Lâm Đồng xây dựng nông thôn mới bền vững trong bối cảnh mới

Trong bối cảnh mới, tỉnh Lâm Đồng đang điều chỉnh định hướng xây dựng nông thôn mới theo hướng thực chất, bền vững và đặt mục tiêu đến năm 2030 có ít nhất 42 xã đạt chuẩn.

Đơn Dương là một trong những xã có nhiều điểm sáng trong phong trào xây dựng NTM tại Lâm Đồng

Trước khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính, Chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM) tại 3 tỉnh Lâm Đồng, Bình Thuận và Đắk Nông (cũ) đã đạt được nhiều kết quả tích cực, tạo nền tảng quan trọng cho giai đoạn tiếp theo.

Tại tỉnh Lâm Đồng (cũ), đến hết tháng 6/2025, toàn bộ 106 xã đều đạt chuẩn NTM. Trong đó, có 38 xã đạt chuẩn NTM nâng cao (đạt 80,8%) và 14 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu (đạt 82,3%).

Ở tỉnh Bình Thuận (cũ), số xã đạt chuẩn NTM vượt mục tiêu, với 79/75 xã đạt chuẩn, tương đương 105% kế hoạch.

Tỉnh Đắk Nông (cũ) cũng ghi nhận kết quả tích cực khi có 45 xã đạt chuẩn NTM, vượt 105% kế hoạch.

Bộ mặt NTM tại xã Đức Lập đã và đang thay đổi từng ngày

Nhìn chung, trước thời điểm sáp nhập, phong trào xây dựng NTM tại các địa phương được triển khai đồng bộ, tạo chuyển biến rõ nét về hạ tầng, sản xuất và đời sống người dân. Tuy nhiên, kết quả cũng cho thấy sự chênh lệch giữa số lượng xã đạt chuẩn và chất lượng các tiêu chí nâng cao, kiểu mẫu.

Sau khi sắp xếp, sáp nhập các đơn vị hành chính và chính quyền địa phương hai cấp chính thức đi vào hoạt động, tỉnh Lâm Đồng mới có 124 xã, phường và Đặc khu Phú Quý. Trong đó, có 103 xã thuộc đối tượng thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng NTM.

Nhiều địa phương có những cách làm hay trong phong trào NTM, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống người dân

Trên cơ sở hướng dẫn của Bộ Nông nghiệp và Môi trường về rà soát, xác định mức độ đạt chuẩn theo phương pháp cơ học, tỉnh Lâm Đồng đã tiến hành đánh giá lại toàn bộ các xã sau sáp nhập.

Kết quả cho thấy, hiện có 80/103 xã đạt chuẩn NTM (chiếm 77,7%), 3 xã đạt chuẩn NTM nâng cao và 1 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu.

Theo UBND tỉnh Lâm Đồng, trong 6 tháng đầu năm 2025, trước thời điểm sáp nhập, các địa phương trên địa bàn tỉnh đã triển khai quyết liệt, đồng bộ nhiều giải pháp nhằm hoàn thành các mục tiêu xây dựng NTM.

Người dân nông thôn từng bước ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế

Mặc dù Chương trình được tổng kết sớm hơn kế hoạch một năm, song kết quả đạt được cơ bản đáp ứng yêu cầu Trung ương giao và kế hoạch của tỉnh.

Sau sắp xếp đơn vị hành chính, Chương trình xây dựng NTM vẫn được duy trì mạnh mẽ

Sau sáp nhập, các địa phương tiếp tục chủ động tham mưu ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn để ổn định tổ chức bộ máy, bảo đảm việc triển khai Chương trình không bị gián đoạn, phong trào thi đua xây dựng NTM ở cơ sở tiếp tục được duy trì.

Bên cạnh kết quả đạt được, năm 2025 cũng ghi nhận nhiều khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai Chương trình xây dựng NTM.

Việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy và triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp khiến một số mục tiêu, nội dung của Chương trình bị chững lại, đặc biệt trong 6 tháng đầu năm 2025.

Hạ tầng giao thông khu vực nông thôn từng bước thay đổi theo hướng khang trang, sạch đẹp hơn

Công tác kiện toàn Ban Quản lý xã, Ban Phát triển thôn sau sáp nhập diễn ra chậm, chủ yếu thiếu hướng dẫn từ Trung ương. Đội ngũ cán bộ trực tiếp phụ trách Chương trình có nhiều biến động, nhiều cán bộ chuyển công tác hoặc nghỉ chế độ. Cán bộ mới được phân công chưa có nhiều thời gian tiếp cận, nghiên cứu sâu, ảnh hưởng đến chất lượng tham mưu và tổ chức thực hiện.

Ngoài ra, việc rà soát, chuyển tiếp nguồn vốn và danh mục công trình từ các đơn vị hành chính cũ sang đơn vị mới gặp nhiều khó khăn. Nhiều công trình được phê duyệt trước sáp nhập không còn phù hợp với quy mô dân số, diện tích và hạ tầng sau khi điều chỉnh địa giới hành chính, buộc phải tạm dừng hoặc điều chỉnh, ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện và tỷ lệ giải ngân vốn.

Người dân xây dựng các vườn rẫy kiểu mẫu nhờ sự hỗ trợ của Chương trình NTM

Bước sang giai đoạn 2026 - 2035, Chương trình xây dựng NTM được triển khai trong bối cảnh đất nước tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính, tinh gọn bộ máy. Cùng với đó là những thách thức từ đô thị hóa nhanh, biến đổi khí hậu, già hóa dân số và yêu cầu phát triển bền vững.

Trước yêu cầu đó, tỉnh Lâm Đồng xác định cần điều chỉnh toàn diện phương thức tổ chức, quản lý và triển khai Chương trình. Theo định hướng mới, xây dựng NTM sẽ phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp; trong đó cấp tỉnh giữ vai trò điều phối, còn cấp xã trở thành trung tâm tổ chức thực hiện, thay thế vai trò trung gian trước đây của cấp huyện.

Lâm Đồng đang hướng tới việc xây dựng NTM theo chiều sâu, góp phần thay đổi diện mạo khu vực nông thôn

Đáng chú ý, tỉnh chuyển mạnh từ tư duy tập trung vào xây dựng hạ tầng sang phát triển nông thôn toàn diện, thực chất và bền vững, lấy nâng cao chất lượng sống của người dân làm mục tiêu cốt lõi.

Chương trình sẽ gắn chặt với chuyển đổi số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, phát triển nông nghiệp sinh thái, nông thôn thông minh và xây dựng hình ảnh người nông dân văn minh.

Chương trình NTM đang góp phần thay đổi mạnh mẽ tại khu vực nông thôn, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống người dân

Trên cơ sở hướng dẫn mới của Bộ Nông nghiệp và Môi trường về Bộ tiêu chí giai đoạn 2026 - 2030, UBND tỉnh Lâm Đồng đã điều chỉnh mục tiêu xây dựng NTM cho phù hợp với thực tiễn.

Theo Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Lâm Đồng Lê Trọng Yên, việc điều chỉnh mục tiêu theo hướng giảm số lượng so với giai đoạn trước được đánh giá là phù hợp với tinh thần của Bộ tiêu chí mới.

Lâm Đồng đặt mục tiêu đến năm 2030 có ít nhất 42/103 xã đạt chuẩn NTM

Việc điều chỉnh nhấn mạnh yếu tố chất lượng, tính bền vững và khả năng duy trì lâu dài, thay vì chạy theo thành tích.

Sau khi Trung ương chính thức ban hành Bộ tiêu chí NTM giai đoạn 2026 - 2035, UBND tỉnh Lâm Đồng sẽ tiếp tục rà soát, báo cáo và đề xuất điều chỉnh các mục tiêu cụ thể để bảo đảm thống nhất với quan điểm, định hướng mới. Lâm Đồng sẽ từng bước xây dựng nông thôn mới theo hướng bền vững, hiện đại và đáng sống.

Lâm Đồng đang tập trung phát triển nông thôn toàn diện, thực chất và bền vững

Nội dung, ảnh: Lê Phước
Trình bày: Phạm Lương

Lê Phước