Loại gia vị đắt đỏ bậc nhất thế giới, 2 triệu đồng/kg, ở Việt Nam trồng bạt ngàn

Khi nghe tên loại quả này ắt hẳn nhiều người xa lạ nhưng đây là loại gia vị rất quen thuộc ở Việt Nam cũng như các quốc gia châu Á. Loại hạt này có tên khoa học là Amomum cardamomum L, được biết đến với những tên khác như bạch khấu nhân, bạch khấu xác, đa khấu, đới xác khấu, đậu khấu,...

Cây bạch đậu khấu là loài thảo dược mọc hoang trong tự nhiên, nay được trồng nhiều một số nước như Việt Nam, Thái Lan, Lào, Nam Mỹ,... Ở Việt Nam, cây mọc ở vùng núi cao, khí hậu mát mẻ như Lào Cai, Cao Bằng,...

Loài cây này cao khoảng 2-3m, sống lâu năm. Rễ mọc bò, lá mọc thành 2 dãy. Cụm hoa mọc thành bông, hoa màu trắng. Đặc biệt quả bạch đậu khấu có hình cầu và vỏ nhăn, còn được gọi là khấu mễ (khấu nhân), chứa từ 20-30 hạt, mùi thơm vị cay.

Hoa và quả bạch đậu khấu là những bộ phận được sử dụng làm dược liệu. Trong đó, quả được thu hái ở những cây có tuổi đời ít nhất 3 năm tuổi trở lên ở giai đoạn chuyển từ màu xanh sang màu vàng, thời điểm thu hái thích hợp là mùa thu. Sau khi thu hái đem phơi khô trong bóng râm và bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát.

Theo y học hiện đại, bạch đậu khấu chứa tinh dầu (2.4%), với thành phần chủ yếu của tinh dầu là d-borneol và d-camphor. Ngoài ra còn 1 số thành phần khác trong bạch đậu khấu như lipid (7g), cholesterol (0g), natri (18mg), kali (1.119mg), cacbohydrate (68g), protein (11g) và một số dưỡng chất khác (vitamin A, vitamin D, vitamin B12, sắt, magie,...).

Trải qua quá trình trồng và chăm sóc kỳ công với sản lượng thu hoạch rất ít, bạch đậu khấu trở thành loại gia vị đắt đỏ bậc nhất thế giớ. Do đó mà bạch đậu khấu là loại gia vị đắt thứ ba trên thế giới, sau nhụy hoa nghệ tây và vani. Chỉ 1 kg gia vị có thể có giá khoảng 90 USD ( hơn 2 triệu đồng).

Lý do chính khiến loại gia vị này đắt như vậy là vì nó cần được thu hoạch hoàn toàn bằng tay, rất tốn công sức. Mỗi quả bạch đậu khấu xanh phải được hái khi chín khoảng 70%, vì vậy cần có thời gian và sự chăm sóc tỉ mỉ. Bên cạnh đó, bạch đậu khấu rất dễ bị côn trùng và nấm tấn công nên việc bảo quản cũng khá tốn kém.

Ở Việt Nam, bạch đậu khấu mọc tự nhiên và được trồng chủ yếu ở các khu vực có khí hậu mát như Cao Bằng, Lào Cai...

Hỗ trợ chống ung thư: Khi sử dụng hạt bạch đấu khấu thường xuyên, các chất phytochemical trong hạt sẽ được sản sinh tự nhiên và từ đó, giúp chống lại các tế bào ung thư. Tuy không thể thay thế các biện pháp điều trị ung thư nhưng các chuyên gia chăm sóc sức khỏe cho hay, nếu sử dụng bạch đậu khấu đúng cách và đủ liều lượng, sẽ là một trong những biện pháp bổ trợ giúp ngăn ngừa các tế bào ung thư phát triển.

Lợi tiểu và giảm huyết áp: Bạch đậu khấu được xem là "thực phẩm vàng" trong việc hỗ trợ điều trị các bệnh về huyết áp cũng như đào thải độc tố. Lợi ích này được xem là đến từ khả năng chống oxy hóa bên trong bạch đậu khấu, từ đó kích thích việc đi tiểu tiện và nâng cao khả năng đào thải độc tố. Từ đó, huyết áp cũng giảm, bớt những triệu chứng cũng như phòng tránh các biến chứng liên quan.

Chống viêm nhiễm: Bạch đậu khấu còn có chứa nhiều chất chống oxy hóa nhằm bảo vệ các tế bào khỏi bị hư hại cũng như ngăn ngừa viêm nhiễm trong cơ thể.

Bởi lẽ, việc viêm thường xảy ra khi cơ thể tiếp xúc với một số chất lạ, từ đó tạo ra những phản ứng khiến các tế bào xung quanh bị ảnh hưởng. Khi dùng bạch đậu khấu, các chất chống oxy hóa sẽ bảo vệ các tế bào xung quanh, ngăn ngừa phát triển mức độ viêm trên cơ thể.

Bên cạnh đó, việc dùng bạch đậu khấu thường xuyên cũng giúp hỗ trợ các vấn đề về tiêu hóa, hỗ trợ sức khỏe tim mạch, cải thiện hô hấp...

Đáng chú ý, bạch đậu khấu là loại gia vị đắt thứ ba trên thế giới, sau nhụy hoa nghệ tây và vani. Chỉ 1 kg gia vị có thể có giá khoảng 90 USD ( khoảng 2 triệu đồng). Lý do chính mà loại gia vị này đắt như vậy là vì nó cần được thu hoạch bằng tay. Đó là một quá trình rất tốn công sức. Mỗi quả bạch đậu khấu xanh phải được hái khi chín khoảng 70%, vì vậy cần có thời gian và sự chăm sóc tỉ mỉ để thu hoạch được loại gia vị này.

Theo số liệu trên báo Dân Trí, có khoảng 30 thị trường nhập khẩu mặt hàng này của Việt Nam, trong đó Hà Lan, Mỹ và Anh là 3 thị trường lớn nhất chiếm lần lượt 31%, 15% và 11,2%. Trong đó, Công ty TNHH Chế biến gia vị Nedspice Việt Nam và Công ty TNHH Olam Việt Nam là 2 doanh nghiệp xuất khẩu lớn nhất đạt 1.496 tấn và 497 tấn.

Trước đó, trong năm 2023, Việt Nam đã xuất khẩu 3.551 tấn bạch đậu khấu - nhục đậu khấu với tổng kim ngạch xuất khẩu 27,4 triệu USD. Hà Lan, Trung Quốc và Mỹ là 3 quốc gia nhập khẩu chủ yếu lần lượt đạt 923 tấn, 756 tấn và 484 tấn.

Dự kiến, tổng kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng gia vị của Việt Nam đến năm 2025 có thể đạt khoảng 2 tỷ USD, với khối lượng xuất khẩu khoảng 500.000 tấn.

Muốn dùng loại quả này tốt cho sức khỏe thì theo kinh nghiệm dân gian, dùng làm thuốc thường lấy quả gần chín, dược liệu là quả hình cầu dẹt, có 3 múi, đường kính 1 - 1,5 cm. Mặt ngoài vỏ màu trắng, có một số đường vân dọc, đôi khi còn sót cuống quả. Vỏ quả khô dễ tách. Mỗi quả có 20 - 30 hạt, gọi là khấu mễ hoặc khấu nhân, hạt chứa nhiều tinh dầu. Mùi thơm, vị cay. Ở nước ta người dân thu hoạch quả thu hái vào mùa thu

Trúc Chi (t/h)