Loại bỏ doanh nghiệp lợi dụng phát hành trái phiếu để trục lợi

Ngày 9/6, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến việc tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Doanh nghiệp.

Ở lần sửa đổi này, Dự luật bổ sung quy định doanh nghiệp chỉ được phát hành trái phiếu riêng lẻ khi tổng nợ phải trả không quá 5 lần vốn chủ sở hữu (theo báo cáo tài chính gần nhất). Quy định này không áp dụng với tổ chức phát hành là doanh nghiệp nhà nước, đơn vị phát hành trái phiếu để làm dự án bất động sản, ngân hàng, bảo hiểm, công ty môi giới bảo hiểm, chứng khoán, quản lý quỹ đầu tư.

Liên quan đến quy định này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết một số đại biểu đề nghị xem xét không quy định các điều kiện cụ thể của doanh nghiệp khi phát hành trái phiếu riêng lẻ, đồng thời cân nhắc quy định tương tự như Luật Chứng khoán theo hướng giao Chính phủ quy định chi tiết vấn đề này.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết việc bổ sung điều kiện hệ số nợ phải trả đối với doanh nghiệp phát hành trái phiếu riêng lẻ nhằm tăng năng lực tài chính với đơn vị phát hành, hạn chế rủi ro thanh toán trái phiếu. Bên cạnh đó, giá trị trái phiếu dự kiến phát hành tối đa 5 lần vốn chủ sở hữu về cơ bản không ảnh hưởng việc huy động vốn phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh, phục vụ mục tiêu tăng trưởng kinh tế.

Phiên thảo luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

"Siết phát hành trái phiếu riêng lẻ nhằm loại bỏ doanh nghiệp kinh doanh không trung thực, lợi dụng quy định phát hành trái phiếu riêng lẻ để trục lợi. Doanh nghiệp hoạt động minh bạch có thể huy động vốn trung, dài hạn qua kênh trái phiếu", Bộ trưởng Thắng nói.

Cũng theo Bộ trưởng Thắng, hiện mỗi nước đưa ra quy định khác nhau về điều kiện phát hành trái phiếu riêng lẻ của doanh nghiệp chưa niêm yết là tổng nợ phải trả tối đa 3-5 lần vốn chủ sở hữu.

Với Việt Nam, trong bối cảnh hiện nay, điều kiện phát hành trái phiếu riêng lẻ vẫn phải theo quy định về nợ trên vốn chủ sở hữu. "Chỉ khi nào các khâu, hoạt động được thực hiện số hóa hoàn toàn, minh bạch thì mới có thể đưa ra cách thức quản lý khác trong phát hành trái phiếu riêng lẻ", ông Thắng nói thêm.

Liên quan đến quy định phát hành trái phiếu riêng lẻ của công ty chưa đại chúng, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi nhấn mạnh đây là nội dung nhận được nhiều ý kiến góp ý của đại biểu Quốc hội.

Thường trực Ủy ban nhận thấy việc quy định các điều kiện phát hành trái phiếu doanh nghiệp cần nghiên cứu kỹ lưỡng theo hướng nâng cao chất lượng trái phiếu doanh nghiệp, tăng cường minh bạch, kiểm soát rủi ro, đáp ứng nhu cầu tiếp cận nguồn cung vốn cho doanh nghiệp.

“Đa số những vấn đề phát sinh về thanh toán trái phiếu riêng lẻ diễn ra trong thời gian vừa qua đều liên quan đến nhóm doanh nghiệp kinh doanh bất động sản, là đối tượng được loại trừ tại dự thảo luật”, ông Mãi cho hay.

Mặt khác, cơ quan thẩm tra cũng lưu ý quy định mức tỷ lệ cụ thể là 5 lần khó bảo đảm tính linh hoạt trong điều hành. Vì vậy, Thường trực Ủy ban đề xuất 2 phương án.

Phương án 1: Đề nghị quy định theo hướng điều kiện về hệ số nợ, giá trị phát hành trên vốn chủ sở hữu để phát hành trái phiếu riêng lẻ của doanh nghiệp thực hiện theo quy định của Chính phủ, phù hợp với yêu cầu quản lý, phát triển kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ, theo ngành, nghề, lĩnh vực cụ thể và mức độ tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp.

Phương án 2: Nhất trí với quy định tại dự thảo luật về tỷ lệ giữa nợ phải trả trên vốn chủ sở hữu là 5 lần. Đề nghị tiếp tục rà soát, chỉnh lý kỹ thuật để bảo đảm cụ thể áp dụng đối với điều kiện phát hành trái phiếu riêng lẻ của các đối tượng được loại trừ.

Phát biểu ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tán thành với báo cáo của Chính phủ và nhấn mạnh, trái phiếu riêng lẻ là sản phẩm tài chính rủi ro, người mua trái phiếu tự mình đánh giá mức độ rủi ro và chịu trách nhiệm về rủi ro khi mua trái phiếu.

Vừa qua, trên thực tế đã xảy ra các vụ việc vi phạm pháp luật về trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, doanh nghiệp phát hành trái phiếu, cổ phiếu tràn lan và sự buông lỏng quản lý nhà nước cũng như những kẽ hở pháp luật, dẫn đến tình trạng doanh nghiệp không trả được nợ gốc và lãi trái phiếu một cách đầy đủ, đúng hạn, khiến nhà đầu tư trái phiếu có khiếu kiện và Nhà nước phải có biện pháp can thiệp.

Do đó, việc xác định điều kiện, hệ số nợ phải trả trên vốn chủ sở hữu đối với doanh nghiệp phát hành trái phiếu riêng lẻ là một biện pháp phòng ngừa từ sớm nhằm khắc phục tình trạng nêu trên.

“Mức tỷ lệ không vượt quá 5 lần được đề xuất trên cơ sở tổng hợp, tiếp thu ý kiến các bộ, ngành, Chính phủ, khẳng định tỷ lệ như vậy về cơ bản không ảnh hưởng đến việc huy động vốn phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh, phục vụ mục tiêu tăng trưởng kinh tế. Chính phủ cần làm rõ việc quy định tỷ lệ này trong dự thảo Luật có ảnh hưởng đến công tác chỉ đạo, quản lý, điều hành của Chính phủ hay không”, Chủ tịch Quốc hội đề nghị.

Dự kiến Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua dự thảo Luật này vào ngày 17/6 tới.

Thanh Hoa