Lệnh cấm mạng xã hội đối với trẻ em tại Australia: Bước tiến bảo vệ hay rủi ro mới?

Bước ngoặt trong nỗ lực bảo vệ trẻ em trực tuyến

Kể từ sáng ngày 10/12, toàn bộ người dùng dưới 16 tuổi tại Australia bị chặn truy cập mạng xã hội. Chính phủ cho biết, biện pháp này nhằm giảm thiểu rủi ro trẻ tiếp xúc với thuật toán gây nghiện, hành vi quấy rối và các mối đe dọa từ kẻ xấu trên mạng. Thủ tướng Anthony Albanese gọi đây là “một ngày đáng tự hào”, nhấn mạnh rằng các gia đình đang “giành lại quyền kiểm soát từ các tập đoàn công nghệ”, dù thừa nhận việc triển khai sẽ gặp không ít khó khăn.

Theo luật mới, các nền tảng phải chứng minh đã thực hiện “những bước hợp lý” để chặn tài khoản dưới 16 tuổi và ngăn việc tạo tài khoản mới; nếu không sẽ đối mặt mức phạt tối đa 49,5 triệu AUD (khoảng 32 triệu USD).

10 nền tảng lớn gồm Instagram, Facebook, Threads, Snapchat, YouTube, TikTok, Kick, Reddit, Twitch và X đều cam kết tuân thủ, đồng thời triển khai công nghệ xác minh độ tuổi theo quy định, dù một số đơn vị bày tỏ hoài nghi về tác dụng thực tế của biện pháp này đối với an toàn trẻ em.

Người dùng dưới 16 tuổi sẽ không còn đăng nhập được theo thông báo của các nền tảng. Ảnh: CNN

Các nền tảng đưa ra phương án khác nhau: Snapchat sẽ đình chỉ tài khoản trong 3 năm hoặc đến khi người dùng đủ 16 tuổi; YouTube tự động đăng xuất và ẩn kênh của người dùng dưới độ tuổi quy định; TikTok vô hiệu hóa và ẩn toàn bộ nội dung của tài khoản trẻ vị thành niên. Twitch ngừng cho tạo tài khoản mới từ 10/12 và sẽ vô hiệu hóa tài khoản hiện có từ 9/1; Meta đã bắt đầu xóa tài khoản dưới 16 tuổi từ 4/12 nhưng cho phép tải dữ liệu trước khi đóng. Reddit tạm ngừng tài khoản và chặn đăng ký mới; nền tảng X chưa công bố phương án cụ thể và phản đối mạnh mẽ luật mới, cho rằng quy định xâm phạm quyền tự do ngôn luận. Kick hiện chưa đưa ra bình luận.

Trẻ em chuyển hướng sang các nền tảng khác

Trước thời điểm lệnh cấm có hiệu lực, nhiều trẻ em Australia nhanh chóng tìm đến những ứng dụng không nằm trong danh sách hạn chế. Yope - một ứng dụng chia sẻ ảnh, đã ghi nhận thêm khoảng 100.000 người dùng mới nhờ lan truyền trong cộng đồng trẻ. Lemon8, nền tảng của ByteDance, cũng trở thành lựa chọn thay thế. Tuy nhiên, cơ quan quản lý cảnh báo rằng các ứng dụng này có thể sớm bị xem xét bổ sung vào danh sách cấm. Lemon8 cho biết sẽ tuân thủ hoàn toàn quy định của Australia, trong khi Yope khẳng định họ nằm ngoài phạm vi điều chỉnh vì không cho phép nhắn tin với người lạ.

Ủy viên An toàn Điện tử cho biết danh sách nền tảng bị cấm sẽ tiếp tục được mở rộng dựa trên mức độ phổ biến và các tính năng mới, nhằm ngăn ngừa việc hình thành những không gian trực tuyến không được quản lý.

Theo dõi tác động và những lo ngại mới

Nhiều chuyên gia cảnh báo, việc liên tục cập nhật danh sách hạn chế có thể khiến nỗ lực của Chính phủ trở thành “cuộc chơi đập chuột chũi” bất tận, khi các ứng dụng mới liên tục xuất hiện để thu hút nhóm người dùng trẻ. Các chuyên gia sức khỏe tâm lý cũng lo ngại trẻ có thể chuyển sang những không gian trực tuyến kiểm soát lỏng lẻo hơn, gây tăng rủi ro thay vì giảm.

Trong bối cảnh đó, cơ quan chức năng sẽ theo dõi chặt chẽ tác động của lệnh cấm, từ thói quen ngủ, mức độ tương tác xã hội, việc sử dụng thuốc chống trầm cảm đến mức độ đọc sách hay tham gia thể thao. Chính phủ cũng muốn đánh giá nguy cơ trẻ chuyển sang các “vùng tối” của internet.

Dữ liệu sẽ do 6 chuyên gia từ Phòng thí nghiệm Truyền thông Xã hội Đại học Stanford thu thập, dưới sự giám sát của Nhóm Cố vấn Học thuật độc lập gồm 11 học giả từ Mỹ, Anh và Australia. Stanford khẳng định, toàn bộ phương pháp và kết quả sẽ được công bố rộng rãi để hỗ trợ các quốc gia khác trong việc xây dựng chính sách bảo vệ trẻ em trên môi trường số.

Như Ý