'Mệnh lệnh' chuyển đổi số

Bà Trần Thị Phương Hồng, Tổng giám đốc TechX

Tác động của luật và quy định mới

Việt Nam đã ban hành các luật và quy định mới nhằm hiện đại hóa lĩnh vực ngân hàng, tăng cường an ninh mạng, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và thúc đẩy tài chính toàn diện. Các điều chỉnh quan trọng bao gồm:

Luật An ninh mạng: Yêu cầu thực hiện các biện pháp an ninh mạng mạnh mẽ, bảo vệ dữ liệu, kế hoạch ứng phó sự cố và kiểm tra bảo mật thường xuyên để bảo vệ dữ liệu khách hàng và cơ sở hạ tầng quan trọng.

Quy định về ngân hàng số: Hướng dẫn triển khai kỹ thuật số, giao dịch điện tử, xác thực khách hàng và các yêu cầu báo cáo theo quy định để thúc đẩy việc áp dụng, đổi mới và minh bạch ngân hàng số.

Tiêu chuẩn về quyền riêng tư dữ liệu: Các yêu cầu tuân thủ về xử lý dữ liệu có trách nhiệm, cơ chế chấp thuận, bản địa hóa dữ liệu và tính minh bạch trong việc sử dụng dữ liệu để bảo vệ quyền riêng tư của khách hàng và ngăn chặn vi phạm dữ liệu.

Nhu cầu sử dụng các sản phẩm tài chính số của khách hàng là xu hướng không thể đảo ngược

Hành vi của khách hàng

Người tiêu dùng Việt Nam ngày càng ưa chuộng các kênh kỹ thuật số dành cho dịch vụ ngân hàng, được thúc đẩy bởi sự tiện lợi, khả năng tiếp cận, trải nghiệm cá nhân hóa và các dịch vụ Fintech sáng tạo. Các hành vi kỹ thuật số chính của khách hàng bao gồm:

Ứng dụng ngân hàng di động: Việc sử dụng các ứng dụng ngân hàng di động để quản lý tài khoản, chuyển tiền, thanh toán hóa đơn và lập kế hoạch tài chính ngày càng tăng, phản ánh sự thay đổi theo hướng tương tác ngân hàng kỹ thuật số đầu tiên.

Ưu tiên thanh toán kỹ thuật số: Nhu cầu ngày càng tăng về các giải pháp thanh toán kỹ thuật số, ví điện tử, thanh toán không tiếp xúc, thanh toán bằng mã QR và chuyển khoản ngang hàng (P2P) cho các giao dịch bán lẻ và thương mại, dần thay thế giao dịch tiền mặt.

Kiến thức và nhận thức về tài chính: Nâng cao nhận thức về rủi ro bảo mật kỹ thuật số, mối lo ngại về quyền riêng tư dữ liệu, các chương trình giáo dục tài chính và nhu cầu thực hành ngân hàng minh bạch, có đạo đức đối với những khách hàng am hiểu công nghệ.

Lãnh đạo các ngân hàng trong buổi tọa đàm về giải pháp nền tảng phân tích dữ liệu Xdata

Hạn chế của hệ thống ngân hàng hiện tại

Các ngân hàng Việt Nam có truyền thống dựa vào hệ thống tại chỗ cho các hoạt động của ngân hàng. Mặc dù các hệ thống này đã phục vụ được mục đích của họ trong nhiều năm, nhưng chúng vẫn bộc lộ một số hạn chế trong thời đại kỹ thuật số hiện nay:

Hạn chế về khả năng mở rộng: Các hệ thống cũ có thể thiếu khả năng mở rộng, tính linh hoạt và khả năng tích hợp cần thiết để có được trải nghiệm kỹ thuật số liền mạch, phân tích dữ liệu theo thời gian thực và chu kỳ phát triển sản phẩm nhanh chóng.

Chi phí vận hành cao: Việc duy trì các trung tâm dữ liệu tại chỗ, nâng cấp phần cứng, giấy phép phần mềm, đầu tư vào an ninh mạng, nguồn lực quản trị hệ thống và chi phí tuân thủ góp phần làm tăng chi phí vận hành.

Hạn chế tốc độ đổi mới và tính linh hoạt: Các hệ thống cũ có thể cản trở tốc độ đổi mới, tính linh hoạt của sản phẩm và thời gian đưa ra thị trường các dịch vụ kỹ thuật số mới, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh và giữ chân khách hàng trong một thị trường đang phát triển nhanh chóng.

Các thách thức về bảo mật và tuân thủ: Việc đảm bảo bảo mật dữ liệu, tuân thủ quy định, ngăn chặn gian lận và ứng phó sự cố trên các hệ thống cũ đòi hỏi nguồn lực, chuyên môn và đầu tư đáng kể vào chuyên môn về an ninh mạng cũng như các biện pháp tuân thủ.

Silo dữ liệu: Các hệ thống tại chỗ thường dẫn đến các kho dữ liệu, nơi thông tin được tách biệt ở các phòng ban khác nhau. Sự phân mảnh này cản trở việc phân tích dữ liệu toàn diện và cản trở khả năng đạt được những hiểu biết toàn diện về hành vi của khách hàng và bức tranh về sức khỏe của hoạt động ngân hàng.

Ông Ngô Mạnh Hà, CTO TechX Corp, trình bày tại hội thảo Data Analytics and Transformation

Xây dựng nền tảng kỹ thuật số mới

Giữa những thách thức và cơ hội này, các ngân hàng Việt Nam có lý do hấp dẫn để đầu tư vào các nền tảng kỹ thuật số mới trên Public Cloud như Amazon Web Services, Google, Azure nhằm thúc đẩy chuyển đổi kỹ thuật số một cách hiệu quả. Các nền tảng kỹ thuật số mới này có nhiều ưu điểm:

Tuân thủ quy định: Nền tảng kỹ thuật số mới cho phép các ngân hàng tuân thủ các yêu cầu pháp lý ngày càng tăng, tiêu chuẩn an ninh mạng, luật bảo mật dữ liệu và nhiệm vụ báo cáo một cách liền mạch.

Trải nghiệm nâng cao của khách hàng: Các nền tảng mới hỗ trợ trải nghiệm ngân hàng được cá nhân hóa, tương tác đa kênh, giao diện người dùng trực quan, thông tin chi tiết dựa trên AI và khả năng giao dịch theo thời gian thực, đáp ứng mong đợi và lòng trung thành của khách hàng.

Hiệu quả hoạt động: Nền tảng kỹ thuật số hợp lý hóa các quy trình, tự động hóa quy trình làm việc, giảm các thao tác can thiệp thủ công, tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên và giảm chi phí vận hành, nâng cao hiệu quả chi phí và lợi nhuận.

Đổi mới và linh hoạt: Các nền tảng kỹ thuật số linh hoạt thúc đẩy đổi mới trong phát triển sản phẩm, thanh toán kỹ thuật số, giải pháp cho vay, quản lý tài sản và dịch vụ khách hàng, định vị các ngân hàng là những người dẫn đầu đổi mới và phá vỡ thị trường truyền thống.

Khả năng mở rộng và linh hoạt: Nền tảng dựa trên đám mây cung cấp khả năng mở rộng, tài nguyên theo yêu cầu, tính toán đàn hồi, khả năng khắc phục thảm họa và phạm vi tiếp cận toàn cầu, cho phép các ngân hàng mở rộng quy mô hoạt động, mở rộng phạm vi tiếp cận thị trường và đổi mới nhanh chóng.

Thông tin chi tiết dựa trên dữ liệu: Các nền tảng mới tận dụng phân tích dữ liệu lớn, AI, học máy và mô hình dự đoán để rút ra thông tin chi tiết có thể hành động, đánh giá rủi ro, phân khúc khách hàng và đề xuất sản phẩm, thúc đẩy việc ra quyết định sáng suốt và lợi thế cạnh tranh.

Cách tiếp cận chuyển đổi số của ngân hàng tại Việt Nam

Các ngân hàng Việt Nam đang ở thời điểm then chốt trong hành trình chuyển đổi số. Bằng cách áp dụng các chiến lược và nền tảng kỹ thuật số mới, họ có thể khắc phục những hạn chế của hệ thống tại chỗ hiện tại, tuân thủ các yêu cầu quy định và đáp ứng các hành vi kỹ thuật số ngày càng phát triển của khách hàng.

Các ngân hàng ở Việt Nam có hai cách tiếp cận chính đang nổi lên trong bối cảnh này: 1) xây dựng hoặc di chuyển hệ thống ngân hàng lõi sang đám mây; 2) phát triển nền tảng dữ liệu và phân tích dữ liệu mạnh mẽ trên Public Cloud, sau đó là di chuyển các ứng dụng liên quan để phân tích theo thời gian thực. Mỗi cách tiếp cận đều có những ưu điểm và thách thức riêng, đòi hỏi các tổ chức tài chính phải đánh giá cẩn thận.

Chuyển Core Banking lên Public Cloud hoặc dùng các giải pháp Digital Core: Các ngân hàng Việt Nam như VIB hợp tác với Temenos và HDBank hợp tác với Thought Machine đều đi đầu trong xu hướng này. Các ngân hàng đó đang tận dụng công nghệ đám mây để nâng cao hệ thống ngân hàng cốt lõi của mình, từ đó thúc đẩy chuyển đổi kỹ thuật số và đảm bảo hoạt động xuất sắc.

Hệ thống ngân hàng lõi trên Public Cloud (dịch vụ đám mây công cộng) cung cấp khả năng mở rộng vượt trội, cho phép các ngân hàng quản lý khối lượng giao dịch và cơ sở người dùng ngày càng tăng mà không cần đầu tư đáng kể vào cơ sở hạ tầng. Sự linh hoạt trong phân bổ nguồn lực giúp ngân hàng tối ưu hóa hiệu quả hoạt động và quản lý chi phí hiệu quả, giúp ngân hàng thích ứng nhanh chóng với nhu cầu thay đổi.

Bên cạnh đó, các nhà cung cấp dịch vụ Public Cloud cung cấp các tính năng bảo mật phức tạp như mã hóa, kiểm soát truy cập và giám sát liên tục. Những tính năng này giúp duy trì các tiêu chuẩn bảo mật cao và tuân thủ quy định. Các bản cập nhật và bản vá lỗi thường xuyên từ nhà cung cấp dịch vụ đảm bảo rằng hệ thống vẫn an toàn trước các mối đe dọa mới nổi, cung cấp khả năng phòng thủ mạnh mẽ trước các cuộc tấn công mạng.

Ngoài ra, việc di chuyển sang đám mây có thể giảm đáng kể chi phí vốn liên quan đến cơ sở hạ tầng và giảm chi phí vận hành liên quan đến bảo trì và nâng cấp. Mô hình định giá thanh toán theo nhu cầu sử dụng, cho phép các ngân hàng điều chỉnh chi phí của họ phù hợp với mức sử dụng thực tế, mang lại sự linh hoạt về tài chính và quản lý ngân sách tốt hơn.

Mặt khác, nền tảng điện toán đám mây tạo điều kiện triển khai nhanh hơn các tính năng và dịch vụ mới, cho phép các ngân hàng đổi mới nhanh chóng và duy trì tính cạnh tranh. Sự tích hợp liền mạch với các công nghệ tiên tiến như AI, học máy và phân tích dữ liệu lớn sẽ thúc đẩy sự đổi mới và nâng cao trải nghiệm của khách hàng.

Phát triển nền tảng dữ liệu toàn diện và nâng cao khả năng phân tích dữ liệu trên đám mây trước khi chuyển các ứng dụng liên quan sang phân tích theo thời gian thực: Cách tiếp cận theo từng giai đoạn này cho phép các ngân hàng xây dựng nền tảng vững chắc cho quá trình chuyển đổi kỹ thuật số.

Việc phát triển nền tảng dữ liệu mạnh mẽ sẽ nâng cao khả năng thu thập, lưu trữ và phân tích khối lượng lớn dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau của ngân hàng. Khả năng phân tích nâng cao cung cấp những hiểu biết sâu sắc hơn về hành vi của khách hàng, xu hướng thị trường và hiệu suất hoạt động, thúc đẩy việc ra quyết định sáng suốt.

Ngoài ra, bằng cách ban đầu tập trung vào việc xây dựng năng lực dữ liệu, các ngân hàng có thể dần dần chuyển các ứng dụng liên quan lên đám mây, giảm thiểu sự gián đoạn và đảm bảo quá trình chuyển đổi suôn sẻ hơn. Cách tiếp cận theo từng giai đoạn cho phép cải thiện dần dần và học hỏi liên tục, giảm nguy cơ thất bại trong việc di chuyển quy mô lớn.

Bên cạnh đó, thông tin chi tiết dựa trên dữ liệu cho phép các ngân hàng cá nhân hóa dịch vụ, cải thiện mức độ tương tác của khách hàng và cung cấp các sản phẩm tài chính phù hợp. Quản lý dữ liệu tốt hơn giúp cải thiện sự hài lòng và lòng trung thành của khách hàng bằng cách cung cấp các giải pháp phù hợp và kịp thời.

Mặt khác, cách tiếp cận này cũng giúp các ngân hàng có thể linh hoạt lựa chọn các ứng dụng và dịch vụ tốt nhất đáp ứng nhu cầu cụ thể của mình, tránh bị ràng buộc bởi nhà cung cấp. Cách tiếp cận này cho phép áp dụng các công nghệ và nền tảng đa dạng, thúc đẩy cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin có khả năng thích ứng và linh hoạt hơn.

Bằng cách hiểu và giải quyết những yếu tố trên, các ngân hàng tại Việt Nam có thể đưa ra những quyết định sáng suốt nhằm đảm bảo quá trình chuyển đổi suôn sẻ và tối đa hóa lợi ích của chuyển đổi kỹ thuật số. Việc sử dụng công nghệ đám mây và khả năng dữ liệu tiên tiến sẽ không chỉ nâng cao hiệu quả hoạt động và trải nghiệm của khách hàng, mà còn đảm bảo tuân thủ các quy định mới và thay đổi hành vi của khách hàng. Sự thay đổi chiến lược này rất quan trọng để các ngân hàng duy trì tính cạnh tranh và đạt được sự tăng trưởng bền vững trong bối cảnh tài chính đang thay đổi nhanh chóng.

Lời giải nào cho các ngân hàng?

Xây dựng các nền tảng kỹ thuật số mới đòi hỏi các ngân hàng phải lập kế hoạch chiến lược, tham gia điều hành, hợp tác đa chức năng, phát triển nhân tài, quản lý thay đổi và tư duy thiết kế lấy khách hàng làm trung tâm.

Điều chỉnh chiến lược kỹ thuật số: Việc điều chỉnh các sáng kiến chuyển đổi kỹ thuật số phù hợp với mục tiêu kinh doanh, nhu cầu của khách hàng, nhiệm vụ pháp lý và các tiêu chuẩn cạnh tranh sẽ đảm bảo sự phù hợp về mặt chiến lược và tạo ra giá trị.

Áp dụng phương pháp quản trị Agile và thực hiện DevOps (Adopting agile methodologies, DevOps practices): Việc áp dụng các phương pháp linh hoạt, thực hành DevOps, tích hợp liên tục/triển khai liên tục (CI/CD) và các mô hình quản trị linh hoạt sẽ đẩy nhanh vòng đời sản phẩm, chu kỳ đổi mới và thời gian đưa ra thị trường cho các dịch vụ kỹ thuật số.

Đổi mới lấy khách hàng làm trung tâm: Tận dụng những hiểu biết sâu sắc về khách hàng, tư duy thiết kế, thử nghiệm người dùng, vòng phản hồi và cơ chế phản hồi linh hoạt sẽ thúc đẩy các cải tiến lặp đi lặp lại của sản phẩm, sự chấp nhận của người dùng, sự hài lòng và trung thành của khách hàng.

Lãnh đạo các ngân hàng Việt Nam cần đưa ra tầm nhìn rõ ràng về chuyển đổi kỹ thuật số phù hợp với mục tiêu chiến lược của tổ chức và xu hướng của ngành. Sự lãnh đạo có tầm nhìn là rất quan trọng trong việc thúc đẩy áp dụng các công nghệ mới, truyền cảm hứng cho sự đổi mới và thúc đẩy một nền văn hóa đón nhận sự thay đổi. Việc thực hiện thành công chuyển đổi kỹ thuật số đòi hỏi phải có chiến lược quản lý thay đổi hiệu quả, trong đó các nhà lãnh đạo truyền đạt rõ ràng lợi ích của công nghệ và quy trình mới cho tất cả các bên liên quan, quản lý sự phản kháng và đảm bảo nhân viên có những kỹ năng và kiến thức cần thiết.

Các ngân hàng Việt Nam đang ở thời điểm then chốt trong hành trình chuyển đổi số. Bằng cách áp dụng các chiến lược và nền tảng kỹ thuật số mới, họ có thể khắc phục những hạn chế của hệ thống tại chỗ hiện tại, tuân thủ các yêu cầu quy định và đáp ứng các hành vi kỹ thuật số ngày càng phát triển của khách hàng. Đầu tư chiến lược vào hệ thống ngân hàng lõi dựa trên đám mây, nền tảng dữ liệu và phân tích nâng cao sẽ cho phép các ngân hàng đổi mới, nâng cao trải nghiệm của khách hàng và nâng cao hiệu quả hoạt động. Với khả năng lãnh đạo có tầm nhìn, quản lý thay đổi hiệu quả và cách tiếp cận lấy khách hàng làm trung tâm, các ngân hàng Việt Nam có thể phát huy hết tiềm năng của mình trong kỷ nguyên kỹ thuật số, định hình một bối cảnh tài chính toàn diện, hiệu quả và cạnh tranh hơn.

Trần Thị Phương Hồng / Theo Đặc san Toàn cảnh Ngân hàng Việt Nam 2024