Luật Quản lý nợ công: Đề xuất tăng phân cấp phân quyền và đơn giản hóa thủ tục vay ODA
Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công tập trung vào việc tăng cường phân cấp thẩm quyền trong phê duyệt, ký kết và quản lý các khoản vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài, đồng thời hướng tới đơn giản hóa thủ tục, bảo đảm tính linh hoạt và hiệu quả trong huy động, sử dụng vốn vay…
Quang cảnh Phiên thảo luận
Ngày 16/10, tiếp tục Phiên họp thứ 50, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công.
Tại phiên họp, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương cho biết Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công tập trung sửa đổi, bổ sung một số quy định liên quan đến phân cấp thẩm quyền của Chủ tịch nước, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ trong việc đàm phán, ký, phê duyệt, phê chuẩn và sửa đổi, bổ sung, gia hạn các điều ước quốc tế nhân danh Nhà nước và nhân danh Chính phủ về vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài.
Cùng với đó, Dự thảo cũng phân cấp cho Thủ tướng Chính phủ quyết định hạn mức vay về cho vay lại và hạn mức bảo lãnh Chính phủ hàng năm gắn liền với việc phê duyệt Kế hoạch vay, trả nợ công. Đồng thời, bổ sung nhiệm vụ của Bộ Tài chính nhằm đảm bảo linh hoạt trong quá trình thực thi, cắt giảm thủ tục hành chính.
Về trình tự vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài, Dự thảo sửa đổi toàn diện Điều 29 Luật hiện hành theo hướng đơn giản hóa thủ tục hành chính, tháo gỡ vướng mắc trong giải ngân.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính cơ bản thống nhất với định hướng này nhưng đề nghị Luật chỉ quy định khung, còn chi tiết giao Chính phủ hướng dẫn.
Tuy nhiên, một số nội dung mới như quy định về “các trường hợp áp dụng trình tự, thủ tục đặc thù” khi thực hiện vay ODA, vay ưu đãi chưa được nêu rõ trong Tờ trình nên đề nghị cơ quan soạn thảo báo cáo giải trình bổ sung, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhấn mạnh.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng
“Khi tách bạch giữ Luật Nợ công và Luật Điều ước quốc tế thì các điều ước quốc tế về vay ODA và vay ưu đãi cũng là điều ước quốc tế. Do đó, cần làm rõ, nếu cần thiết thì phải quy định cụ thể quy trình thủ tục là trường hợp điều ước quốc tế về vay ODA vay ưu đãi có nội dung khác hoặc chưa được quy định trong Luật, Nghị quyết của Quốc hội.
Nếu quy định trái với Pháp lệnh, Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoặc điều ước quốc tế trong khi việc ký kết và phê chuẩn thực hiện cần phải thực hiện sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ, ban hành Luật, Nghị quyết của Quốc hội thì trình tự thủ tục đàm phán ký kết, sau đó xin ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội như thế nào?”
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng, Điều 29 chỉ nên giới hạn ở các quy định cơ bản về thẩm quyền, trình tự; còn các nội dung cụ thể cần giao cho Chính phủ và Bộ Tài chính hướng dẫn.
Ngoài ra, cần làm rõ ranh giới giữa vay ODA và vay ưu đãi, bảo đảm thống nhất với Luật Điều ước quốc tế, đặc biệt là các trường hợp phải xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội trước khi ký kết hoặc phê chuẩn, ông Tùng cho biết.
Về điều kiện và phương thức cho vay lại, đề xuất mở rộng đối tượng được tiếp cận vốn ODA, vay ưu đãi tới đơn vị sự nghiệp công lập tự bảo đảm chi thường xuyên và một phần chi đầu tư, đồng thời cho phép ngân hàng thương mại thực hiện cho vay lại mà không chịu rủi ro tín dụng.
Đối với nội dung này, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đồng ý với việc mở rộng đối tượng vay, song lưu ý việc miễn rủi ro tín dụng cho ngân hàng có thể dẫn tới cho vay thiếu trọng tâm, giảm trách nhiệm giám sát, ảnh hưởng đến an toàn nợ công nên Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị đánh giá kỹ tác động trước khi thông qua.
Một điểm đáng chú ý khác là khoản 3, Điều 35 được sửa đổi theo hướng các khoản vay ODA, vay ưu đãi của Chính phủ không tính vào tổng mức dư nợ tín dụng của khách hàng tại ngân hàng được ủy quyền cho vay lại.
Tuy nhiên, ông Hoàng Thanh Tùng đánh giá quy định này chưa phù hợp với Luật các tổ chức tín dụng bởi lẽ luật hiện hành chỉ loại trừ các khoản vay từ nguồn vốn ủy thác mà ngân hàng không chịu rủi ro, trong khi Luật Quản lý nợ công lại quy định ngân hàng thực hiện cho vay lại chịu toàn bộ rủi ro tín dụng.
Liên quan đến cơ chế cấp phát và cho vay lại, Dự thảo bổ sung quy định địa phương không nhận bổ sung cân đối từ ngân sách Trung ương được vay lại, trong khi các địa phương chưa tự cân đối ngân sách sẽ được cấp phát toàn bộ vốn vay ODA, vay ưu đãi.
"Nếu áp dụng quy định này, sẽ có 28–30 địa phương được cấp phát toàn bộ vốn vay, dẫn tới nguy cơ vay quá mức, tăng gánh nặng nợ công, nên đề nghị giữ nguyên quy định hiện hành, giao Chính phủ quyết định tùy theo tình hình xã hội từng giai đoạn", ông Phan Văn Mãi nói.
Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Bộ Tài chính và cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát toàn diện dự thảo, bảo đảm thể chế hóa chủ trương của Đảng, tuân thủ Hiến pháp và phù hợp các cam kết quốc tế, đồng thời xử lý các vướng mắc trong huy động và trả nợ công hiện nay.
Phó Chủ tịch Quốc hội cũng yêu cầu đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong quản lý nợ công, nghiên cứu giao Bộ Tài chính phê duyệt đề xuất khoản vay căn cứ kế hoạch vay nợ hàng năm do Thủ tướng phê duyệt; đánh giá kỹ tác động đến an toàn nợ công, tính phù hợp, hợp lý cho phép các địa phương nhận bổ sung từ cân đối ngân sách Trung ương được vay lại và cho phép cấp phát toàn bộ vốn vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài của Chính phủ, cơ chế cho vay lại và bảo lãnh Chính phủ để đảm bảo vừa huy động hiệu quả, vừa kiểm soát chặt chẽ rủi ro.
