Mùa măng rừng miền Đông

Người dân sơ chế măng le. Ảnh: Đoàn Xá.

Vào mùa săn măng le

Trong số các loại cây cho măng như tre, nứa, le, lồ ô, trúc… thì măng le được cho là loại măng ngon nhất. Măng le tuy nhỏ nhưng đặc ruột, vị ngọt bùi kèm theo chút the chát, có mùi thơm đặc trưng được nhiều người ưa chuộng. Nếu như măng tre, nứa hiện đã được trồng để lấy măng thì măng le vẫn được khai thác chủ yếu trong tự nhiên và cũng có số lượng ít, hiếm hơn. Tất nhiên giá bán cũng cao hơn. Những món ăn phổ biến được chế biến từ măng le như măng chua ngâm, măng tươi, măng khô, một nắng… là món ăn quen thuộc của nhiều gia đình. Chính vì thế, săn tìm măng le bán ra thị trường là công việc của nhiều người dân nghèo mỗi khi mùa măng tới.

Anh Nguyễn Văn Thoại (36 tuổi) - ở xã Dầu Tiếng (TPHCM), một người săn tìm măng rừng cho biết: ở nhiều vùng đồi đất quanh khu núi Cậu, măng vẫn còn rất nhiều. Cứ khi có mưa tầm một tháng là măng bắt đầu nhú lên. Bây giờ đang chính vụ măng rừng. Nếu mình không chặt thì vài ngày sau chúng sẽ già đi, không thể ăn được.

“Măng le ở đây vẫn còn nhiều lắm. Từ đây lên phía Minh Hòa, Minh Tân cũng có nhiều măng nữa. Còn đi xa hơn lên phía Tàu Ô, Nha Bích (thuộc tỉnh Đồng Nai, Bình Phước cũ) thì có thêm cả măng nứa, măng tre. Nhưng đợt này tôi chỉ đi chặt măng le thôi” - anh Thoại kể.

Theo anh Thoại, do mưa nhiều nên các bụi cây le thường cho ra măng khá nhanh. Chỉ khoảng 1 tuần cho tới 10 ngày, anh sẽ quay lại nơi đã lấy để chặt lứa măng tiếp theo. Tuy nhiên, nghề lấy măng rừng không hề dễ dàng, thậm chí là vô cùng vất vả. Bởi măng thường mọc ở sườn đồi hoang vu, những nơi dốc cao, ít người qua lại và đặc biệt để lấy được măng, người săn măng phải chui vào trong những bụi rậm rạp.

“Măng là mầm cây mới nhú lên khỏi mặt đất nên khi chặt, mình luôn phải bò sát mặt đất, len vào sát gốc cây. Những nơi có bụi cây thì mới dễ tìm, có khi nhìn từ xa đã thấy rồi. Nhưng để lấy được măng thì rất nhọc nhằn vì cây thường mọc chen kín. Ngoài việc mặc quần áo dày, đội mũ, đeo găng tay thì việc đề phòng những loài động vật hoang dã hay gai cây cũng rất cần thiết. Tôi đi lấy măng rừng, bị rắn cắn mấy lần rồi, may mà mình luôn có cách phòng, chống hiệu quả” - anh Thoại chia sẻ thêm.

Mặc dù là vùng rừng núi, có nhiều đồi đất thấp nhưng sau sáp nhập địa giới hành chính, khu vực Dầu Tiếng đã là ngoại thành của TPHCM. Hiện nay, dọc các tuyến đường 744, 704, 749… có rất nhiều địa điểm thu mua măng rừng của người dân địa phương.

Chị Nguyễn Thị Tâm - chủ một vựa thu mua măng rừng ở ngã ba gần chợ Minh Hòa (xã Minh Thạnh, TPHCM) cho biết, mỗi ngày chị thu mua từ 300 -400kg măng và gửi xuống Thủ Đức để nhập cho mối hàng sau sơ chế. “Mùa này măng về nhiều. Măng tre, măng nứa, măng le đều ngon lắm. Măng ở đây gặp mưa thì mềm, dài và ngon nhưng khi tới mùa khô, măng cứng và xơ rất khó ăn nên chúng tôi không thu mua” - chị Tâm nói và cho biết, các thương lái hiện thu mua với giá khoảng từ 18.000 - 30.000 đồng/kg măng đã sơ chế, tùy theo loại và chất lượng măng. Riêng măng chưa sơ chế (lột vỏ) thì giá chỉ còn một nửa so với mức trên.

Măng le của người dân miền Đông Nam bộ. Ảnh: Đoàn Xá.

Đặc sản miền đất đỏ

Thực tế, măng le nói riêng và măng rừng nói chung không chỉ xuất hiện ở khu vực rừng Dầu Tiếng mà có nhiều ở khắp các vùng rừng núi miền Đông Nam bộ. Từ vùng Mã Đà hoang vu cho tới khu vực Phú Giáo, Bình Long, Đồng Xoài hay Bà Đen, Xa Mát… Những nơi nào còn có rừng rậm, tre nứa mọc hoang dã là nơi ấy còn măng. Những ngày này, mưa khiến cả vùng rừng núi miền đất đỏ như bừng tỉnh sau mùa khô kéo dài. Rất nhiều loại cây đâm chồi, nảy lộc mà điển hình trong đó là măng.

Đi dần lên phía Bình Long, Chơn Thành, Lộc Ninh… (tỉnh Đồng Nai) những ngày này, các vựa thu mua, sơ chế măng của người dân ngày càng nhiều hơn. Rất nhiều cây măng tròn múp, trắng nõn còn vương màu đỏ của đất được xếp ở các quán nhỏ ven đường quốc lộ 13, 14 bán cho khách du lịch. Từ vài năm qua, măng đã trở thành đặc sản mỗi khi mùa mưa về, đem tới thu nhập và sinh kế cho nhiều người dân địa phương. Thậm chí mô hình trồng tre lấy măng (và thân cây) đã mang tới thu nhập ổn định cho nhiều người.

Tại một điểm thu mua măng rừng ở đường Tà Thiết (xã Lộc Hưng, tỉnh Đồng Nai), chúng tôi gặp một nhóm nông dân vừa đi lấy măng rừng về. Ở đây, nhiều nông dân sau khi chặt măng thường bán luôn cho chủ vựa, chỉ một số ít đem về nhà sơ chế lột vỏ rồi mới bán. Anh Nguyễn Văn Dũng (41 tuổi) - một nông dân ở đây cho biết: Anh thường chạy xe gắn máy vào cánh rừng biên giới để lấy măng. Chỗ nào có tre, có trúc, lồ ô là có măng.

“Măng lạ lắm. Nếu mình không chặt thì cây non cũng khó lên được bởi mưa xuống chúng mọc tua tủa tới vài chục búp. Có những bụi tre nhỏ nhưng cũng có cả chục búp măng. Mà chặt đúng ngày mới được chứ sớm quá thì được ít, muộn quá già cũng bỏ đi. Mỗi ngày tôi chặt nhiều thì được gần 100kg, còn ít thì cũng được tầm 50 - 60kg. Nhưng chỉ tầm 1 tháng nữa là hết mùa rồi. Phải chờ tới năm sau thì mới có thể tiếp tục đi lấy măng” - anh Dũng kể.

Theo anh Dũng, hầu hết người đi lấy măng phải đi theo nhóm, ít nhất là 2 người để đề phòng tai nạn và hỗ trợ nhau. “Trước tôi với vợ đi lấy măng nhưng từ 2 năm nay, tôi đi cùng người em trong xóm. Lấy măng vất vả lắm, còn phải mang vác nữa chứ không dễ. Nhiều khi chặt xong bụi măng mà mang ra tới đường lộ nơi để xe gắn máy cũng mất cả giờ đồng hồ. Càng ở trong sâu thì măng càng nhiều nhưng công việc sẽ vất vả hơn” - anh Dũng chia sẻ.

Theo ghi nhận của chúng tôi, sau khi chặt được măng, nhiều người phải sơ chế và trải qua công đoạn bắt buộc là luộc để loại bớt chất đắng, chát trong măng. Đây là công đoạn phải có của những người săn măng trước khi sơ chế ở bước tiếp theo hoặc gửi đi bán cho khách hàng. Thậm chí một số loại măng, việc luộc còn phải được tiến hành tới 2 - 3 lần thì măng mới “ngọt” được. Ngày nay, ngoài măng tươi bán sẵn, dọc các tuyến đường quốc lộ, tỉnh lộ ở khu vực miền Đông Nam bộ, các sản phẩm làm từ măng như măng muối chua, măng ngâm ớt, măng ngâm tỏi… cũng được người dân chế biến sẵn, bày bán rất nhiều. Đó cũng dần dần được coi là “đặc sản” của vùng đất đỏ nơi đây với nguồn gốc vẫn còn nhiều trong tự nhiên và được nhiều người ưa chuộng.

ĐOÀN XÁ