Liên minh bán dẫn Mỹ- Nhật Bản và mục tiêu cân bằng

Ngoài việc giúp biến những chiếc ôtô thành phương tiện tự hành, cho phép mọi người sử dụng điện thoại di động và sử dụng nhiều công cụ được coi là đương nhiên trong nền kinh tế hiện đại, những con chip chính là bộ phận “thổi bùng” các khái niệm mới nổi như siêu dữ liệu và trí tuệ nhân tạo (AI). Đó là lý do vì sao ngành công nghiệp này nhận được sự chú trọng đáng kể từ chính phủ các nước, đặc biệt là những nền kinh tế đang cạnh tranh ngôi vị thống trị toàn cầu, trong đó không thể bỏ qua Mỹ và Nhật Bản - những quốc gia đồng minh đang hướng tới một mô hình “Liên minh bán dẫn của tương lai” .

IBM hợp tác với Rapidus để thúc đẩy hoạt động nghiên cứu và phát triển chip thế hệ mới.

Trong bối cảnh cuộc chiến chip bộc lộ lỗ hổng lớn trong chuỗi cung ứng toàn cầu mà ở đó sự tiến bộ của Trung Quốc đang áp đảo trong khi môi trường địa chính trị thiếu ổn định đang đe dọa tương lai của trung tâm sản xuất chíp Đài Loan (Trung Quốc), có thể nói, tất cả đang tập trung vào mối quan hệ hướng tới tương lai của Nhật Bản và Mỹ.

Về mặt địa chính trị, liên minh Mỹ - Nhật nằm ở một bên của phương trình, bên kia là Trung Quốc và Đài Loan ở giữa. Điều này giải thích tại sao liên minh công nghiệp bán dẫn Mỹ- Nhật Bản lại quan trọng đến vậy đối với tương lai. Quan hệ đối tác này thậm chí được coi là sự hợp tác của hai đồng minh có tiềm năng trở thành các nước dẫn đầu toàn cầu trong lĩnh vực chip bán dẫn, đại diện cho những gì tốt nhất mà loạt giải pháp thế hệ mới sẽ mang đến cho nhân loại.

Mặc dù vai trò của đổi mới công nghệ được nhấn mạnh là “thúc đẩy liên minh trong thế kỷ XXI”, nhưng khó có thể hình dung vấn đề này như những đổi mới về quân sự và không gian hữu hình hơn đang được chú ý. Một phần là do ở cả Mỹ và Nhật Bản, khu vực tư nhân - chứ không phải chính phủ - sẽ là chìa khóa thúc đẩy sự tiến bộ. Khi nói đến công nghệ, “cạnh tranh” là một điều chưa được đề cập nhiều, không giống như trong lĩnh vực quân sự hay chính trị vì điều này không phải do chính phủ mà do khu vực tư nhân thúc đẩy. Đó cũng là do có rất nhiều chủ thể, bao gồm cả các tập đoàn khổng lồ của hai bên đã cam kết đầu tư lớn xuyên biên giới như Microsoft, Google, Daiichi Sankyo, Amazon Web Services, Toyota và Honda.

Hiện nay, mối quan hệ hợp tác công nghệ chủ chốt Mỹ - Nhật Bản với những ý nghĩa quan trọng đáng được quan tâm nhiều nhất có thể kể đến chính là mô hình hợp tác giữa IBM và Rapidus - tập trung vào chất bán dẫn. Rapidus - nhà sản xuất chất bán dẫn được chính phủ Nhật Bản hậu thuẫn đang phát triển sản xuất chất bán dẫn “tiên tiến” và các công nghệ liên quan, đồng thời đang đa dạng hóa trong lĩnh vực này thông qua quan hệ đối tác với IBM. Hai công ty đã hình thành một thỏa thuận vào cuối năm 2022 để cùng phát triển công nghệ bán dẫn 2 nm. Rapidus ở Nhật Bản là đại diện cho mối quan hệ hợp tác giữa khu vực công và tư nhân. Đây thậm chí còn là một lý do hấp dẫn và phù hợp hơn để IBM và rộng hơn là Mỹ tìm đến Nhật Bản như một đối tác tự nhiên.

Đáng chú ý, giới phân tích tin rằng Mỹ và Nhật Bản còn có khả năng tiến xa hơn nữa bởi hiện nay, cơ sở hạ tầng xử lý công nghệ ở cả 2 nước đều chưa đạt đến mức cần thiết, tức là còn nhiều dư địa hợp tác phát triển. Và để nắm bắt được lợi ích của cái gọi là “Cách mạng công nghiệp lần thứ 4”, mối quan hệ Mỹ - Nhật cần phải mở rộng hơn ra ngoài khuôn khổ Rapidus - IBM để những nỗ lực thực sự mang lại kết quả có ý nghĩa. Đây chính là điều thú vị nhất về mối quan hệ hợp tác này, tức là không chỉ có hai công ty mà còn có hai hệ sinh thái - hai chính phủ, mạng lưới trường đại học và chính quyền địa phương đang tạo ra cơ chế “1+1=3”.

Khoản đầu tư lớn vào Đạo luật Chips của Mỹ chính là điều thúc đẩy mối quan hệ đối tác này ở cấp độ vĩ mô, đại diện cho một bước tiến lớn về hoạt động đầu tư vào công nghệ tiên tiến do Mỹ phát triển. Với việc các nhà lãnh đạo của cả hai nước đã đạt được một loạt thỏa thuận công nghệ mới, Bộ trưởng Bộ Thương mại Mỹ Gina Raimondo và Bộ trưởng Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp (METI) Nhật Bản Saito Ken sẽ gặp nhau trong các cuộc đàm phán kinh tế “2+2”, bây giờ là lúc đi theo sự dẫn dắt của mô hình IBM-Rapidus ở cấp độ xã hội, tạo ra nhiều không gian hơn cho các khu vực tư nhân, phi lợi nhuận và xã hội dân sự. Khi được mở rộng quy mô và kết hợp với những bộ óc và đối tác quyền lực nhất từ Mỹ và Nhật Bản, mối quan hệ này hứa hẹn sẽ viết tiếp chương tiếp theo trong hợp tác giữa 2 đồng minh, đưa đến thành công cuối cùng là có thể sản xuất ra những con chip hỗ trợ những thứ mà hiện nay được cho là không tưởng.

Cũng giống như chính cuộc hành trình, đích đến sẽ là sản xuất ra những con chip có năng lực vô hình siêu khủng và đích đến cũng cần được điều chỉnh linh hoạt để gắn kết các công ty, người dân và chính phủ hai nước. Cái kết của câu chuyện về mối quan hệ hợp tác hấp dẫn này thành công hay không rất cần sự tới sự quan tâm nhiều hơn từ các cộng đồng Mỹ - Nhật rộng lớn hơn.

Minh Châu