Lao động bán thời gian phải tham gia bảo hiểm thất nghiệp từ 2026

Bổ sung đối tượng tham gia, tạo công bằng chính sách

Theo Luật Việc làm sửa đổi 2025, có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, người lao động làm việc không trọn thời gian nhưng có thu nhập ổn định sẽ chính thức thuộc diện bắt buộc tham gia bảo hiểm thất nghiệp (BHTN). Đây được đánh giá là bước tiến quan trọng nhằm bao phủ chính sách an sinh với mọi thành phần lao động trong nền kinh tế.

Ảnh minh họa.

Cụ thể, khoản 1 Điều 31 quy định: người lao động có hợp đồng lao động xác định hoặc không xác định thời hạn, từ đủ 1 tháng trở lên, đều thuộc diện tham gia BHTN, kể cả các trường hợp làm việc không toàn thời gian. Điều kiện là mức lương trong tháng phải bằng hoặc cao hơn mức lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc thấp nhất theo quy định.

Về tiền lương làm căn cứ đóng BHTN, Điều 34 của luật nêu rõ: nếu thuộc nhóm được trả lương theo quy định Nhà nước, căn cứ đóng sẽ là lương chức vụ, ngạch bậc và các phụ cấp liên quan. Trường hợp tiền lương do doanh nghiệp tự quyết, mức đóng sẽ dựa trên tổng thu nhập hàng tháng gồm: lương chính, phụ cấp lương và các khoản bổ sung trả thường xuyên, ổn định theo hợp đồng lao động.

Ngay cả trong thời gian tạm ngừng việc, nếu người lao động vẫn được trả lương bằng hoặc cao hơn mức lương làm căn cứ đóng BHXH tối thiểu, thì vẫn phải tham gia bảo hiểm thất nghiệp dựa trên mức lương đang hưởng.

Mở rộng chính sách an sinh theo xu hướng thị trường lao động mới

Theo đánh giá của các chuyên gia, việc đưa lao động bán thời gian vào diện bắt buộc tham gia BHTN là bước đi phù hợp trong bối cảnh thị trường lao động ngày càng linh hoạt. Các ngành dịch vụ, thương mại điện tử, giáo dục, công nghệ… đang có xu hướng sử dụng lao động theo giờ, bán thời gian hoặc ngắn hạn, đặc biệt là với người trẻ và lao động tự do tại đô thị.

Ảnh minh họa.

Ông Trần Tuấn Tú – Trưởng phòng Bảo hiểm thất nghiệp (Cục Việc làm, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội) nhận định: “Việc mở rộng đối tượng tham gia không chỉ giúp tăng độ bao phủ chính sách mà còn thể hiện sự công bằng trong tiếp cận quyền lợi giữa các nhóm lao động.” Ông nhấn mạnh đây cũng là giải pháp hiệu quả để hỗ trợ người lao động khi mất việc, chuyển đổi nghề trong bối cảnh việc làm biến động ngày càng nhanh.

Bà Hồ Thị Kim Ngân – Phó Trưởng ban Quan hệ lao động (Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam) cho rằng chính sách mới sẽ góp phần nâng cao tính nhân văn và bền vững của hệ thống an sinh. “Không thể để một lực lượng lao động lớn đóng góp cho nền kinh tế nhưng lại đứng ngoài lưới an sinh xã hội,” bà nói.

Đại diện Bảo hiểm xã hội Việt Nam cũng khẳng định: “Bảo hiểm thất nghiệp không chỉ là ‘phao cứu sinh’ khi người lao động mất việc, mà còn là công cụ để ổn định thị trường lao động và thúc đẩy phát triển kỹ năng thông qua các chương trình hỗ trợ đào tạo nghề, kết nối việc làm.”

Cùng với quy định mới về mở rộng đối tượng, Luật Việc làm sửa đổi còn tăng cường các chính sách hỗ trợ người lao động: tư vấn nghề nghiệp, giới thiệu việc làm miễn phí, đào tạo lại theo nhu cầu thị trường, kết nối hiệu quả giữa cung và cầu lao động.

Việc đưa lao động bán thời gian vào hệ thống BHTN là xu hướng tất yếu trong xây dựng hệ thống an sinh xã hội toàn diện, thích ứng với đặc điểm mới của thị trường lao động. Khi việc làm linh hoạt lên ngôi, chính sách cũng cần linh hoạt hơn để không bỏ sót bất kỳ ai khỏi “lưới an sinh”.

Chính sách bảo hiểm thất nghiệp hiện nay không còn đơn thuần là chi trả trợ cấp khi người lao động mất việc, mà đang dần chuyển thành công cụ hỗ trợ chủ động – giúp người lao động thích ứng, chuyển đổi nghề và nhanh chóng quay lại thị trường. Việc mở rộng diện bao phủ là điều kiện tiên quyết để chính sách này phát huy hiệu quả.

BN