Mỹ-Australia củng cố chuỗi cung ứng, tăng cường liên minh công nghiệp và an ninh

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Australia Anthony Albanese ký thỏa thuận khoáng sản và đất hiếm quan trọng. (Ảnh: The White House)

Đây là thỏa thuận được hai bên đàm phán trong nhiều tháng, phản ánh cam kết của Washington và Canberra trong việc xây dựng chuỗi cung ứng chiến lược độc lập, ít rủi ro và có tính ổn định lâu dài; đồng thời, được giới quan sát đánh giá là biểu tượng cho “tầm cao mới” của quan hệ Mỹ - Australia, không chỉ ở khía cạnh an ninh mà còn ở lĩnh vực năng lượng, công nghiệp và đổi mới công nghệ.

Khoáng sản chiến lược - nền tảng của hợp tác mới

Theo Reuters, phát biểu tại lễ ký kết, Tổng thống Trump nhấn mạnh rằng Mỹ sẽ sớm có được “một nguồn khoáng sản thiết yếu dồi dào” để phục vụ nhu cầu sản xuất và phát triển công nghệ. Theo ông, thỏa thuận này sẽ giúp các ngành công nghiệp chiến lược của Mỹ giảm đáng kể tình trạng khan hiếm nguyên liệu, đặc biệt là những nguyên tố hiếm được sử dụng trong thiết bị quân sự và công nghệ cao.

Về phần mình, Thủ tướng Albanese cho rằng thỏa thuận này “đưa quan hệ đối tác Mỹ-Australia lên một tầm cao mới”, đồng thời thể hiện tầm nhìn dài hạn của Canberra trong việc chuyển đổi ngành khai khoáng truyền thống sang hướng chế biến sâu, bền vững và gắn với chuỗi giá trị toàn cầu.

Khoáng sản thiết yếu, bao gồm đất hiếm, lithium, cobalt, nickel, gali, và các kim loại hiếm khác, là thành phần không thể thiếu trong sản xuất pin, xe điện, tuabin gió, điện thoại di động, máy tính, cũng như các hệ thống quốc phòng hiện đại. Với nguồn tài nguyên phong phú, Australia được xem là một trong những quốc gia có tiềm năng lớn nhất thế giới trong việc cung cấp các nguyên liệu này, trong khi Mỹ sở hữu năng lực công nghệ và nhu cầu công nghiệp khổng lồ.

Theo thỏa thuận, hai bên sẽ cùng đầu tư hơn 3 tỷ USD trong vòng 6 tháng để phát triển các dự án khai thác và chế biến khoáng sản trọng yếu. Đây là tốc độ rót vốn “chưa từng có tiền lệ”, theo nhận định của Gracelin Baskaran, Giám đốc Chương trình An ninh khoáng sản quan trọng tại Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) ở Washington. Mục tiêu là hình thành một chuỗi cung ứng ổn định, minh bạch và đáng tin cậy cho các ngành công nghiệp có tính chiến lược cao.

Giới phân tích cho rằng, Canberra đang theo đuổi một chính sách đối ngoại thực dụng nhưng có nguyên tắc: vừa tăng cường quan hệ đồng minh, vừa duy trì không gian hành động độc lập trong việc hoạch định chính sách kinh tế và an ninh. Sự hợp tác sâu rộng với Mỹ giúp Australia có thêm sức mạnh để bảo vệ lợi ích quốc gia, song vẫn giữ được khả năng cân bằng trong hệ thống khu vực đang định hình lại.

Từ góc độ chiến lược, thỏa thuận khoáng sản giữa Mỹ và Australia mang ý nghĩa vượt ra ngoài phạm vi kinh tế. Đây là bước đi nhằm củng cố niềm tin giữa hai quốc gia đồng minh, xây dựng nền tảng cho chuỗi cung ứng bền vững và mở đường cho hợp tác công nghệ trong tương lai.

Australia - đối tác trung tâm trong chuỗi cung ứng mới

Với nền công nghiệp khai khoáng phát triển, Australia đang ở vị thế thuận lợi để trở thành trung tâm cung ứng khoáng sản thiết yếu cho các đối tác chiến lược. Nước này hiện sở hữu hàng chục loại khoáng sản quan trọng mà Mỹ và các nền kinh tế tiên tiến đang tìm kiếm, không chỉ để phục vụ ngành năng lượng tái tạo mà còn đảm bảo nhu cầu của lĩnh vực quốc phòng.

Theo các quan chức Australia tháp tùng Thủ tướng Albanese trong chuyến thăm Mỹ, chính phủ nước này đang thúc đẩy các chính sách ưu đãi để khuyến khích đầu tư vào khai thác, tinh luyện và tái chế khoáng sản. Mục tiêu là giảm tình trạng xuất khẩu quặng thô, tăng năng lực chế biến nội địa, và tạo thêm giá trị trong chuỗi sản xuất.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng chỉ ra rằng, mặc dù Australia có nguồn tài nguyên dồi dào, cơ sở hạ tầng chế biến hiện nay vẫn cần thời gian và vốn đầu tư lớn để đạt được quy mô cạnh tranh toàn cầu. Một số ý kiến cho rằng sẽ cần ít nhất từ 5 đến 10 năm để hoàn thiện chuỗi sản xuất khép kín, từ khai thác, tinh luyện cho đến cung ứng sản phẩm trung gian cho các nhà sản xuất công nghệ và quốc phòng.

Theo ông Pini Althaus, Giám đốc điều hành Cove Capital, người có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực phát triển mỏ đất hiếm, điều quan trọng là các hợp đồng mua bán giữa doanh nghiệp Mỹ và Australia phải có cơ chế bảo đảm giá sàn, nhằm khuyến khích các nhà đầu tư và bảo vệ ngành khai khoáng khỏi biến động giá trên thị trường toàn cầu. Ông cho rằng “chính sách giá ổn định là điều kiện tiên quyết để xây dựng các dự án khoáng sản có tính bền vững dài hạn”.

Mỹ nỗ lực đa dạng hóa nguồn cung đất hiếm. (Ảnh: Izvestia)

Củng cố nền công nghiệp quốc phòng và công nghệ cao

Bên cạnh lĩnh vực năng lượng và khoáng sản, thỏa thuận giữa Mỹ và Australia còn được xem là phần mở rộng tự nhiên của liên minh công nghiệp-quốc phòng giữa hai nước. Sự phối hợp này cho phép Mỹ tiếp cận các nguồn nguyên liệu đầu vào cần thiết cho sản xuất vũ khí, máy bay chiến đấu, thiết bị dẫn đường, cũng như các công nghệ lưỡng dụng khác.

Đối với Australia, việc trở thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi sản xuất công nghiệp quốc phòng của Mỹ không chỉ mang lại giá trị kinh tế, mà còn giúp nâng cao năng lực công nghệ, đào tạo nhân lực và mở rộng ngành công nghiệp quốc phòng nội địa. Nhiều doanh nghiệp Australia đã được khuyến khích tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu của các tập đoàn quốc phòng lớn, thông qua các gói hỗ trợ nghiên cứu và chuyển giao kỹ thuật.

Trong bối cảnh Australia đang nỗ lực hiện đại hóa quân đội, hợp tác trong lĩnh vực công nghệ quốc phòng được xem là bước đi chiến lược. Các dự án trong khuôn khổ thỏa thuận AUKUS, như phát triển tàu ngầm hạt nhân, hệ thống phòng không và thiết bị không người lái, đều cần đến nguồn nguyên liệu hiếm và công nghệ cao, vốn là nội dung gắn liền với thỏa thuận khoáng sản vừa được ký kết.

Theo Reuters, một phần nội dung thảo luận giữa Tổng thống Trump và Thủ tướng Albanese tập trung vào tiến trình triển khai thỏa thuận an ninh ba bên AUKUS giữa Mỹ, Anh và Australia. Cả hai nhà lãnh đạo đều khẳng định rằng liên minh này vẫn đang “phát triển rất nhanh và hiệu quả”, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì cấu trúc an ninh khu vực dựa trên hợp tác và chia sẻ công nghệ.

Bộ trưởng Hải quân Mỹ John Phelan cho biết Washington mong muốn tiếp tục khuôn khổ AUKUS với tinh thần “đôi bên cùng có lợi”, đảm bảo các nguyên tắc minh bạch và cùng phát triển năng lực công nghiệp-quốc phòng. Ông nhấn mạnh, một số điểm kỹ thuật và quy trình phối hợp đang được rà soát để bảo đảm tính tương thích giữa ba quốc gia thành viên.

Đối với Canberra, việc thực hiện AUKUS không chỉ mang ý nghĩa an ninh, mà còn tạo điều kiện thúc đẩy công nghiệp quốc phòng nội địa. Thông qua AUKUS, Australia có thể tiếp cận công nghệ quân sự tiên tiến, đào tạo đội ngũ kỹ sư và chuyên gia, đồng thời phát triển các ngành công nghiệp phụ trợ có giá trị gia tăng cao.

Hùng Anh (CTV)