Mối nguy 'bom nổ chậm' trong đầu ca sĩ Tố My

Tố My phải nhập viện điều trị gấp

Ca sĩ Tố My sinh năm 1991, quê Đà Nẵng và lập nghiệp tại TP.HCM, sớm nổi tiếng với dòng nhạc trữ tình qua biệt danh “ngọc nữ bolero”. Chia sẻ với báo chí, Tố My cho biết cuối năm 2023 sau chuyến lưu diễn ở Mỹ về TP.HCM, cô có cảm giác đau đầu, buồn nôn… mỗi lúc một nặng nên trợ lý đưa cô đến bệnh viện cấp cứu. Nhờ nhập viện kịp thời nên sức khỏe Tố My không nguy hiểm. Tuy nhiên kết quả thăm khám vùng đầu đã phát hiện cô bị một đoạn động mạch não phình to nhưng chưa đến mức phải phẫu thuật.

Sau thời gian điều trị tạm ổn, cuối tháng 7.2025 Tố My nhận thấy sức khỏe không bình thường. Cô đến bệnh viện tái khám, bác sĩ chẩn đoán đoạn động mạch não đó tiếp tục phình to hơn, cần nhập viện theo dõi, cân nhắc phương án điều trị nội mạch đặt stent nhằm can thiệp đoạn động mạch não không vỡ phình.

Tố My phải ngưng ca hát một tháng để tập trung điều trị bệnh phình động mạch não. Ảnh: Phạm Tuấn

Trên trang cá nhân Tố My thông báo vì biến cố sức khỏe nên sau khi hoàn thành tour diễn tại quê nhà Đà Nẵng ngày 25.7, cô buộc phải tạm ngưng biễu diễn trong một tháng đồng thời hủy lịch các show diễn đã nhận, trong đó có vai chính của dự án nhạc kịch Chờ người mà lần đầu tiên cô thử sức với loại hình sân khấu này. “Tôi rất vui và háo hức với vai diễn này. Tuy nhiên sự việc không mong muốn đã xảy ra khi sức khỏe của tôi hiện tại đang gặp một số vấn đề không tốt, tôi phải nhập viện và điều trị gấp”, Tố My cho biết.

Phình động mạch não thường không triệu chứng

PGS-TS-BS. Nguyễn Huy Thắng

PGS-TS-BS. Nguyễn Huy Thắng (Chủ tịch Hội Đột quỵ TP.HCM; Trưởng khoa Bệnh lý mạch máu não, Bệnh viện Nhân dân 115) và ThS-BS. Nguyễn Lưu Giang (Trưởng đơn vị Can thiệp DSA, Bệnh viện đa khoa quốc tế SIS Cần Thơ - chuyên sâu về cấp cứu, can thiệp đột quỵ, tim mạch) cho biết, phình động mạch là sự giãn khu trú dạng túi (hoặc dạng hình thoi) của động mạch.

Biến chứng đáng sợ nhất của phình động mạch não là vỡ phình gây xuất huyết màng não, xuất huyết não, nặng nề hơn cả là nguy cơ tử vong do các biến chứng sau xuất huyết. Đa phần các trường hợp phình động mạch não thường không có triệu chứng, âm thầm tiến triển và khi vỡ phình thì rất nguy kịch, là một cấp cứu tối khẩn cấp. Cũng vì đặc tính này mà phình động mạch não được ví là “bom nổ chậm” trong đầu.

“Phình động mạch não khá thường gặp, ước tính khoảng 2 - 3% trong dân số và có thể cao hơn trên dân số lớn tuổi. Như vậy ở Việt Nam ước tính có 2 - 3 triệu “bom nổ chậm” trong dân số 100 triệu người. Mặc dù vậy, tỷ lệ xuất huyết màng não hiện nay chỉ vào khoảng 6 - 10 ca/100.000 dân, có nghĩa với hơn 3.000 trường hợp có túi phình động mạch não thì mới có một trường hợp gây vỡ”, BS. Thắng nói.

Theo BS. Giang, phần lớn phình động mạch não không liên quan đến các bệnh lý bẩm sinh mà xuất hiện trong quá trình phát triển, do đó rất hiếm gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Hầu hết những người mang túi phình không có triệu chứng nên khó phát hiện sớm, chỉ khi vỡ phình gây chảy máu não thì lúc đó triệu chứng mới bắt đầu rầm rộ (đau đầu, đau cổ… đột ngột dữ dội; sợ ánh sáng, cứng gáy; nếu nặng có thể rối loạn ý thức, hôn mê sâu, yếu liệt nửa người…). Chỉ số ít túi phình lớn hoặc nằm gần các cấu trúc thần kinh sẽ có những triệu chứng nhận biết như: sụp mi - mở mắt không được một bên hoặc hai bên; nhìn mờ; co giật nửa mặt hoặc đau nửa mặt; đôi khi gây ra những cơn thiếu máu não do phình chèn ép động mạch não... Một số bệnh nhân sẽ có dấu hiệu cảnh báo túi phình sắp vỡ là đau đầu dữ dội rồi tự hết nên họ dễ chủ quan, nghĩ không có chuyện gì xảy ra để phải đến bệnh viện thăm khám.

“Nguyên nhân gây phình động mạch đến nay vẫn còn là ẩn số. Người ta nhận thấy phình động mạch não xuất hiện ở những nơi thành mạch máu chịu tác động của dòng máu lớn nhất, như chỗ chia đôi của mạch máu. Người ta cũng nhận thấy phình động mạch não xuất hiện nhiều ở những nhóm bệnh nhân tăng huyết áp, hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia và có những bất thường về giải phẫu mạch máu não”, BS. Giang cho biết.

Can thiệp túi phình phải tùy kích thước

ThS-BS. Nguyễn Lưu Giang

Theo BS. Thắng, có nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ vỡ túi phình động mạch não như tuổi tác, tăng huyết áp, hút thuốc lá, yếu tố gia đình đã có người bị vỡ túi phình… Tuy vậy, kích thước túi phình được xem là yếu tố quan trọng nhất và có tính quyết định trong việc xử trí.

“Đây là vấn đề đặc biệt quan trọng bởi chỉ định can thiệp cũng có thể gây biến chứng, khiến bệnh nhân gặp các biến cố tàn phế hoặc tử vong. Một điều chắc chắn các túi phình có kích thước lớn hơn 12mm nên được xử trí sớm, đặc biệt khi bệnh nhân trẻ và có tiền sử gia đình. Còn với các túi phình kích thước 7 - 12mm nên thận trọng vì hiện nay chưa có chứng cứ cho thấy lợi ích của việc can thiệp so với điều trị bảo tồn trên đối tượng này”, BS. Thắng khuyến cáo.

Chỉ định can thiệp sớm sẽ được cân nhắc đến các yếu tố nguy cơ ở từng trường hợp cụ thể như tuổi, tiền sử gia đình, vị trí ở động mạch thông sau, kích thước gia tăng trong quá trình theo dõi… Với các túi phình chưa vỡ có kích thước nhỏ hơn 5mm nên được điều trị bảo tồn bằng việc kiểm soát huyết áp, tránh thuốc lá, tránh bia rượu… Đồng thời theo dõi sự thay đổi kích thước 6 tháng/lần để có chỉ định can thiệp kịp thời. “Ngược lại, với các túi phình đã vỡ, cho dù ở kích thước nào, can thiệp sớm là rất cần thiết vì có thể làm giảm nguy cơ tử vong khi túi phình bị tái vỡ”, BS. Thắng lưu ý.

BS. Giang cho biết có hai phương pháp điều trị phình động mạch não là mổ clip túi phình (bác sĩ sẽ mở hộp sọ, bóc tách các tổ chức não để bộc lộ mạch máu mang túi phình, sau đó sử dụng kẹp chuyên dụng kẹp ngang cổ túi phình) và can thiệp nội mạch (bác sĩ đặt ống thông từ động mạch đùi lên các động mạch mang túi phình, sau đó sử dụng một ống thông nhỏ hơn để đi vào túi phình và sử dụng các dụng cụ chuyên dụng để bít túi phình). Một người có thể mang nhiều túi phình với kích thước khác nhau, cần xác định túi phình nào vỡ trước để can thiệp sau đó điều trị túi có nguy cơ vỡ sau.

“Cả hai phương pháp đều có ưu và nhược điểm. Phẫu thuật thì xâm lấn nhiều hơn vì phải mở sọ và bóc tách tổ chức não cũng như có những túi phình khó tiếp cận được nhưng tỷ lệ loại bỏ túi phình cao hơn, ít tái phát. Còn phương pháp can thiệp nội mạch ít xâm lấn hơn, nhẹ nhàng hơn, có thể tiếp cận được hầu hết các túi phình ở các vị trí khác nhau nhưng tỷ lệ tái phát lại cao hơn”, BS. Giang nói.

Ai nên tầm soát?

BS. Thắng cho biết với xuất độ 2 - 3% trong dân số, việc đột nhiên phát hiện túi phình là điều hoàn toàn có thể và xử trí đa số là điều trị bảo tồn, do vậy chắc chắn sẽ không có chuyện tầm soát ở mọi đối tượng. “Chỉ nên tầm soát ở các đối tượng có nguy cơ cao”, BS. Thắng nói.

Theo BS. Giang, những đối tượng có nguy cơ cao nên tầm soát phình động mạch não là: có ít nhất 2 người họ hàng thân thiết (bà con ruột thịt) mang túi phình; những người có các bệnh lý như thận đa nang; bệnh lý mô liên kết; bệnh nhân lớn tuổi và tăng huyết áp; bệnh nhân có tiền căn chảy máu não do vỡ phình động mạch não... Tầm soát trước tuổi 20 không được khuyến nghị vì túi phình ở trẻ em rất hiếm thấy.

Những bệnh nhân có túi phình đã điều trị và trường hợp tầm soát âm tính, cần phải tầm soát lại mỗi 5 năm vì vẫn có nguy cơ tái phát hoặc xuất hiện túi phình… Tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán phình động mạch não là chụp mạch máu não số hóa xóa nền (DSA). “Bệnh nhân có phình động mạch não không nên hoạt động thể lực gắng sức, không làm việc nặng, không hút thuốc lá, hạn chế rượu bia, tránh tức giận hay stress tâm lý vì có thể làm tăng huyết áp và gây vỡ phình động mạch não... Cần tái khám theo y lệnh của bác sĩ”, BS. Giang lưu ý.

Hữu Đức - Tấn Khải