Luật Đường sắt (sửa đổi): Lược bỏ tối đa thủ tục hành chính, phân quyền mạnh mẽ

Khắc phục bất cập thể chế, tạo động lực mới

Sáng 10/3, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Đường sắt (sửa đổi). Thừa ủy quyền của Bộ trưởng Bộ Xây dựng, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy trình bày tờ trình dự án.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy trình bày tờ trình dự án Luật Đường sắt (sửa đổi) (Ảnh: Media Quốc hội).

Thứ trưởng Nguyễn Danh Huy cho biết, dự thảo luật được xây dựng nhằm tiếp tục thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về chính sách phát triển đường sắt; khắc phục những tồn tại, bất cập về thể chế, tạo động lực mới cho sự phát triển của ngành đường sắt, thúc đẩy tính cạnh tranh của phương thức vận tải đường sắt, phục vụ nhu cầu đi lại của nhân dân.

Dự án luật được xây dựng trên 5 quan điểm chỉ đạo, đặc biệt là tập trung đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong hoạt động đường sắt; huy động tối đa nguồn lực phát triển kết cầu hạ tầng đường sắt, trong đó ngân sách nhà nước giữ vai trò chủ đạo, thu hút mọi thành phần kinh tế tham gia kinh doanh đường sắt…

Theo đó, để đáp ứng yêu cầu về đơn giản hóa, cắt giảm thủ tục hành chính và điều kiện kinh doanh, dự thảo luật đã lược bỏ quy định đối với 20% số lượng thủ tục hành chính và 33% điều kiện kinh doanh so với Luật Đường sắt hiện hành.

"Ở Luật Đường sắt 2017 có 20 thủ tục hành chính, dự thảo luật hiện nay đã cắt giảm 4 thủ tục hành chính, sửa đổi về chủ thể thực hiện của 10 thủ tục hành chính để tạo thuận lợi hơn và chỉ kế thừa 6 thủ tục hành chính.

Các thủ tục hành chính này đã được Bộ Xây dựng đánh giá kỹ lưỡng trong Báo cáo đánh giá tác động thủ tục hành chính", Thứ trưởng Huy thông tin.

Để đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, dự thảo luật đã đề xuất phân quyền mạnh mẽ cho chính quyền địa phương trong công tác đầu tư, quản lý vận hành kết cấu hạ tầng đường sắt; đã chỉnh lý một số thẩm quyền từ Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về cho Bộ trưởng Bộ Xây dựng, chính quyền địa phương thực hiện.

Cụ thể, phân quyền cho chính quyền địa phương thực hiện 10 thủ tục hành chính về: chấp thuận chủ trương xây dựng đường ngang; cấp, gia hạn giấy phép xây dựng đường ngang đối với đường sắt địa phương, đường sắt chuyên dùng; cấp giấy chứng nhận đăng ký phương tiện giao thông đường sắt; cấp giấy phép lái tàu trên đường sắt chuyên dùng, đường sắt địa phương.

Phân quyền một nội dung từ Thủ tướng Chính phủ cho Bộ trưởng Bộ Xây dựng thực hiện về phê duyệt quy hoạch tuyến, ga đường sắt.

Đề xuất giao Bộ trưởng Bộ Xây dựng quy định chi tiết về niên hạn sử dụng phương tiện giao thông đường sắt thay vì giao Chính phủ quy định chi tiết nội dung này như Luật Đường sắt 2017.

Phân loại 3 hệ thống đường sắt Việt Nam

Dự thảo luật cũng sửa đổi, bổ sung 5 nội dung về: đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng đường sắt; quản lý, khai thác kết cấu hạ tầng đường sắt; hoạt động vận tải đường sắt; kết nối các phương thức vận tải; phát triển công nghiệp và nguồn nhân lực đường sắt.

Trong đó, đối với quản lý, khai thác kết cấu hạ tầng đường sắt, dự thảo luật sửa đổi, bổ sung quy định về phân loại hệ thống đường sắt Việt Nam bao gồm đường sắt quốc gia, đường sắt địa phương (gồm đường sắt đô thị và đường sắt thông thường vận tải cả hành khách và hàng hóa phục vụ nhu cầu phát triển của địa phương) và đường sắt chuyên dùng.

Quy định này nhằm giải quyết yêu cầu thực tiễn của các địa phương như Bình Dương, Tây Ninh, Thanh Hóa... có nhu cầu đầu tư đường sắt thông thường (không phải đường sắt đô thị).

Quang cảnh phiên họp (Ảnh: Media Quốc hội).

Dự thảo luật đã sửa đổi, bổ sung quy định tổ chức được giao quản lý tài sản kết cấu hạ tầng đường sắt do Nhà nước đầu tư tổ chức thực hiện quản lý, bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt nhằm tháo gỡ vướng mắc tồn tại nhiều năm nay đối với việc giao tài sản kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia cho Tổng công ty Đường sắt Việt Nam.

Đồng thời, sửa đổi, bổ sung quy định về cho thuê, chuyển nhượng có thời hạn quyền khai thác tài sản kết cấu hạ tầng đường sắt do Nhà nước đầu tư để thu hút, đa dạng hóa các loại hình doanh nghiệp tham gia quản lý, đầu tư phát triển đường sắt như "Lãnh đạo công - quản trị tư", "Đầu tư công - quản lý tư", "Đầu tư tư - sử dụng công"…

Đề nghị bổ sung các nguyên tắc phát triển công nghiệp đường sắt

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cho biết dự thảo luật đã cụ thể hóa 5 nhóm chính sách đã được thông qua.

Cho ý kiến về phân loại đường sắt và cấp kỹ thuật đường sắt đề nghị rà soát, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị làm rõ vai trò và trách nhiệm của các cơ quan quản lý đối với từng loại đường sắt, đặc biệt là đối với đường sắt chuyên dùng.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy trình bày báo cáo thẩm tra (Ảnh: Media Quốc hội).

Đồng thời cũng cần làm rõ sự kết nối giữa các loại hình này trong hệ thống giao thông đường sắt quốc gia có thể thiếu đồng bộ, ảnh hưởng đến hiệu quả vận tải và sự kết nối giữa các phương thức giao thông.

Ủy ban này cũng đề nghị nghiên cứu, bổ sung các nguyên tắc trong phát triển công nghiệp đường sắt, phương tiện giao thông đường sắt.

Chẳng hạn khuyến khích nội địa hóa và phát triển công nghiệp trong nước, thúc đẩy sự liên kết giữa công nghiệp đường sắt và các ngành công nghiệp phụ trợ; đổi mới công nghệ và chuyển giao công nghệ để cải thiện hiệu quả sản xuất, vận hành và nâng cao năng lực cạnh tranh; an toàn, hiệu quả và bảo vệ môi trường trong tất cả các khâu từ sản xuất, lắp ráp, bảo trì đến vận hành các phương tiện giao thông đường sắt; đồng bộ kế hoạch đào tạo, phát triển nguồn nhân lực tham gia nghiên cứu, hoạt động trong lĩnh vực đường sắt, tiến tới tự chủ về công nghệ.

Trang Trần