Lịch sử Báo chí Cách mạng Việt Nam qua trang sách

Lịch sử báo chí cách mạng Việt Nam bắt đầu từ năm 1925 với sự ra đời của tờ Thanh Niên do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc sáng lập. Từ đó, báo chí trở thành vũ khí tư tưởng sắc bén của Đảng, đồng hành cùng nhân dân qua các giai đoạn đấu tranh giành độc lập, kháng chiến bảo vệ Tổ quốc và kiến thiết đất nước.

Mỗi trang báo, mỗi dòng tin đều mang trong mình lý tưởng cách mạng, là tiếng nói của lòng dân, là nhịp cầu gắn kết giữa Đảng với nhân dân. Qua gần một thế kỷ, báo chí cách mạng không ngừng đổi mới để đáp ứng yêu cầu của từng thời kỳ, giữ vững vai trò là lực lượng xung kích trên mặt trận tư tưởng - văn hóa. Lịch sử báo chí cách mạng Việt Nam được ghi chép lại qua nhiều cuốn sách.

Cuốn sách ảnh 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam (1925 - 2025). Ảnh: Thụy An.

100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam

Trong một trăm năm qua, báo chí cách mạng đã phát triển, lớn mạnh, phản ánh đời sống xã hội, góp phần nâng cao vị thế, hình ảnh Việt Nam trên trường quốc tế.

Cuốn sách ảnh 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam (1925 - 2025) do Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương và Thông tấn xã Việt Nam phối hợp biên soạn, dày hơn 300 trang, song ngữ Việt - Anh và in màu. Sách bố cục gồm 6 phần, chia theo các giai đoạn phát triển của báo chí cách mạng: từ thời kỳ vận động cách mạng, đấu tranh giành chính quyền, trải qua hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, chống đế quốc Mỹ, thực hiện công cuộc xây dựng và bảo vệ miền Bắc, chi viện cho miền Nam, đấu tranh thống nhất đất nước, phục vụ sự nghiệp đổi mới toàn diện, đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới.

Chọn lọc hơn 1.000 bức ảnh và tư liệu, cuốn sách là biên niên sử những ký ức sống động, là minh chứng cho sức mạnh của ngòi bút trong sự nghiệp báo chí cách mạng đồng hành cùng dân tộc.

Bộ sách Lịch sử các chế độ báo chí ở Việt Nam. Ảnh: NXB Tổng hợp TP.HCM.

Lịch sử các chế độ báo chí ở Việt Nam

Bộ sách Lịch sử các chế độ báo chí ở Việt Nam của nhóm tác giả Phan Đăng Thanh - Trương Thị Hòa gồm 2 tập, khảo cứu lịch sử báo chí trên khía cạnh pháp quyền, qua đó khắc họa không khí báo chí Việt Nam ở từng giai đoạn, kỹ thuật làm báo, tư tưởng, cống hiến của một số cơ quan báo chí và những cá nhân tiêu biểu.

8 thập kỷ từ năm 1865 khi tờ báo chữ Việt đầu tiên ra đời (Gia Định báo) đến năm 1945, báo chí Việt Nam có lực lượng tương đối trưởng thành, không thoát khỏi khuôn khổ kiểm soát của nhà cầm quyền thực dân, phong kiến dưới thời Pháp đô hộ. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công mở ra thời kỳ đột phá trong lịch sử báo chí Việt Nam. Nhiều tờ báo cách mạng trước đó hoạt động bí mật, sau 1945 ra công khai như Cứu Quốc, Cờ giải phóng, Lao Động, Hồn Nước.

Nhiều tờ báo mới ra đời, bao gồm hệ thống báo chí địa phương, đưa báo chí ngày càng gần gũi với quần chúng nhân dân. Giai đoạn 1954-1975, báo chí cách mạng đóng góp vào công cuộc thống nhất đất nước. Đài Tiếng nói Việt Nam, Thông tấn xã Việt Nam luôn bám sát thời sự, kịp thời đưa tin những biến cố lịch sử và tuyên bố quan trọng của Nhà nước. Sau tháng 4/1975, nhiều cơ quan báo chí cách mạng ở TP.HCM được thành lập như báo Sài Gòn giải phóng, Phụ nữ giải phóng, Công giáo và Dân tộc, Tuổi Trẻ…

Sau 1975, báo chí cách mạng tiếp tục phát triển. Nhiều cơ quan báo chí hiện đại như báo nói, báo hình ra đời, nhiều tờ báo in với lượng phát hành lớn. Từ năm 1997, báo điện tử xuất hiện. Tới nay, báo điện tử trưởng thành cả về chất lượng và số lượng, ngày càng “khẳng định vị thế của mình trong hệ thống các phương tiện thông tin đại chúng”.

Lịch sử báo chí cách mạng Việt Nam (1925-2010)

Bìa sách Lịch sử báo chí cách mạng Việt Nam (1925-2010).

Cuốn sách Lịch sử báo chí cách mạng Việt Nam (1925-2010) do PGS.TS Đào Duy Quát chủ biên phản ánh sinh động, có hệ thống chặng đường 85 năm với những sự kiện, dấu mốc, thăng trầm, giá trị, thành tựu và cả hạn chế suốt quá trình hình thành và phát triển của báo chí cách mạng Việt Nam, gắn với các giai đoạn lịch sử: 1925-1945, 1945-1954, 1954-1975, 1976-1986, 1986-2000, 2000-2010.

Trong từng thời kỳ, các tác giả lại chia thành những giai đoạn nhỏ, phân tích kỹ bối cảnh, tình hình chính trị - xã hội, điều kiện lịch sử trong nước và thế giới, tương ứng phân tích sâu về tình hình hoạt động, nhiệm vụ cụ thể của báo chí nước nhà, điểm ra những tờ báo chủ lực, tiêu biểu trong các giai đoạn này.

Bằng văn phong chính luận, nhóm tác giả đã tái hiện đầy sống động và chân thực chân dung lịch sử báo chí cách mạng Việt Nam với đầy ắp các sự kiện, con số, tư liệu. Sách dày gần 600 trang với 7 chương khái quát quá trình phát triển báo chí cách mạng qua các thời kỳ và phần cuối cùng khép lại cuốn sách: Báo chí cách mạng Việt Nam - 85 năm nhìn lại.

Tập 1 bộ sách Chứng nhân lịch sử khắc họa chân dung những người làm báo cách mạng tiêu biểu. Ảnh: Nhân dân.

Chứng nhân lịch sử (tập 1)

Cuốn sách nằm trong bộ sách Chứng nhân lịch sử của GS.TS Tạ Ngọc Tấn - nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Phó chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương. Tập 1 Chứng nhân lịch sử khắc họa chân dung những người làm báo cách mạng, đồng thời bày tỏ lòng cảm phục của tác giả trước tài năng, nhân cách của các nhà báo cách mạng tiền bối, sự trân trọng đối với những giá trị lịch sử, nghề nghiệp mà các nhà báo tiền bối để lại.

Sau chân dung nhà báo Việt Nam đầu tiên được giới thiệu trong tập sách này - nhà báo Hồ Chí Minh, người khai sinh nền báo chí cách mạng Việt Nam, các nhà báo tiếp theo được giới thiệu theo trình tự ngày, tháng, năm sinh để thuận tiện cho bạn đọc theo dõi dòng chảy của lịch sử, lần lượt là Huỳnh Thúc Kháng, Ngô Tất Tố, Nguyễn An Ninh, Trần Huy Liệu, Trường Chinh, Phan Thanh, Hải Triều, Võ Nguyên Giáp, Xuân Thủy, Huỳnh Tấn Phát, Quang Đạm, Dương Tử Giang, Lưu Quý Kỳ, Hoàng Tùng, Trần Lâm, Thép Mới, Trần Bạch Đằng.

Phong Khang

tổng hợp