Lo lắng dồn về eo biển Hormuz

Một số chủ tàu đang chọn cách tránh đi qua eo biển Hormuz chiến lược, vốn nằm gần Iran và nối vịnh Ba Tư với biển Ả Rập. Điều này phản ánh mối lo ngại gia tăng trong ngành vận tải biển khi cuộc xung đột giữa Israel và Iran bước sang ngày thứ sáu hôm 18-6, với suy đoán Mỹ có thể tham gia.

Đại sứ Iran tại Liên hợp quốc cảnh báo nước này sẽ đáp trả cứng rắn nếu Mỹ trực tiếp tham gia chiến dịch quân sự của Israel. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Esmail Baghaei cũng nói với kênh Al Jazeera rằng bất kỳ sự can thiệp nào của Mỹ đều có nguy cơ dẫn đến xung đột toàn diện trong khu vực.

Ông Jakob Larsen, Trưởng bộ phận an ninh tại Hiệp hội Hàng hải quốc tế và Baltic (BIMCO), đại diện cho các chủ tàu toàn cầu, cho biết xung đột Israel - Iran leo thang đã dẫn đến sụt giảm nhẹ số lượng tàu đi qua khu vực, bao gồm cả ở biển Đỏ và eo biển Hormuz.

Ông Larsen nói với đài CNBC: "Hoàn cảnh và mức độ chấp nhận rủi ro khác nhau giữa các chủ tàu. Hiện tại, phần lớn chủ tàu vẫn chọn đi qua Hormuz trong khi một số khác dường như tránh xa". Ông nói thêm trong thời kỳ đe dọa an ninh tăng cao, cước vận chuyển và lương thủy thủ thường tăng lên, tạo động lực kinh tế cho một số người chấp nhận rủi ro đi qua vùng xung đột.

Eo biển Hormuz được xem là một trong những cửa ngõ dầu mỏ quan trọng nhất thế giới, đặc biệt là đối với các nền kinh tế châu Á phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu. Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ, vào năm 2023, lượng dầu đi qua tuyến đường thủy này trung bình là 20,9 triệu thùng/ngày, chiếm khoảng 20% lượng dầu tiêu thụ toàn cầu. Khoảng 70% lượng dầu thô và sản phẩm tinh chế nhập khẩu của châu Á đi qua tuyến đường thủy hẹp này.

Khói bốc lên từ một cơ sở lưu trữ dầu của Iran sau khi Israel tấn công Iran hôm 16-6. Ảnh: AP

Việc tàu chở dầu không thể đi qua eo biển Hormuz dù là tạm thời cũng có thể làm tăng giá năng lượng toàn cầu, làm tăng chi phí vận chuyển và gây ra sự chậm trễ đáng kể trong nguồn cung. Bên cạnh dầu mỏ, eo biển Hormuz cũng đóng vai trò quan trọng đối với hoạt động thương mại container toàn cầu.

Các cảng trong khu vực này - Jebel Ali và Khor Fakkan (đều của Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất) - đều là các trung tâm trung chuyển, đóng vai trò là điểm trung gian trong mạng lưới vận chuyển quốc tế.

Theo ông Janiv Shah, phó chủ tịch phụ trách thị trường dầu mỏ tại Công ty Rystad Energy (Na Uy), khả năng đóng cửa eo biển Hormuz có nguy cơ khiến thị trường dầu mỏ rơi vào tình trạng thiếu hụt nguồn cung nghiêm trọng, thúc đẩy tăng giá và gia tăng căng thẳng. Phong tỏa eo biển vẫn là rủi ro lớn, có thể đẩy thị trường vào tình thế chưa từng có.

Theo Rystad Energy, trong trường hợp eo biển Hormuz bị đóng cửa hoàn toàn, châu Á sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất do thiếu hụt dầu thô nhập khẩu. Trung Quốc và Ấn Độ chiếm phần lớn lượng dầu nhập khẩu trong khi khả năng thay thế các loại dầu tương tự trên toàn cầu rất hạn chế. Ngoài Trung Quốc và Ấn Độ, các quốc gia Đông Nam Á cũng phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu dầu và khí đốt, khiến khu vực này đặc biệt dễ bị tổn thương trước bất kỳ sự gián đoạn kéo dài nào trong nguồn cung ở Trung Đông.

Rystad Energy ước tính giá dầu có khả năng duy trì ở mức dưới 80 USD/thùng theo dự báo trước đó, với giả định nguồn cung bị gián đoạn liên tục ở mức 1 triệu thùng/ngày. Tuy nhiên, giá có thể chạm mốc 90 USD/thùng nếu tình trạng gián đoạn lên tới 2 triệu thùng/ngày.

Lạc quan hơn, ông Thomas O'Donnell, nhà phân tích năng lượng và địa chính trị thuộc Trung tâm Wilson (Mỹ), nhận định các thành viên Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) có thể bù đắp cho bất kỳ sự sụt giảm sản lượng nào của Iran, với điều kiện là cuộc tấn công của Israel chỉ nhắm vào chương trình hạt nhân của Tehran.

Tuy nhiên, theo hãng tin AP, các cuộc không kích dữ dội của Israel tiếp tục nhắm vào thủ đô của Iran hôm 18-6, một ngày sau khi Tổng thống Donald Trump yêu cầu Iran "đầu hàng vô điều kiện". Tổng thống Donald Trump dự báo Israel sẽ không ngừng chiến dịch tấn công và cho rằng "thời điểm quyết định" sắp diễn ra. Dù vậy, ông nhấn mạnh rằng Israel có thể phá hủy các cơ sở hạt nhân của Iran mà không cần sự trợ giúp của Mỹ.

XUÂN MAI