Mùa chiếu Tết

Nghề chiếu Định Yên đã được được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch công nhận di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đây là điều kiện thuận lợi để thương hiệu làng nghề chiếu Định Yên ngày càng được nhân dân mọi nơi biết đến. (Ảnh: thamhiemmekong.com)

Những ngày này, làng chiếu Định Yên tất bật vào mùa dệt chiếu Tết, rộn rã hẳn bởi âm thanh vang vọng của những khung dệt thô sơ bằng gỗ cho đến chiếc máy dệt chiếu tự động. Đến với làng chiếu Định Yên, chúng tôi mới biết nghề dệt chiếu không chỉ là kế sinh nhai, mà còn là nghề truyền thống đang được người dân ở đây bảo tồn, phát huy.

Đến làng chiếu, lúc nào cũng đầy màu sắc, từ trong nhà ra ngoài ngõ với những sợi lác xanh, đỏ, vàng, trắng, tím... Nghề dệt chiếu không quá khó, nhưng lại khá vất vả vì phải trải qua nhiều công đoạn như cắt, phơi, nhuộm và dệt. Để có một chiếc chiếu đẹp và bền thì trước tiên phải chọn nguyên liệu là cây lác thật già, sau đó chọn lựa chiều dài của lác phù hợp với khổ chiếu cần dệt.

Đang ngồi trên khung dệt chiếu truyền thống, bà Trần Thị Dính ở ấp An Lợi (xã Định Yên) có thâm niên trên 50 năm dệt chiếu và là một trong số ít những người ở làng chiếu Định Yên hiện còn dệt chiếu thủ công cho biết: Khi dệt chiếu cần hai người cùng làm, thông thường khi căng đai xong thì người thợ chính sẽ ngồi lên khung, người thứ hai luồn từng sợi lác vào khuôn và người thợ chính sẽ dùng sức lực dập mạnh vào lác để kết chặt lác vào nhau. Động tác dập phải dứt khoát, đủ độ mạnh để lác thẳng hàng, không xếp chồng lên nhau dẫn đến gãy lọn.

Tại ấp An Khương (xã Định Yên – Lấp Vò) bên bờ sông Ngã Cại một nhánh sông của sông Hậu là bến sông với hàng chục chiếc ghe đậu san sát, nơi cung cấp nguyên vật liệu (lát, dây chân...) cho làng nghề dệt chiếu truyền thống Định Yên. (Ảnh: Phương Nghi)

“Chiếu Định Yên nổi tiếng dày, bền, nằm vừa êm lại thoáng mát, giá phù hợp với người tiêu dùng nên hằng ngày thương lái các nơi đến mua rất đông. Một ngày làm chăm chỉ thợ chiếu có thể dệt được từ hai đến ba đôi, tùy theo loại chiếu, chiếu trắng hay chiếu màu và độ dày hay mỏng, giá bán từ 150.000 – 200.000 đồng/đôi, mỗi tháng một người thu nhập từ 3 đến 4 triệu đồng”, bà Dính nói.

Theo ông Đặng Văn Nhịn, Trưởng phòng Kinh tế hạ tầng huyện Lấp Vò cho biết: Hiện làng chiếu Định Yên có 620 máy dệt chiếu, 62 máy may bìa chiếu, hai máy se chỉ, hai máy lau bóng sản phẩm với 431 hộ sinh sống bằng nghề dệt chiếu.

Hằng năm, làng nghề sản xuất và cung cấp ra thị trường trên 1,3 triệu chiếc chiếu các loại, với tổng doanh thu trên 80 tỷ đồng, tạo việc làm và thu nhập ổn định cho gần 3.800 hộ dân sản xuất, buôn bán, dịch vụ. Ngoài những hộ dệt truyền thống bằng khung dệt, tại làng chiếu Định Yên đã thành lập được một hợp tác xã và ba tổ hợp sản xuất, tiêu thụ chiếu, thu hút gần chục nghìn lao động nhàn rỗi ở địa phương và những vùng lân cận có việc làm cho thu nhập ổn định.

“Nhờ cơ giới hóa nên thu nhập của người dệt chiếu tăng lên đáng kể. Có những thời điểm, làng chiếu ăn nên làm ra, mỗi ngày giao cho thương lái đến 6.000-7.000 chiếc chiếu. Không những thế, chiếu Định Yên còn được xuất khẩu sang thị trường Hàn Quốc, Nhật, Mỹ…”, ông Nhịn nói.

Để tạo ra sản phẩm có màu sắc, hoa văn phong phú, được người tiêu dùng ưa chuộng, lát nhuộm màu rất quan trọng của chiếu Định Yên. (Ảnh: Phương Nghi)

Cũng nhờ đầu ra ổn định nên người dệt chiếu Định Yên hiện chủ yếu tập trung nhiều vào việc sản xuất nhằm tạo ra sản phẩm đẹp, bền đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng. Chị Huỳnh Kim Phương, ở ấp An Khương (xã Định Yên) đang ngồi dệt chiếu bên hiên nhà. Chị Phương cho biết: “Hằng năm, cứ vào thời điểm mùa khô, tức khoảng từ tháng Giêng tới tháng Tư dương lịch, làng chiếu Định Yên lại vào vụ sản xuất chính.

Những năm gần đây, gia đình được hỗ trợ vay vốn để mua máy dệt nên ngoài thời gian làm ruộng là cả nhà lại tranh thủ ngồi dệt chiếu. Dệt máy vừa nhanh, sản phẩm lại đẹp hơn nên hiện tại hầu hết người dân trong ấp đã chuyển từ dệt tay sang dệt máy, nên thu nhập cũng cao hơn trước rất nhiều, có tháng lên tới 12 – 15 triệu đồng. Người nào không có vốn thì đi làm thuê, ngày dệt 4-5 đôi chiếu, kiếm 150.000 – 200.000 đồng coi như cũng tạm đủ lo cho cuộc sống”.

Bà Trương Thị Diệp, Phó Chủ tịch UBND huyện Lấp Vò cho biết: “Để bảo tồn, phát huy giá trị để làng nghề phát triển trong điều kiện mới, làng chiếu Định Yên tập trung xây dựng kế hoạch khôi phục phiên chợ chiếu đêm, gắn với xây dựng tour tuyến, đưa khách du lịch tham quan làng nghề làm chiếu bằng thủ công để phục vụ tham quan du lịch nhằm quảng bá thương hiệu chiếu Định Yên; điều chỉnh phù hợp hỗ trợ làng nghề phát triển...”.

Mùa Xuân mới đang về, bằng sức sống và nội lực từ chính đôi bàn tay tài hoa khéo léo của mình, người dân làng chiếu Định Yên chung tay, góp sức đưa làng nghề truyền thống trở thành địa chỉ của những sản phẩm độc đáo.

PHƯƠNG NGHI