Mỹ thuật đương đại ở Bình Dương – sắc màu của truyền thống và hiện đại

Từ những ngày đầu thế kỷ XX, nền tảng của mỹ thuật Bình Dương đã được hình thành với sự ra đời của Trường Mỹ nghệ bản xứ Thủ Dầu Một (nay là Trường Trung cấp Mỹ thuật – Văn hóa Bình Dương), một trong những cơ sở đào tạo nghệ thuật sớm nhất cả nước. Nơi đây đã đặt viên gạch đầu tiên cho sự phát triển lâu dài của nghệ thuật sơn mài, điêu khắc gỗ, gốm mỹ nghệ… gắn liền với đời sống nông nghiệp và văn hóa dân gian Nam bộ. Qua hơn một thế kỷ, truyền thống ấy vẫn được gìn giữ, kế thừa và phát triển mạnh mẽ.

Họa sĩ Nguyễn Hoài Huyền Vũ bên tác phẩm "Nhịp phố"

Bước sang thời kỳ đổi mới, đặc biệt là từ đầu những năm 2000, mỹ thuật Bình Dương chứng kiến sự chuyển mình mạnh mẽ cả về hình thức lẫn nội dung sáng tác. Bên cạnh những chất liệu truyền thống như sơn mài, đất nung, lụa hay gỗ, các nghệ sĩ trẻ đã dấn thân vào nhiều chất liệu hiện đại như sắt hàn, acrylic – bạc, điêu khắc ánh sáng, sáp và chất liệu tổng hợp. Theo nhận xét của nhiều người trong Phân hội Mỹ thuật Bình Dương, những tác phẩm như “Sắc xuân” của Nguyễn Văn Quý hay “Mướp vàng” của Nguyễn Quang Sơn không chỉ thể hiện kỹ thuật điêu luyện mà còn mang đậm chất suy tưởng đương đại, phản ánh đời sống xã hội trong thời kỳ công nghiệp hóa, đô thị hóa.

Các triển lãm mỹ thuật – nhiếp ảnh như “Bình Dương – trên đường phát triển”, hay Triển lãm Mỹ thuật khu vực Đông Nam bộ thường niên đã trở thành sân chơi sáng tạo quan trọng, nơi quy tụ hàng trăm tác phẩm từ các họa sĩ trong và ngoài tỉnh. Qua đó, công chúng dễ dàng nhận thấy sự đa dạng về trường phái, từ hiện thực, ấn tượng, trừu tượng cho đến nghệ thuật sắp đặt và biểu hiện đương đại. Mỹ thuật Bình Dương không chỉ tái hiện không gian làng nghề, lễ hội, phong cảnh quê hương mà còn là nơi gửi gắm những suy tư về môi trường, thân phận con người và nhịp sống đô thị hóa.

Nhiều nghệ nhân, họa sĩ đã để lại dấu ấn sâu đậm như Nguyễn Hoài Huyền Vũ với tác phẩm điêu khắc “Nhịp phố”. Nguyễn Hoài Huyền Vũ, sinh năm 1974, hiện đang là giáo viên của trường Trung cấp Mỹ thuật - Văn hóa Bình Dương. Vừa đi dạy, vừa dành công sức để sáng tác và anh cũng gặt hái nhiều thành công trong các hội thi, triển lãm mỹ thuật cấp tỉnh cũng như khu vực. Mới đây nhất, Huyền Vũ nhận được giải B cho tác phẩm “Phố 1” trong Triển lãm Mỹ thuật Đông Nam bộ lần thứ 19 năm 2014. Hay Nguyễn Quang Sơn và Nguyễn Văn Quý – những gương mặt tiêu biểu cho dòng tranh sơn mài Bình Dương thời kỳ mới. Có thể thấy, chính sự tiếp nối giữa truyền thống và sáng tạo đương đại đã tạo nên nét riêng biệt của mỹ thuật vùng đất này – nơi nghệ thuật luôn gắn bó với cộng đồng, nhưng không bó buộc bởi khuôn khổ cũ.

Điêu khắc gia Châu Trâm Anh bên tác phẩm phù điêu của anh

Đáng chú ý, bên cạnh các nghệ sĩ chuyên nghiệp, phong trào mỹ thuật trong giới trẻ và học sinh – sinh viên ở Bình Dương cũng phát triển mạnh. Nhiều bạn trẻ đã mang tác phẩm đến các festival mỹ thuật trẻ toàn quốc, góp phần quảng bá hình ảnh văn hóa địa phương và học hỏi tinh hoa quốc tế. Các cơ sở đào tạo như Trường Trung cấp Mỹ thuật – Văn hóa Bình Dương đóng vai trò quan trọng trong việc chắp cánh cho thế hệ sáng tác mới.

Có thể nói, mỹ thuật đương đại Bình Dương là sự giao thoa giữa cái đẹp truyền thống và tinh thần thời đại. Từ những sản phẩm mang đậm bản sắc đất Thủ như tranh sơn mài, tượng gỗ, gốm mỹ thuật… cho đến những thể nghiệm nghệ thuật mới mẻ, tất cả đã góp phần hình thành nên một diện mạo mỹ thuật năng động, sáng tạo và giàu tính nhân văn. Với nền tảng đào tạo vững chắc và đội ngũ nghệ sĩ đầy tâm huyết, mỹ thuật Bình Dương đang từng bước khẳng định mình, không chỉ trong khu vực Đông Nam Bộ mà còn trên bản đồ mỹ thuật Việt Nam.

Giới văn học nghệ thuật tại Bình Dương không xa lạ gì với điêu khắc gia Châu Trâm Anh (giáo viên Trường Trung cấp Mỹ thuật - Văn hóa Bình Dương). Có thể nói anh là một trong những người thành công với công việc và niềm đam mê của mình. Nữ họa sĩ Hồng Xuyến (Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh) cũng có bài viết rất đầy đủ về Châu Trâm Anh. Theo chị Hồng Xuyến: “ Tác phẩm của Châu Tram Anh là một tổ hợp với nhiều ý tưởng được kết hợp hài hòa theo ngôn ngữ tạo hình giữa truyền thống và hiện đại, cách điệu lược giản, mượn hình tả ý; qua đó gửi gắm những thông điệp yêu thương, tinh thần lạc quan, hào sảng, hiếu khách của con người ở vùng đất phương Nam, luôn mở rộng vòng tay đón chào bè bạn bốn phương về hội tụ và cùng nhau xây dựng cuộc sống, tạo nên những đột phá mới hướng về một tương lai tươi sáng ngập tràn hạnh phúc”.

Nhiều tác phẩm phù điêu gò nhôm của Châu Trâm Anh có chất lượng nghệ thuật cao và đạt giải thưởng như: Phù điêu "Khai hội", phù điêu "Trăng thanh bình", phù điêu gò nhôm "Anh thương binh làm theo lời Bác", cụm phù điêu bằng đất nung "Chiến khu Đ - Bình Dương" mà Báo Bình Dương đã có dịp giới thiệu.

Điêu khắc gia Châu Trâm Anh (phải) gặt hái nhiều thành công với tác phẩm "Cụ phó bảng Nguyễn Sinh Sắc"

Có thể nói, mỹ thuật đương đại Bình Dương là sự giao thoa giữa cái đẹp truyền thống và tinh thần thời đại. Từ những sản phẩm mang đậm bản sắc đất Thủ như tranh sơn mài, tượng gỗ, gốm mỹ thuật… cho đến những thể nghiệm nghệ thuật mới mẻ, tất cả đã góp phần hình thành nên một diện mạo mỹ thuật năng động, sáng tạo và giàu tính nhân văn. Với nền tảng đào tạo vững chắc và đội ngũ nghệ sĩ đầy tâm huyết, mỹ thuật Bình Dương đang từng bước khẳng định mình, không chỉ trong khu vực Đông Nam Bộ mà còn trên bản đồ mỹ thuật Việt Nam.

Quỳnh Như