ tham khảo ban đầu. Điều mà thí sinh, phụ huynh và toàn xã hội thực sự quan tâm là đề thi thật, bởi chỉ khi đề thi chính thức được công khai, chất lượng nội dung mới có thể được đánh giá một cách khách quan và đáng tin cậy.

Trong bối cảnh nhiều kỳ thi khác như kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông, kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10,... đều công khai đề thi chính thức để đảm bảo công bằng và tạo điều kiện cho xã hội giám sát thì kỳ thi đánh giá năng lực được xác định là phương thức quan trọng trong xét tuyển đại học, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của hàng chục nghìn thí sinh càng cần tuân thủ nguyên tắc công khai, minh bạch.

Việc công khai đề thi không chỉ giúp thí sinh có thêm dữ liệu để ôn tập, định hướng chiến lược học tập phù hợp mà còn tạo cơ sở để xã hội giám sát, đánh giá chất lượng kỳ thi một cách khách quan. Khi đề thi được xây dựng bài bản, đúng quy trình và có chất lượng, không có lý do gì để e ngại công bố.

Trong giáo dục, một sai sót nhỏ cũng có thể gây ra hậu quả lớn. Kỳ thi đánh giá năng lực không chỉ là một công cụ, phương thức xét tuyển mà là cánh cửa mở ra hoặc khép lại nhiều cơ hội của học sinh. Nếu việc tổ chức thiếu trách nhiệm, buông lỏng khâu giám sát và không đặt quyền lợi thí sinh làm trọng tâm thì những hệ quả không chỉ dừng lại ở một vài sự cố.

An Vy