Mỹ thuật Cao Bằng lưu giữ và lan tỏa những giá trị truyền thống văn hóa dân tộc

Mỹ thuật Cao Bằng đã trải qua một chặng đường dài, hình thành từ lực lượng nghệ sĩ của địa phương, là đồng bào dân tộc trong tỉnh có tâm hồn và tình cảm sâu nặng với quê hương. Đặc biệt từ sau ngày đất nước thống nhất (1975) đến nay, mỹ thuật Cao Bằng tập hợp được một đội ngũ họa sĩ, nghệ sĩ tạo hình có tâm huyết, họ đã sớm hòa mình vào hiện thực cuộc sống mới và say mê sáng tạo không ngừng.

Họa sĩ Đặng Quốc Tự, Chi hội trưởng Chi hội Mỹ thuật Cao Bằng nhận định: Mỹ thuật tỉnh từ năm 1975 đến nay hoạt động rất đa dạng, phong phú, tiếp nhận nhiều xu hướng nghệ thuật mới, phát triển không ngừng về số lượng và chất lượng. Các họa sĩ: Vi Kiến Minh, Nông Công Thắng, Hoàng Ích Thu, Vi Kiến Thành, Nông Văn Lược, Hoàng Uyên, Lưu Doòng, Nông Trọng Điển, Vũ Bình, Đình Chinh, Phan Hùng, Hoàng Phương, Nông Văn Đạo... là những họa sĩ đặt nền móng đầu tiên cho mỹ thuật Cao Bằng. Với tinh thần yêu nghề và trách nhiệm với quê hương, các họa sĩ đã tích cực sáng tác, đóng góp nhiều tác phẩm mang đậm bản sắc dân tộc, phản ánh sinh động đời sống lao động, phong tục, tín ngưỡng và những đổi thay của vùng đất biên cương như: Tác phẩm “Hội xuân”, “Lớp học bổ túc” chất liệu lụa của họa sĩ Nông Công Thắng; tác phẩm “Giao lương” chất liệu lụa của họa sĩ Vi Kiến Minh, đó là những tác phẩm đang được lưu giữ tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam. Ngoài ra, còn có các tác phẩm “Ngọn đuốc Bác Hồ” - chất liệu phù điêu đồng, “Chiều bản nhỏ” của họa sỹ Phan Hùng, tác phẩm “Xuân 61 Bác Hồ về thăm Pác Bó”, “Màu xanh quê hương” chất liệu sơn dầu của họa sĩ Nông Trọng Điển...

Các tác phẩm mỹ thuật được treo tại Triển lãm tranh “Sắc màu Non nước Cao Bằng” năm 2024.

Mỹ thuật Cao Bằng ngày càng phát triển mạnh mẽ, các thế hệ kế tiếp gắn kết với nhau bởi niềm đam mê mỹ thuật và mong muốn cống hiến tài năng của mình với sự phát triển nghệ thuật của tỉnh. Các họa sĩ với nghị lực của bản thân luôn học tập và tích lũy vốn sống của mình thông qua các tác phẩm, đóng góp tích cực cho sự nghiệp sáng tạo nền nghệ thuật Cao Bằng cũng như nền nghệ thuật của đất nước. Để phát huy những giá trị tốt đẹp, những năm gần đây, lực lượng họa sĩ trẻ như: Nông Thị Huệ Hoa, Đặng Quốc Tự, Nguyễn Sơn Đông, Nguyễn Văn Trường, Hoàng Thị Trang... đã góp phần hình thành diện mao mới cho nền mỹ thuật dân tộc thiểu số ở tỉnh, từ đó từng bước khẳng định vị trí trên bản đồ mỹ thuật khu vực và cả nước. Với các thể loại chủ lực như tranh sơn dầu, sơn mài, tranh cổ động, ký họa, tranh lụa..., nhiều tác phẩm đã được triển lãm tại các kỳ liên hoan mỹ thuật toàn quốc, khu vực miền núi phía Bắc và nhận được sự đánh giá cao của giới chuyên môn. Năm 2019, có 2 tác phẩm “Tuần tra” của tác giả Hoàng Thị Trang, “Tuần tra biển” của tác giả Phan Hùng được trưng bày tại Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc về đề tài “Lực lượng vũ trang - Chiến tranh cách mạng”; tại Triển lãm khu vực III Tây Bắc - Việt Bắc đoạt 1 giải C tác phẩm “Dưới trăng” của tác giả Lô Quang Thưởng. Năm 2020, có 1 giải C tác phẩm “Nơi xa lạ” của họa sĩ Lô Quang Thưởng, 2 tác phẩm được giới thiệu tham dự giải thưởng của Ủy ban Toàn quốc Liên hiệp các Hội Văn học - Nghệ thuật Việt Nam và 11 tác phẩm trưng bày tại triển lãm. Năm 2021 Triển lãm Mỹ thuật khu vực III Tây Bắc có 1 giải A tác phẩm “Đi qua miền đá” của tác giả Lô Quang Thưởng; năm 2023 Triển lãm khu vực III Tây Bắc - Việt Bắc có tác giả Lô Quang Thưởng đoạt giải B với tác phẩm “Câu chuyện vùng cao”; tác giả Phan Hùng đoạt giải khuyến khích với tác phẩm “Nơi có nhiều tiếng chim ca”, tác giả Hoàng Thu Huyền đạt giải C giải thưởng Ủy ban Toàn quốc Liên hiệp các Hội Văn học - Nghệ thuật Việt Nam.

Họa sĩ Hoàng Thu Huyền, hội viên Chi hội Mỹ thuật Cao Bằng chia sẻ: Các họa sĩ không ngừng tìm tòi, đổi mới trong sáng tạo nghệ thuật nhằm phản ánh đời sống đương đại, đồng thời giữ gìn tinh thần văn hóa dân tộc. Việc kết hợp giữa chất liệu truyền thống với kỹ thuật tạo hình hiện đại đã tạo nên những tác phẩm mang đậm dấu ấn bản địa nhưng vẫn gần gũi với công chúng hôm nay. Nhiều tác phẩm mỹ thuật khai thác sâu sắc biểu tượng văn hóa dân gian như then Tày, lễ hội Lồng Tồng, phong tục cưới hỏi, nghề truyền thống... Những tác phẩm này không chỉ có giá trị nghệ thuật mà còn là kho tư liệu trực quan, góp phần gìn giữ ký ức văn hóa cho các thế hệ sau, như tác phẩm “Lễ cấp sắc” chất liệu sơn mài của họa sỹ Bàn Sam, tác phẩm “Ý then lưu truyền”, “Thanh âm lưu truyền” chất liệu lụa của họa sĩ Hoàng Thu Huyền, tác phẩm “Pị Slao tăm thúc” chất liệu khắc gỗ của họa sĩ Hoàng Trang, tác phẩm “Phiên chợ vùng cao” chất liệu khắc gỗ của họa sĩ Đàm Trung Lập...

“Trải qua một chặng đường dài kể từ ngày đất nước thống nhất, mỹ thuật Cao Bằng đã khẳng định vị trí và vai trò quan trọng trong đời sống văn hóa, tinh thần của cộng đồng. Với tinh thần lao động nghệ thuật hăng say, gắn bó mật thiết với nguồn gốc văn hóa dân tộc, các họa sĩ đã tạo dựng nên một dòng chữ mỹ thuật mang đậm bản sắc địa phương, góp phần lưu giữ và lan tỏa những giá trị truyền thống văn hóa của các dân tộc Cao Bằng. Trong bối cảnh hội nhập và phát triển như hiện nay, mỹ thuật không chỉ là phương tiện có thể thực hiện cái đẹp mà còn là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa truyền thống và hiện đại. Vì vậy, thời gian tới cần có những định hướng, chính sách phù hợp, tạo điều kiện thuận lợi cho họa sĩ đi thực tế sáng tác và tham gia các cuộc triển lãm. Đồng thời, tăng cường giáo dục thẩm mỹ cho cộng đồng, giúp mọi người hiểu và trân trọng nghệ thuật một cách sâu sắc hơn” - Chi hội trưởng Chi hội Mỹ thuật Cao Bằng Đặng Quốc Tự cho biết thêm.

Minh Hòa