Nam Định: tăng sức cạnh tranh cho nông sản từ chuỗi liên kết hợp tác xã

Tại tỉnh Nam Định, mô hình liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp theo chuỗi giá trị đang chứng tỏ hiệu quả rõ rệt, từng bước định hình nền nông nghiệp hiện đại, năng suất, chất lượng cao.

Đổi mới tổ chức sản xuất - nền tảng cho chuỗi liên kết

Những năm gần đây, các HTX nông nghiệp trên địa bàn tỉnh đã không ngừng đổi mới phương thức hoạt động, từ hình thức phục vụ đơn lẻ, manh mún sang kinh doanh tổng hợp gắn với chuỗi giá trị. Tiêu biểu là HTX Minh Tân (huyện Vụ Bản), một trong 100 HTX tiêu biểu toàn quốc năm 2025 với gần 3.000 thành viên và vùng sản xuất lên tới hơn 800ha. HTX đã chủ động quy hoạch vùng sản xuất lúa giống, vùng nuôi trồng thủy sản, vùng trang trại và chăn nuôi tập trung, hướng tới phát triển bền vững và nâng cao đời sống thành viên.

HTX Minh Tân cũng là hình mẫu trong việc cung ứng vật tư đầu vào chất lượng cao với giá cả cạnh tranh và hỗ trợ tín dụng nội bộ, giúp hộ nông dân mở rộng sản xuất. Nhờ áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật và hợp tác với các công ty giống lớn, HTX đã xây dựng được vùng sản xuất lúa giống quy mô 70-90ha/năm, cho sản lượng giống xuất bán từ 200-300 tấn, thu về hàng trăm triệu đồng lợi nhuận mỗi năm.

Từ hiệu quả ban đầu, tỉnh Nam Định tiếp tục khuyến khích các HTX mở rộng hợp tác với doanh nghiệp, tổ chức khoa học và các tổ chức quốc tế để xây dựng chuỗi giá trị nông sản. Liên minh HTX tỉnh đã chủ động tổ chức hội thảo, hội nghị kết nối cung - cầu, đưa cán bộ HTX đi học tập mô hình thành công ngoài tỉnh và đón tiếp các đoàn đến từ nhiều địa phương trong cả nước đến nghiên cứu mô hình. Sự phối hợp này giúp mở rộng thị trường tiêu thụ, nâng cao năng lực quản trị và từng bước xây dựng thương hiệu cho sản phẩm nông sản địa phương.

Các sản phẩm được chế biến từ nấm của HTX Dịch vụ Linh Phát. Ảnh: Nguyễn Văn Thành/HTX Dịch vụ Linh Phát

Một số mô hình chuỗi liên kết tiêu biểu đã được hình thành như chuỗi gạo đặc sản “Tám xoan bao tử” của HTX Toàn Thắng (Hải Hậu), chuỗi cá lăng của HTX Xuân Hòa (Xuân Trường), chuỗi thịt lợn sạch của HTX Yên Lợi (Ý Yên), chuỗi nông sản sạch của HTX Nam Cường, HTX Đình Mộc với rau, củ, quả theo VietGAP, HTX Linh Phát và HTX Tuấn Hiệp với sản phẩm nấm… Các mô hình này không chỉ giúp nâng cao chất lượng sản phẩm mà còn góp phần xây dựng thương hiệu nông sản địa phương, nhiều sản phẩm đã được công nhận đạt chuẩn OCOP từ 3 đến 4 sao.

Liên kết chuỗi - tạo giá trị bền vững

Một trong những yếu tố quan trọng tạo nên thành công của các HTX là khả năng liên kết chặt chẽ giữa “4 nhà”: Nhà nông - Nhà doanh nghiệp - Nhà khoa học - Nhà nước. Các HTX đã tích cực tích tụ ruộng đất, quy hoạch vùng sản xuất tập trung, đưa tiến bộ khoa học kỹ thuật vào canh tác, từ đó hình thành các cánh đồng mẫu lớn, tạo nền tảng cho sản xuất hàng hóa quy mô lớn.

Đặc biệt, sự tham gia của doanh nghiệp trong các chuỗi liên kết đã giúp nông dân tiếp cận được kỹ thuật hiện đại, vốn và đầu ra ổn định. Chẳng hạn, Công ty Cổ phần Nam Dược, Công ty Dược phẩm Traphaco và Công ty Dược Nam Hà đã liên kết với các tổ hợp tác và vùng trồng dược liệu trong tỉnh, xây dựng vùng nguyên liệu bền vững. Công ty TNHH Cường Tân và Công ty TNHH Toản Xuân cũng đang triển khai các vùng sản xuất lúa giống và lúa chất lượng cao với tổng diện tích lên tới 500ha, sản lượng 2.000 tấn/năm.

Đến nay, toàn tỉnh Nam Định có hơn 418 HTX hoạt động trong lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp, với trên 314.000 thành viên. Trong đó, 84 HTX đã áp dụng quy trình sản xuất chung, 63 HTX đã xây dựng được chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ sản phẩm với doanh nghiệp. Có 19 HTX ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất, từng bước nâng cao giá trị sản phẩm. Kết quả từ thực tiễn cho thấy, khi tham gia chuỗi liên kết, chi phí sản xuất của HTX giảm từ 5-8%, thu nhập của thành viên tăng từ 20-25%.

Đặc biệt, đến hết năm 2024, đã có 51 HTX với 102 sản phẩm được công nhận là sản phẩm OCOP từ 3-4 sao, chiếm gần 1/4 tổng số sản phẩm OCOP toàn tỉnh. Đây là minh chứng rõ nét cho hiệu quả của việc phát triển chuỗi liên kết sản xuất trong khu vực kinh tế tập thể.

Trước yêu cầu phát triển nền nông nghiệp hiện đại, chất lượng cao và bền vững, các HTX nông nghiệp trong tỉnh Nam Định sẽ tiếp tục phát huy vai trò cầu nối giữa nông dân và doanh nghiệp, hướng đến xây dựng và nhân rộng các mô hình chuỗi giá trị khép kín từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ.

Tỉnh đặt mục tiêu mỗi năm xây dựng thêm từ 2-3 chuỗi giá trị mới đối với các mặt hàng nông sản chủ lực, phấn đấu hình thành hệ sinh thái nông nghiệp tuần hoàn và thân thiện với môi trường. Cùng với đó là việc tăng cường chuyển giao khoa học kỹ thuật, ứng dụng công nghệ cao, nâng cao năng lực quản trị HTX và từng bước chuyên nghiệp hóa hoạt động sản xuất - kinh doanh.

Ánh Tuyết