Những ngày cận tết Nguyên đán 2025, tại thôn Dưỡng Thái Bắc (Thị trấn Phú Thái, Kim Thành, Hải Dương) các hộ kinh doanh sản xuất hương bài thủ công vẫn tất bật chuẩn bị những đơn hàng giao đi khắp các tỉnh thành trên cả nước.
Làng làm hương truyền thống Dưỡng Thái Bắc đã nổi tiếng từ lâu với tuổi đời lên đến cả trăm năm. Hương được sản xuất tại đây mang nét riêng biệt mà không lẫn với bất kì loại hương nào khác trên thị trường, chính vì vậy mà các sản phẩm được làm ra luôn được khách hàng khắp cả nước ưa chuộng.
Hương ở Dưỡng Thái Bắc nổi tiếng vì được làm hoàn toàn từ các nguyên liệu tự nhiên. Được biết, các loại nguyên liệu để tạo ra một nén hương gia truyền bao gồm: Nhựa trám, than hoa, tăm tre và đặc biệt là rễ cây bài được mua từ các vùng ở Bắc Giang, Quảng Ninh… Thay vì làm bằng máy, các khâu sản xuất được làm thủ công vì: "Làm thủ công thì những người thợ mới có thể chủ động lượng bài được bắt vào thân hương, chính vì thế hương làm thủ công sẽ thơm hơn hương làm bằng máy", chủ cơ sở sản xuất hương Nhật Thúy chia sẻ.
Theo chia sẻ của các hộ sản xuất hương, công thức chung để tạo ra những nén hương có mùi thơm đặc trưng của làng nghề đó là, nhựa trám được trộn đều với bột than hoa tạo thành nến, người thợ sẽ tuốt đều nến này lên cây tăm hương, sau đó lăn trên hỗn hợp mùn cưa và bài, cuối cùng là phơi khô để định hình cây hương. Tùy vào công thức gia truyền mà mỗi hộ gia đình lại cho ra sản phẩm có mùi thơm khác nhau.
Làng làm hương Dưỡng Thái Bắc sản xuất hàng quanh năm nhưng tháng Chạp là thời gian cao điểm nhất. Các nhân công được huy động làm ngày đêm để kịp đưa hàng ra thị trường, ấy vậy mà vẫn không đủ hàng để bán.
Sau khi tăm hương được tuốt nến, người thợ sẽ lăn cây hương trên bột nghiền từ cây bài và mùn cưa rồi sẽ mang phơi khô, nếu thời tiết không thuận lợi các hộ kinh doanh sẽ sử dụng máy sấy để sản phẩm được đảm bảo chất lượng trước khi đến tay khách hàng.
Bà Trần Thị Liệu-một chủ cơ sở sản xuất hương truyền thống tại thôn Dưỡng Thái Bắc chia sẻ: "Gia đình tôi làm nghề hương bài đã được nhiều đời, đến nay còn rất ít gia đình theo nghề truyền thống này nhưng chúng tôi vẫn kiên trì bán trụ, vì đó là di sản của các cụ để lại. Công việc này tuy không vất vả, cũng mang lại kinh tế nhưng đổi lại là lúc nào tay chân cũng nấm nem, tất bật sớm tối".
Cũng theo bà Liệu, hương ở Dưỡng Thái Bắc được mọi người ưa chuộng và nổi tiếng vì có hương thơm nhẹ nhàng, chỉ cần đốt lên là thấy ấm áp, mang cảm giác linh thiêng, thành kính, không khí Tết đang về. Đặc biệt các nén hương được làm từ các nguyên liệu tự nhiên, không sử dụng chất hóa học gây hại cho sức khỏe.
Hương của làng nghề truyền thống Dưỡng Thái Bắc đa dạng về chủng loại, kích cỡ nhưng sản phẩm được khách hàng ưa thích nhất vẫn là hương bài. Các loại hương bài có chiều dài 38cm, 43cm, 70cm, ngoài ra còn có những cây hương khổng lồ với độ dài từ 1,2m đến 1,6m thích hợp dùng ở đình, chùa...
Ngoài thị trường truyền thống là Hải Dương, Quảng Ninh, Hải Phòng, Bắc Giang, Thái Bình, những năm gần đây các hộ sản xuất hương còn mở rộng thị trường đến một số tỉnh, thành phía Nam.
Mỗi bó hương 100 nén được sắp xếp, gói gém cẩn thận trước khi đưa ra thị trường. Những ngày Tết, nhiều gia đình ở Hải Dương và các tỉnh thành khác trên cả nước đều dâng lên gia tiên những nén hương thơm đón năm mới về.
Diễm Hằng