Một đối tượng chỉ một cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập

Bổ sung nguyên tắc phối hợp

Về thiết lập nguyên tắc một chủ thể, một đầu mối kiểm soát tài sản, Điều 30 dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống tham nhũng quy định phân quyền kiểm soát tài sản cho nhiều cơ quan, tùy theo cấp quản lý.
Theo ĐBQH Nguyễn Tâm Hùng (TP. Hồ Chí Minh) cách thiết kế này vẫn tiềm ẩn "điểm mù" kiểm soát, nhất là đối với những người luân chuyển chức vụ qua nhiều cơ quan.

Do đó, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng đề nghị, cơ quan soạn thảo bổ sung nguyên tắc “mỗi cá nhân chỉ thuộc trách nhiệm kiểm soát của một đầu mối duy nhất, đầu mối đó có nghĩa vụ tổng hợp, lưu trữ và theo dõi xuyên suốt quá trình công tác”. Nguyên tắc này giúp loại bỏ tình trạng nhiều cơ quan cùng kiểm soát nhưng không ai chịu trách nhiệm cuối cùng, làm giảm hiệu quả của việc giám sát.

ĐBQH Nguyễn Tâm Hùng (TP. Hồ Chí Minh) phát biểu

Cũng quan tâm đến nội dung này, ĐBQH Mai Văn Hải (Thanh Hóa) bày tỏ băn khoăn với quy định cơ quan Ủy ban Kiểm tra thực hiện kiểm soát tài sản, thu nhập. Bởi, cơ quan Ủy ban Kiểm tra các cấp trên cơ sở thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình, công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật trong Đảng theo quy định của Điều lệ Đảng và các quy định của Đảng. Chức năng kiểm soát tài sản, thu nhập của Ủy ban Kiểm tra các cấp lâu nay cũng đã thực hiện và thực hiện rất tốt.

Mặt khác, chức năng, nhiệm vụ của Ủy ban Kiểm tra các cấp trên cơ sở trong vấn đề kiểm soát tài sản, thu nhập cũng đã được quy định rất cụ thể, rõ ràng tại Quy định số 296-QĐ/TW của Ban Chấp hành Trung ương. Vì vậy, theo đại biểu Mai Văn Hải, trong dự thảo Luật không nên quy định cơ quan kiểm soát tài sản đối với Ủy ban Kiểm tra các cấp trên cơ sở.

Bên cạnh đó, thực tiễn cho thấy, quy định của Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018 yêu cầu người có nghĩa vụ kê khai phải kê khai tài sản, thu nhập của cả vợ hoặc chồng. Đại biểu Mai Văn Hải cho rằng, điều này sẽ phát sinh vướng mắc trong trường hợp vợ và chồng thuộc thẩm quyền kiểm soát của 2 cơ quan khác nhau là Ủy ban Kiểm tra và Thanh tra cấp tỉnh. Nếu cả 2 cơ quan cùng tiến hành xác minh có thể dẫn đến việc xác minh trùng lắp đối với cùng một tài sản chung của vợ, chồng thực hiện kê khai.

ĐBQH Mai Văn Hải (Thanh Hóa) phát biểu

Để giải quyết chồng chéo này, đại biểu Mai Văn Hải đề nghị, bổ sung vào dự thảo Luật một nguyên tắc phối hợp. Cụ thể, trường hợp người có nghĩa vụ kê khai thuộc thẩm quyền kiểm soát tài sản của Thanh tra tỉnh mà có vợ hoặc chồng là đối tượng được Ủy ban Kiểm tra cấp có thẩm quyền ra quyết định xác minh tài sản, thu nhập, thì Thanh tra tỉnh không nên tiến hành xác minh lại tài sản, thu nhập đối với người đó trong cùng thời kỳ. Ngược lại, nếu Thanh tra đã xác minh tài sản, thu nhập thì Ủy ban Kiểm tra không nên xác minh lại đối với cùng một đối tượng trong cùng thời kỳ.

Minh định trách nhiệm, tiêu chí đánh giá giữa các cấp, các ngành

Về kê khai biến động tài sản, siết trách nhiệm đối với biến động dưới 1 tỷ đồng tại Điều 36 dự thảo Luật, đại biểu Mai Văn Hải nhận thấy, ngưỡng 1 tỷ đồng là phù hợp với bối cảnh kinh tế, nhưng nếu chỉ quy định theo ngưỡng tuyệt đối sẽ xuất hiện tình trạng chia nhỏ giao dịch, chuyển dịch tách lẻ dẫn đến cơ quan kiểm soát khó phát hiện. Do đó, đại biểu đề nghị luật hóa nguyên tắc “mọi biến động tài sản bất thường, không phù hợp thu nhập dù dưới 1 tỷ đồng đều phải giải trình”. Đây là cơ chế quan trọng để ngăn chặn các kỹ thuật "né" kê khai vốn rất phổ biến trong thời gian vừa qua.

Liên quan đến tiêu chí đánh giá công tác phòng, chống tham nhũng, khoản 2 Điều 17 dự thảo Luật giao Chính phủ quy định chi tiết. Lưu ý, quy định phải có sự minh định, ĐBQH Nguyễn Thị Sửu (TP. Huế) đề nghị sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 17 theo hướng: Chính phủ quy định chi tiết về chỉ số đánh giá định lượng theo từng nội dung quy định tại khoản 1; trình tự, thủ tục đánh giá công tác phòng, chống tham nhũng, trách nhiệm đánh giá của các bộ, cơ quan ngang bộ và UBND cấp tỉnh; cơ chế phối hợp liên ngành trong việc đánh giá, theo dõi và báo cáo; trách nhiệm kiểm tra, giám sát việc đánh giá. Quy định như vậy nhằm minh định về trách nhiệm và tiêu chí đánh giá giữa các cấp, các ngành, đồng thời, cũng thể hiện được vai trò điều tiết của Chính phủ.

ĐBQH Nguyễn Thị Sửu (TP. Huế) phát biểu

Giải trình tại phiên họp, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong cho biết, thực tiễn vừa qua, quá trình triển khai thực hiện quy định tại khoản 8 Điều 30 Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018 gặp khó khăn, vướng mắc về phân định thẩm quyền cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập của cơ quan quản lý nhà nước và cơ quan của Đảng. Hơn 3 năm kể từ khi luật có hiệu lực chưa thực hiện được việc kiểm soát tài sản, thu nhập.

Vì vậy, để khắc phục tình trạng trên, ngày 8/2/2022, Bộ Chính trị đã ban hành Quyết định số 56 quy định quy chế phối hợp giữa các cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập. Ngày 30/5/2025, Ban Chấp hành Trung ương ban hành Quy định 296 về công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật của Đảng, trong đó quy định: Ủy ban Kiểm tra, cấp ủy cấp trên trực tiếp cơ sở trở lên kiểm soát tài sản, thu nhập.

“Vì vậy, quy định các cơ quan kiểm tra kiểm soát tài sản thu nhập như dự thảo luật là đúng quy định của Đảng và pháp luật”, Tổng Thanh tra Chính phủ khẳng định.

Đồng thời nhấn mạnh quy định “một đối tượng chỉ một cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập” và cho biết sẽ có phân định rất rõ cơ quan nào kiểm soát đối tượng nào.

M. Trang