Mỹ siết chặt dòng chảy chip AI toàn cầu, phân chia thế giới thành các cấp, để thời gian cho chính quyền Trump xem xét

Các quy định mới sẽ giới hạn số lượng chip AI được xuất khẩu sang rất nhiều quốc gia, nhưng cho phép những đồng minh thân cận của Mỹ tiếp cận không hạn chế công nghệ AI, đồng thời duy trì lệnh cấm xuất khẩu sang Trung Quốc, Nga, Iran và Triều Tiên.

Các quy định dài dòng này, được công bố những ngày cuối cùng của chính quyền Tổng thống Joe Biden sắp mãn nhiệm, không chỉ nhắm vào Trung Quốc mà còn nhằm giúp Mỹ duy trì vị thế dẫn đầu trong lĩnh vực AI bằng cách kiểm soát công nghệ trên toàn cầu.

“Mỹ hiện dẫn đầu trong lĩnh vực AI, cả về phát triển AI lẫn thiết kế chip AI, và điều quan trọng là chúng ta phải duy trì vị thế đó”, Bộ trưởng Bộ Thương mại Mỹ - Gina Raimondo phát biểu.

Quy định này đánh dấu nỗ lực kéo dài 4 năm của chính quyền Biden nhằm ngăn chặn Trung Quốc tiếp cận các chip tiên tiến có thể tăng cường khả năng quân sự cho cường quốc châu Á này, đồng thời tìm cách duy trì vị trí dẫn đầu của Mỹ trong lĩnh vực AI bằng cách lấp các lỗ hổng và thiết lập các biện pháp kiểm soát mới để quản lý dòng chảy chip cùng sự phát triển AI toàn cầu.

Hiện chưa rõ chính quyền Tổng thống đắc cử Donald Trump sẽ thực thi các quy định mới này ra sao, nhưng cả hai chính quyền đều có quan điểm tương đồng về mối đe dọa cạnh tranh từ Trung Quốc. Quy định này dự kiến có hiệu lực sau 120 ngày kể từ khi công bố, cho phép chính quyền Trump có thời gian cân nhắc.

Các giới hạn mới với GPU và nhà cung cấp dịch vụ đám mây

Các giới hạn mới sẽ áp dụng với GPU (bộ xử lý đồ họa) tiên tiến, cần thiết để vận hành những trung tâm dữ liệu phục vụ đào tạo mô hình AI. Hầu hết GPU này đều của Nvidia, trong khi Advanced Micro Devices (AMD) cũng bán chip AI. Cổ phiếu Nvidia và AMD đã giảm từ 2% đến 3% trong phiên giao dịch trước giờ mở cửa hôm 13.1.

Các nhà cung cấp dịch vụ đám mây lớn như Microsoft, Google và Amazon sẽ có thể xin cấp phép toàn cầu để xây dựng trung tâm dữ liệu, một phần quan trọng trong quy định mới, giúp những dự án của họ được miễn các hạn ngạch quốc gia về chip AI. Cổ phiếu Microsoft, Google và Amazon đều giảm khoảng 1% trong phiên giao dịch trước giờ mở cửa hôm 13.1.

Để nhận sự phê duyệt, các công ty được ủy quyền phải tuân thủ điều kiện và hạn chế nghiêm ngặt, gồm các yêu cầu về an ninh, báo cáo và kế hoạch hoặc hồ sơ tuân thủ quyền con người.

Một chip AI ở thành phố Austin, bang Texas, Mỹ - Ảnh: Getty Images

Phản ứng từ ngành công nghiệp

Trước khi các quy định mới được chính quyền Biden công bố, Nvidia gọi đây là một “sự lạm quyền nghiêm trọng” và cho rằng Nhà Trắng đang kiểm soát “công nghệ đã có sẵn trên các máy tính chơi game phổ thông, phần cứng tiêu dùng”.

Nvidia hôm 13.1 lại chỉ trích nỗ lực mới từ chính quyền Biden nhằm thắt chặt quyền kiểm soát với dòng chip AI trên toàn thế giới, cho biết quy định này sẽ gây nguy hiểm cho vị thế dẫn đầu hiện tại của Mỹ trong lĩnh vực AI.

"Quy định mới đe dọa làm chệch hướng đổi mới và tăng trưởng kinh tế trên toàn thế giới, đồng thời sẽ làm suy yếu vị thế dẫn đầu của Mỹ", Ned Finkle (Phó chủ tịch phụ trách các vấn đề chính phủ của Nvidia) cho biết.

Ned Finkle lập luận rằng vai trò dẫn đầu của Mỹ trong lĩnh vực AI sẽ bị tổn hại vì quy định này "sẽ áp đặt sự kiểm soát quan liêu với cách thức thiết kế và tiếp thị các chất bán dẫn, máy tính, hệ thống và thậm chí cả phần mềm hàng đầu của Mỹ trên toàn cầu".

Nvidia (có trụ sở tại thành phố Santa Clara, bang California, Mỹ) cũng cho biết quy định đó sẽ không cải thiện an ninh quốc gia Mỹ, sẽ kiểm soát công nghệ vốn đã có sẵn rộng rãi trong game và phần cứng tiêu dùng.

"Thay vì giảm thiểu bất kỳ mối đe dọa nào, các quy định mới từ chính quyền Biden sẽ chỉ làm suy yếu khả năng cạnh tranh toàn cầu của Mỹ, làm suy yếu sự đổi mới đã giúp Mỹ luôn đi đầu", Ned Finkle nhấn mạnh.

Oracle, nhà cung cấp trung tâm dữ liệu, trước đó cũng lập luận rằng các quy định này sẽ trao “phần lớn thị trường AI và GPU toàn cầu cho các đối thủ Trung Quốc của chúng ta”.

Hôm 5.1, Ken Glueck (Phó chủ tịch điều hành tại Oracle) viết trong bài đăng trên blog rằng thay vì nhắm vào các hoạt động cần lo ngại, chính quyền Biden áp đặt một quy định khổng lồ lên ngành công nghiệp điện toán đám mây thương mại. Theo Ken Glueck, quy định này sẽ điều chỉnh gần như toàn bộ lĩnh vực điện toán đám mây thương mại trên toàn cầu lần đầu tiên trong lịch sử.

Ken Glueck nói rằng quy định có tên Khung Kiểm soát xuất khẩu cho sự phổ biến AI “sẽ được ghi nhận là một trong những quy định gây tổn hại lớn nhất đến ngành công nghệ của Mỹ".

Quy định này áp đặt các yêu cầu cấp phép trên toàn thế giới với những loại chip nhất định, với một số ngoại lệ, và cũng thiết lập biện pháp kiểm soát với các “trọng số mô hình” của mô hình AI tiên tiến nhất sử dụng trọng số đóng (trọng số của chúng không được công khai hoặc chia sẻ với bên thứ ba).

Trọng số mô hình là các tham số chính trong một mô hình học máy, được sử dụng để xác định cách mô hình xử lý dữ liệu đầu vào và đưa ra dự đoán. Trong các mô hình AI, trọng số là yếu tố quan trọng nhất giúp chúng học hỏi từ dữ liệu.

Mô hình AI trọng số đóng thường được áp dụng trong hệ thống AI thương mại hoặc quân sự, nơi bảo vệ bí mật công nghệ là ưu tiên hàng đầu.

Phân chia thế giới thành các cấp

Quy định mới của chính quyền Biden chia thế giới thành ba cấp. Khoảng 18 quốc gia, gồm cả Nhật Bản, Anh, Hàn Quốc và Hà Lan, sẽ được miễn quy định. Khoảng 120 quốc gia khác, gồm cả Singapore, Israel, Saudi Arabia và UAE, sẽ phải đối mặt với hạn ngạch quốc gia. Các quốc gia bị Mỹ cấm vận vũ khí như Nga, Trung Quốc và Iran sẽ bị cấm hoàn toàn tiếp cận công nghệ này.

Ngoài ra, các nhà cung cấp có trụ sở tại Mỹ, chẳng hạn Amazon Web Services và Microsoft, sẽ chỉ được phép triển khai 50% tổng sức mạnh điện toán AI của họ bên ngoài Mỹ, không quá 25% nằm ngoài các quốc gia cấp 1 và không quá 7% tại một nước không thuộc cấp 1.

Cảnh báo về tương lai của AI

AI có tiềm năng gia tăng khả năng tiếp cận chăm sóc sức khỏe, giáo dục và thực phẩm, nhưng cũng có thể được sử dụng để phát triển vũ khí sinh học và các loại vũ khí khác, hỗ trợ các cuộc tấn công mạng và phục vụ giám sát hoặc vi phạm nhân quyền.

“Mỹ phải chuẩn bị cho những bước tiến nhanh chóng trong khả năng của AI những năm tới. Điều này có thể có tác động chuyển đổi đến nền kinh tế và an ninh quốc gia của chúng ta”, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ - Jake Sullivan nhấn mạnh.

Sơn Vân