Làm gì để xuất, nhập khẩu Việt Nam đột phá?

Nhiều khuyến nghị đột phá đã được nêu ra tại Tọa đàm với chủ đề “Giải pháp tăng trưởng xuất khẩu cao và bền vững”, do Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) tổ chức sáng 16-12.

Toàn cảnh hội nghị. Ảnh: L.G

Theo ông Nguyễn Anh Sơn - Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), giai đoạn 2020–2025, hoạt động xuất, nhập khẩu có bước phát triển mạnh mẽ, khẳng định vai trò trụ cột của nền kinh tế.

“Tốc độ tăng trưởng xuất khẩu bình quân đạt khoảng 10%/năm, đưa Việt Nam gia nhập nhóm 20 nền kinh tế có kim ngạch xuất khẩu lớn nhất thế giới từ năm 2023. Đặc biệt, Việt Nam đã duy trì xuất siêu liên tục trong 10 năm, góp phần quan trọng vào ổn định kinh tế vĩ mô, tạo nguồn ngoại tệ và củng cố dự trữ ngoại hối quốc gia”, ông Anh Sơn nhấn mạnh.

Trong 11 tháng năm 2025, kim ngạch xuất khẩu đã đạt 430,2 tỷ USD, tăng 16,1% so với cùng kỳ năm trước. Dự kiến cả năm 2025, xuất khẩu sẽ đạt trên 470 tỷ USD, tăng khoảng 16% so với năm 2024.

Ở góc độ thương mại số, ông Trần Văn Trọng, Tổng Thư ký Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam cho rằng, thương mại điện tử xuyên biên giới đang mở ra dư địa lớn cho xuất khẩu, đặc biệt đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Tuy nhiên, xuất khẩu cũng đối mặt với thách thức mang tính cấu trúc và dài hạn. Kinh tế thế giới phục hồi chậm, xung đột địa chính trị, xu hướng phân mảnh thương mại và chủ nghĩa bảo hộ gia tăng đang làm thu hẹp dư địa tăng trưởng truyền thống.

Đáng chú ý, các tiêu chuẩn mới về phát triển bền vững, giảm phát thải, truy xuất nguồn gốc, trách nhiệm xã hội và “xanh hóa” chuỗi cung ứng ngày càng trở thành điều kiện bắt buộc để tiếp cận các thị trường lớn, tạo áp lực không nhỏ đối với doanh nghiệp xuất khẩu. Nhìn vào nội tại nền kinh tế, tăng trưởng xuất khẩu vẫn phụ thuộc nhiều vào khu vực doanh nghiệp FDI.

Xuất, nhập khẩu cần đổi mới mô hình để thích ứng giai đoạn mới. Ảnh: H.H

Đề cập đến xu hướng thị trường toàn cầu, Tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Trang, chuyên gia pháp luật và hội nhập kinh tế quốc tế nhấn mạnh, chủ động thích ứng với các chuẩn mực bền vững giúp doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh, giảm rủi ro thương mại và tạo nền tảng cho tăng trưởng dài hạn.

Từ góc độ ngành hàng, bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Da giày – túi xách Việt Nam, cho hay ngành da giày tập trung nâng cao nội lực doanh nghiệp, từ đó nâng tỷ trọng xuất khẩu, đồng thời kiến nghị cơ quan chức năng tạo thuận lợi về phát triển nguyên phụ liệu trong nước, giảm chi phí logistics, hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, phát triển mẫu mã để tạo năng suất và giá trị.

Nhiều ý kiến cho rằng cần tiếp tục nâng cao hiệu quả tận dụng các hiệp định thương mại tự do (FTA), nhất là các FTA thế hệ mới, thông qua tăng cường cung cấp thông tin thị trường, hỗ trợ doanh nghiệp đáp ứng quy tắc xuất xứ và tiêu chuẩn kỹ thuật.

Để giữ vững vị thế là nền kinh tế có độ mở cao, xuất khẩu Việt Nam cần chuyển đổi mạnh mẽ từ mô hình tăng trưởng theo chiều rộng sang tăng trưởng theo chiều sâu và chất lượng. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa việc hoàn thiện thể chế của Nhà nước, khai thác tối đa lợi thế hội nhập, và sự chủ động, mạnh dạn của cộng đồng doanh nghiệp trong việc đầu tư cho công nghệ, đổi mới sáng tạo và thích ứng với các chuẩn mực bền vững toàn cầu.

Lam Giang