Làm sao để khai thác tín chỉ carbon hiệu quả?
Một nhà máy điện than ở ngoại ô Manila hy vọng sẽ trở thành hình mẫu cho các nước đang phát triển đang tìm cách thoát khỏi nhiên liệu hóa thạch gây ô nhiễm. Một liên minh do Quỹ Rockefeller dẫn đầu, một nhóm thiện nguyện, có kế hoạch đóng cửa nhà máy này trước thời hạn mười năm, hạn chế hàng triệu tấn khí thải bằng cách kiếm tiền từ chúng dưới dạng tín chỉ carbon.
Hình minh họa
Ý tưởng này “khá đơn giản”, Joseph Curtin, Giám đốc điều hành nhóm năng lượng và khí hậu Rockefeller, nói với AFP: “Thay vì bán năng lượng có hàm lượng carbon cao cho lưới điện, chủ sở hữu than có thể bán các khí thải carbon đã được tránh?”.
Các tín chỉ carbon trong thực tiễn
Nhìn chung, các tín chỉ carbon cho phép một kẻ gây ô nhiễm "bù đắp" lượng phát thải của mình bằng cách trả tiền cho các phát thải "được tránh" ở nơi khác. Chúng đã tài trợ cho nhiều sáng kiến, từ xe buýt điện đến rừng, mặc dù sau này đã xuất hiện nhiều dự án được đánh giá quá cao hoặc tính toán không chính xác các phát thải được tránh.
Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), than là nguồn chính gây ra phát thải khí carbon dioxide từ hoạt động của con người. Một số nước phát triển đã dần dần từ bỏ nó. Nhưng than vẫn là một nguồn tài nguyên rẻ và đáng tin cậy cho các nền kinh tế đang phát triển, đang đối mặt với nhu cầu năng lượng ngày càng tăng.
Do Dự Từ Bỏ Than
Các quốc gia như Indonesia và Nam Phi đã được đề xuất hàng tỷ đô la để đóng cửa sớm các nhà máy điện than, nhưng cho đến nay vẫn chưa thật sự hiệu quả. "Không có một nhà máy điện than nào, trong số 4.500 nhà máy ở các thị trường mới nổi và các nước đang phát triển, đã được đóng cửa và thay thế bằng điện sạch", ông Curtin tiếc nuối.
Vấn đề phức tạp hơn, than chỉ không là một nguồn năng lượng giá rẻ và đáng tin cậy, mà còn đại diện cho hàng triệu việc làm trực tiếp và gián tiếp. Ở châu Á, các nhà máy thường khá mới, điều này có nghĩa là sẽ mất nhiều năm thu nhập nếu đóng cửa sớm. "Đơn giản là không có lối thoát nào kinh tế khả thi cho các chủ sở hữu những tài sản này," ông Curtin nhận xét.
Sáng Kiến «Chuyển Đổi Than Sang Tín Chỉ Sạch» (CCCI)
Đây chính là lúc sáng kiến «Chuyển Đổi Than Sang Tín Chỉ Sạch» (CCCI) xuất hiện. Chương trình này nhằm mục đích bao gồm cả chi phí đóng cửa các nhà máy điện than và chi phí chuyển đổi chúng sang sản xuất năng lượng tái tạo, đặc biệt là năng lượng gió và mặt trời, thông qua việc tạo ra các tín chỉ carbon.
Một dự án thí điểm đang được triển khai tại Công ty Năng lượng Nhiệt Nam South Luzon (SLTEC) ở Philippines. Nhà máy điện than này dự kiến hoạt động đến năm 2040. Tuy nhiên, trong khuôn khổ CCCI, nó sẽ đóng cửa sớm hơn 10 năm, giúp tránh được 19 triệu tấn phát thải CO₂, theo Quỹ Rockefeller.
Triển Vọng Tương Lai
"Gilles Dufrasne, từ nhóm nghiên cứu Carbon Market Watch, cho rằng thật khó để xác định những lực lượng nào đang thúc đẩy hoặc chống lại việc từ bỏ than. "Những lực lượng này, cả kinh tế lẫn chính trị, có thể thay đổi đáng kể”, ông nói với AFP. Theo ông, các tín chỉ carbon có thể trở thành cách để "thưởng cho những nhà đầu tư đã đặt tiền vào công nghệ gây ô nhiễm cao và đang trên đà thất bại".
Chỉ những nhà máy nhiệt điện than có uy tín, được ký kết hợp đồng dài hạn và được kết nối với lưới điện mới đủ điều kiện. Các công ty tham gia phải từ bỏ than mãi mãi và việc đóng cửa phải đi kèm với việc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo và hỗ trợ người dân. “Và nếu ai có ý tưởng hay hơn, hãy cho chúng tôi biết”, Curtin nói. “Bởi vì chúng tôi luôn tìm kiếm những cách mới để tiếp cận vấn đề này”.
