Luật Thủ đô năm 2024 - Quyết sách lập pháp đột phá, khơi thông 'điểm nghẽn' thể chếBài 3: Cơ hội bứt phá tăng trưởng kinh tế

Dù đã khẩn trương cụ thể hóa các cơ chế đặc thù, vượt trội để tạo đột phá mạnh mẽ, nhưng, Hà Nội vẫn còn nhiều việc phải làm để hướng tới mục tiêu đầy thách thức tăng trưởng 2 con số/năm trong giai đoạn 2026-2030.

Hạ tầng giao thông Hà Nội có những bứt phá mạnh mẽ trong thời gian qua. Ảnh: thuonggiaonline.vn

Cơ chế vượt trội tạo luồng sinh khí mới

Luật Thủ đô năm 2024 là bước tiến đột phá so với Luật Thủ đô năm 2012, đặc biệt với Chương IV về “Tài chính, ngân sách và huy động nguồn lực phát triển Thủ đô” (từ Điều 34 đến Điều 43).

Những nội dung trong chương này đánh dấu bước ngoặt trong cơ chế tài chính - ngân sách, trao cho Hà Nội quyền tự chủ chưa từng có, từ đó kích hoạt nguồn lực nội sinh và ngoại sinh để kinh tế Thủ đô tăng tốc bền vững.

Với quy định về cơ chế tạm ứng từ Quỹ dự trữ tài chính, Hà Nội có điều kiện chủ động ứng phó rủi ro thiên tai, dịch bệnh hoặc biến động kinh tế, giảm thiểu gián đoạn chuỗi cung ứng và duy trì nhịp độ tăng trưởng ổn định. Việc cho phép thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm trực tiếp mở cánh cửa tiếp cận vốn cho startup công nghệ cao và doanh nghiệp đổi mới sáng tạo - lĩnh vực mà Hà Nội đang định vị làm trung tâm Đông Nam Á, từ đó nhân lên giá trị gia tăng và việc làm chất lượng cao.

Đặc biệt, cơ chế cho phép tách bồi thường - tái định cư thành dự án độc lập đã loại bỏ “nút thắt” pháp lý kéo dài hàng thập kỷ, giúp giải phóng quỹ đất “vàng” nhanh chóng, mở ra cơ hội rút ngắn thời gian triển khai hạ tầng giao thông, khu đô thị mới từ 5-7 năm xuống còn 2-3 năm. Đồng thời, các phương thức đầu tư PPP (đối tác công - tư), BT (xây dựng - chuyển giao) được “cởi trói” thủ tục, cùng quy định thu hút nhà đầu tư chiến lược với ưu đãi thuế, đất đai vượt trội chắc chắn sẽ biến Hà Nội trở thành cục “nam châm” thu hút hàng chục tỷ USD vốn tư nhân và đầu tư trực tiếp nước ngoài cho phát triển kinh tế, hay đầu tư các dự án hạ tầng giao thông lớn như metro, đường vành đai, cảng hàng không..., biến Hà Nội thành cực tăng trưởng dẫn dắt Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ.

Tận dụng thời cơ đặc biệt này, HĐND, UBND thành phố Hà Nội đã nhanh chóng xây dựng và ban hành các nghị quyết, quyết định thi hành. Đến nay, hầu hết các quy định về cơ chế đặc thù, vượt trội đã được cụ thể hóa như: Thu hút nhà đầu tư chiến lược, ưu đãi đầu tư lĩnh vực công nghệ cao, bán dẫn và dịch vụ chất lượng cao, phát huy nguồn lực văn hóa, di sản thúc đẩy công nghiệp văn hóa...

Tiêu biểu, tại kỳ họp thứ 25, HĐND thành phố Hà Nội khóa XVI đã thông qua Nghị quyết quy định về thu hút nhà đầu tư chiến lược (Nghị quyết số 17/2025/NQ-HĐND, ngày 9-7-2025). Theo đó, thành phố ưu tiên thu hút đầu tư xây dựng đô thị vệ tinh; phát triển đường sắt đô thị, giao thông công cộng khối lượng lớn nội vùng và liên vùng; phát triển khu công nghệ cao có quy mô vốn đầu tư từ 25.000 tỷ đồng trở lên; xử lý ô nhiễm môi trường có quy mô vốn đầu tư từ 12.000 tỷ đồng trở lên...

Phó Giám đốc Sở Tài chính Hà Nội Lê Trung Hiếu nhìn nhận, Luật Thủ đô năm 2024 tạo khuôn khổ pháp lý mới và động lực mạnh mẽ cho việc thu hút đầu tư của Hà Nội. Còn Nghị quyết số 17/2025/NQ-HĐND tạo cơ sở vững chắc cho việc định hướng và ưu tiên các lĩnh vực mà Thủ đô muốn tập trung thu hút, bảo đảm nguồn lực được sử dụng hiệu quả, đúng trọng tâm.

HĐND thành phố cũng đã ban hành Nghị quyết về “Khu phát triển thương mại và văn hóa trên địa bàn thành phố Hà Nội” tạo điều kiện mở ra mang các không gian chức năng tại khu phố, tuyến phố, làng nghề, điểm dân cư nông thôn hiện hữu để huy động nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển các hoạt động thương mại, văn hóa, du lịch, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, tạo động lực hình thành hệ sinh thái sáng tạo.

Tại kỳ họp chuyên đề gần nhất (tháng 9-2025), HĐND thành phố Hà Nội tiếp tục cụ thể hóa nhiều nội dung trong Luật Thủ đô năm 2024 liên quan đến lĩnh vực kinh tế, như chủ trương đầu tư một số dự án giao thông trọng điểm; quy định trình tự, thủ tục xây dựng định mức kinh tế - kỹ thuật và áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật trong nước, quốc tế...

Dù chưa thực sự tạo ra xung lực thực sự mạnh mẽ như yêu cầu, nhưng với nỗ lực của HĐND, UBND thành phố, bước đầu, các quy định của Luật Thủ đô năm 2024 đã tác động tích cực lên nền kinh tế Thủ đô. 10 tháng năm 2025, kinh tế Thủ đô tiếp tục chuyển biến tích cực, nhiều chỉ tiêu kinh tế tăng cao so cùng kỳ.

Tổng thu ngân sách nhà nước trên địa bàn ước đạt 564,2 nghìn tỷ đồng, vượt 9,8% dự toán năm và tăng 35,8% so với cùng kỳ năm 2024. Thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đạt 3,9 tỷ USD, gấp 2,4 lần cùng kỳ. Chỉ số sản xuất công nghiệp tăng 6,9%. Chỉ số giá tiêu dùng bình quân tăng 3,52%. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tăng 12,7%; kim ngạch xuất khẩu hàng hóa tăng 8,3%; doanh thu vận tải, dịch vụ kho bãi, hỗ trợ vận tải và bưu chính chuyển phát tăng 15,4%; khách quốc tế đến Hà Nội do cơ sở lưu trú phục vụ tăng 21,9%...

Có thể nói, khai thác hiệu quả các cơ chế đặc thù, vượt trội của Luật Thủ đô 2024, Hà Nội không chỉ biến thách thức thành cơ hội, mà còn đưa kinh tế Thủ đô cất cánh. Từ "điểm nghẽn" ùn tắc thủ tục, nay là dòng chảy FDI dồi dào; từ di sản cổ kính đến du lịch số hiện đại - tất cả hội tụ tạo nên sinh lực mới cho Hà Nội phát triển.

Nền kinh tế Hà Nội bước vào kỷ nguyên tăng trưởng mới. Ảnh: Thanh Niên

Trọng tâm là khâu tổ chức thực hiện

Những quy định vượt trội trong Luật Thủ đô năm 2024 và nỗ lực cụ thể hóa của Hà Nội không chỉ giúp thành phố gia tăng nguồn lực tài chính, mà còn kiến tạo môi trường thể chế minh bạch, cạnh tranh, chuyển từ “xin-cho” sang “tự quyết - tự chịu trách nhiệm”, nâng cao vị thế trong nền kinh tế quốc gia và năng lực cạnh tranh khu vực. Tuy nhiên, để tiếp tục vận dụng hiệu quả Luật Thủ đô năm 2024, thúc đẩy kinh tế phát triển vượt bậc với mức tăng trưởng 2 con số, Hà Nội vẫn còn nhiều việc phải làm.

Theo TS Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), với các cơ chế đặc thù từ Luật Thủ đô 2024, thành phố Hà Nội hoàn toàn có thể đạt mức tăng trưởng GRDP bình quân từ 10 - 11%/năm trong giai đoạn 2026-2030 nếu khai thác hiệu quả quỹ đất và vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài.

TS Nguyễn Đình Cung hiến kế cho Hà Nội nên tập trung vào việc tháo gỡ chồng chéo thủ tục hành chính, ưu tiên thu hút FDI vào lĩnh vực công nghệ cao và vào Khu công nghệ cao Hòa Lạc. Thành phố cũng cần xây dựng hệ thống dữ liệu lớn để dự báo tăng trưởng, tránh rủi ro từ biến động toàn cầu.

PGS.TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu giá cả và thị trường (Bộ Tài chính) khẳng định, mục tiêu tăng trưởng 2 con số của Hà Nội hoàn toàn khả thi, nếu Hà Nội khai thác được lợi thế về nguồn nhân lực chất lượng cao (30% lao động có trình độ đại học), đồng thời, tăng cường kinh tế số lên mức đóng góp 40% trong GRDP.

Ngoài ra, Hà Nội phải phát huy sức mạnh toàn dân qua phương thức đầu tư PPP (đối tác công - tư) trong đầu tư phát triển hạ tầng, hoàn thành Vành đai 4-5 trước 2028; thúc đẩy nông nghiệp công nghệ cao và du lịch di sản; cải cách hành chính, giảm thời gian cấp phép đầu tư xuống dưới 30 ngày.

Các chuyên gia quốc tế như Shan Saeed (Nhà kinh tế trưởng của UOB, ngân hàng hàng đầu Singapore) chia sẻ nhận định, Hà Nội có thể trở thành trung tâm dẫn dắt Việt Nam đạt tăng trưởng kép (CAGR) hằng năm từ 9,5 - 10,2% đến năm 2030. Shan Saeed cho rằng, để làm tốt vai trò dẫn dắt, Hà Nội cần xây dựng quỹ đầu tư mạo hiểm 10.000 tỷ đồng để hỗ trợ 5.000 startup, tập trung vào kinh tế số và du lịch thông minh.

Luật Thủ đô năm 2024 không chỉ là “quả đấm thép” phá vỡ điểm nghẽn thể chế, mà còn là ngọn hải đăng soi đường cho Hà Nội bước vào kỷ nguyên tăng trưởng mới - nơi mọi nguồn lực đã được khơi thông để tiếp thêm sinh lực cho từng mạch máu kinh tế.

Để mục tiêu tăng trưởng hai con số không phải là giấc mơ, mà trở thành sự thật hiện hữu, Hà Nội phải tập trung vào khâu tổ chức thực hiện, biến các cơ chế đặc thù thành hành động quyết liệt, biến quyền tự chủ thành trách nhiệm lịch sử. Chỉ khi tiếp tục vận dụng hiệu quả những quy định vượt trội này, Thủ đô mới thực sự khai phá được các động lực tăng trưởng mới như: Công nghiệp văn hóa, kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn...

Thời cơ đã chín. Hành động phải quyết liệt. Hà Nội hôm nay không chỉ phát triển cho chính mình, mà đang gieo mầm cho một Việt Nam hùng cường. Mỗi dự án PPP thành công, mỗi startup từ Quỹ đầu tư mạo hiểm cất cánh, mỗi héc ta đất vàng được giải phóng mặt bằng đúng hạn - đều sẽ là một viên gạch thúc đẩy kinh tế Hà Nội vượt lên thực sự trở thành một cực tăng trưởng mạnh, tiên phong, dẫn dắt Vùng đồng bằng sông Hồng, Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ vươn lên cùng cả nước thực hiện thắng lợi 2 mục tiêu 100 năm đầy vẻ vang.

(Còn nữa)

Nhóm phóng viên