Lo ngại 'nhiệm vụ chính trở thành phụ' khi viên chức được tham gia quản lý ở khu vực tư

Dễ xung đột lợi ích, tư lợi, ảnh hưởng công bằng trong quản lý

Trước đó, ĐBQH Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng) dẫn điểm b, khoản 1, Điều 13 dự thảo luật cho phép viên chức được góp vốn, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp, hợp tác xã, bệnh viện, cơ sở giáo dục, tổ chức nghiên cứu khoa học ngoài công lập, trừ trường hợp pháp luật về phòng, chống tham nhũng hoặc pháp luật chuyên ngành có quy định khác.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga.

Bà nhận định, đây là quy định mở đối với viên chức, tạo cơ hội cho viên chức khai thác và phát huy năng lực, khuyến khích sử dụng năng lực của mỗi cá nhân để đóng góp cho xã hội, tận dụng chất xám và trình độ chuyên môn của đội ngũ viên chức trong khu vực tư nhân. Tuy nhiên, song song với việc mở rộng quyền này, cần siết chặt các quy định về cơ chế kiểm soát, phòng chống tham nhũng.

"Bởi vì, quy định này có thể tiềm ẩn một số nguy cơ như sự xung đột lợi ích giữa vị trí công tác trong khu vực công và khu vực tư, đặc biệt là khi viên chức là người giữ chức vụ quản lý của cả 2 đơn vị trong và ngoài công lập hoạt động cùng một lĩnh vực, dẫn tới sự lợi dụng chức vụ trong khu vực công để trục lợi cho đơn vị mình quản lý ở khu vực tư", bà lo ngại.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga cho rằng, cần có quy định không cho phép viên chức quản lý tham gia quản lý, điều hành các cơ sở kinh doanh, hoạt động tư nhân thuộc cùng lĩnh vực đang công tác; quy định cơ chế kê khai, minh bạch, giám sát và giải trình hoạt động góp vốn, tham gia quản lý của viên chức tại khu vực tư, đặc biệt là đối với viên chức quản lý...

Đại biểu Phạm Văn Hòa.

ĐBQH Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) đồng tình là viên chức có quyền ký hợp đồng làm việc ngoài giờ, tuy nhiên, theo ông, nếu người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập được phép ký hợp đồng làm việc bên ngoài cùng ngành nghề thì sẽ không khách quan trong quản lý. Ông đề nghị, chỉ cho phép viên chức và cấp phó của người đứng đầu được ký hợp đồng làm việc ngoài nhiệm vụ chính, còn người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập thì không được phép.

"Nếu muốn làm thêm bên ngoài thì nên nghỉ, ra ngoài làm hẳn, chứ không thể vừa lãnh đạo trong cơ quan Nhà nước vừa làm giám đốc hoặc làm quản lý cho một đơn vị ngoài cùng ngành nghề, điều đó dễ dẫn đến xung đột lợi ích, tư lợi, ảnh hưởng đến công bằng trong quản lý", đại biểu nhấn mạnh.

So sánh với luật hiện hành, ĐBQH Cao Thị Xuân (Thanh Hóa) nhận thấy, dự thảo luật đã mở rộng quyền, cụ thể hơn các quyền, nhưng có vẻ lại "thiếu đi sự chặt chẽ" trong việc bảo đảm nguyên tắc là phải hoàn thành mọi nhiệm vụ, trách nhiệm của một viên chức Nhà nước trước khi tham gia các công việc bên ngoài.

Đại biểu Cao Thị Xuân.

"Nói cách khác, nếu không có cơ chế giám sát chặt chẽ thì có thể dẫn đến hệ lụy đó là nhiệm vụ chính lại trở thành phụ, chất lượng dịch vụ công cơ bản thiết yếu không được bảo đảm…", bà nói và đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát kỹ lưỡng, bổ sung các quy định nhằm tránh được các rủi ro như vừa nêu và nên chăng giao Chính phủ quy định chi tiết.

Phương thức "tiếp nhận" viên chức có thể dẫn đến tình trạng lạm dụng

Quan tâm vấn đề phương thức tuyển dụng viên chức tại Điều 17 dự thảo luật, ĐBQH Vương Thị Hương (Tuyên Quang) cho biết, Điều 23 Luật Viên chức hiện hành đã quy định phương thức tuyển dụng viên chức là thông qua thi tuyển hoặc xét tuyển tùy theo từng nhóm đối tượng. Điều 17 dự thảo luật lại bổ sung thêm phương thức "tiếp nhận".

Bà đề nghị, cơ quan soạn thảo cân nhắc việc bổ sung phương thức này, bởi lẽ, về bản chất pháp lý, "tiếp nhận" cũng là một hình thức tuyển chọn, bố trí người vào vị trí việc làm trong đơn vị sự nghiệp công lập, trên cơ sở xem xét hồ sơ, lý lịch, văn bằng, năng lực, kinh nghiệm và sức khỏe... Nội dung, trình tự và mục đích của "tiếp nhận" là tương đồng với "xét tuyển" - tức là lựa chọn người phù hợp mà không qua thi tuyển.

Đại biểu Vương Thị Hương.

"Nếu quy định hình thức "tiếp nhận" riêng biệt, có thể dẫn đến tình trạng lạm dụng, làm giảm tính cạnh tranh, minh bạch, khách quan của việc tuyển dụng. Trong khi đó, mục tiêu của luật là chuẩn hóa, công khai và thống nhất cơ chế tuyển chọn viên chức nhằm thu hút và sử dụng đúng người, đúng việc", đại biểu phân tích.

Từ đó, bà kiến nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu bỏ quy định riêng biệt về hình thức "tiếp nhận" và tích hợp nội dung này vào hình thức "xét tuyển". Theo đó, đối với các trường hợp đặc biệt như chuyên gia, nhà khoa học, người có tài năng, hoặc người đang hợp đồng làm công việc chuyên môn, nghiệp vụ trong đơn vị sự nghiệp công lập, việc tuyển dụng có thể thực hiện thông qua cơ chế xét tuyển đặc cách trên cơ sở tiêu chí, điều kiện cụ thể do Chính phủ quy định chi tiết.

Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân.

Về xếp loại chất lượng và sử dụng kết quả đánh giá viên chức, ĐBQH Nguyễn Hoàng Bảo Trân (Bình Dương) đề cập thực tế, tiêu chí đánh giá viên chức sau sắp xếp bộ máy nhiều khi chưa công bằng, còn nặng về định tính, cảm tính. Có những viên chức bị đánh giá thấp chỉ vì thay đổi đơn vị, chưa kịp thích ứng môi trường mới.

Do đó, bà đề nghị bổ sung khoản mới: "Trong năm đầu tiên sau khi sắp xếp, tổ chức lại đơn vị, kết quả đánh giá viên chức cần xem xét yếu tố thay đổi môi trường công tác, không xếp loại "không hoàn thành nhiệm vụ" nếu nguyên nhân khách quan do tổ chức". Điều này, vừa bảo vệ người lao động công, vừa thể hiện tính nhân văn của luật, khuyến khích viên chức vượt qua khó khăn để thích ứng...

Quỳnh Vinh