Nâng cao hiệu quả tố tụng hành chính

Cần quy định chế tài cụ thể

Chiều 26/5, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Tư pháp người chưa thành niên, Luật Phá sản và Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên họp. Ảnh: Lâm Hiển

Các ĐBQH cơ bản nhất trí với phạm vi sửa đổi, bổ sung của dự thảo Luật tập trung vào các quy định về thẩm quyền của Tòa án các cấp trong giải quyết các vụ việc dân sự, vụ án hành chính, giải quyết phá sản, tổ chức thực hiện hoạt động hòa giải, đối thoại theo quy định của Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án, có liên quan trực tiếp đến tổ chức bộ máy, thẩm quyền của Tòa án nhân dân. Điều này nhằm hoàn thiện cơ sở pháp lý về thẩm quyền của Tòa án trong hoạt động tố tụng, bảo đảm phù hợp với chủ trương của Đảng về sắp xếp, tinh gọn bộ máy.

Từ thực tiễn xét xử các vụ việc, vụ án hành chính, ĐBQH Nguyễn Tâm Hùng (Bà Rịa - Vũng Tàu) nhận thấy, pháp luật hiện hành chưa quy định chế tài xử lý đối với các trường hợp Chủ tịch UBND, Phó Chủ tịch UBND hoặc người được ủy quyền không tham dự phiên tòa, không đối thoại hoặc không cung cấp chứng cứ đúng thời hạn. Thực tiễn cũng cho thấy, rất ít vụ án có lãnh đạo UBND trực tiếp tham dự phiên tòa, gây khó khăn cho tranh tụng và làm giảm hiệu lực xét xử.

ĐBQH Nguyễn Tâm Hùng (Bà Rịa - Vũng Tàu) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Do vậy, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng đề nghị bổ sung vào dự thảo Luật quy định chế tài cụ thể đối với những trường hợp nêu trên, nhằm bảo đảm trách nhiệm, kỷ luật hành chính trong quá trình tổ chức tố tụng.

Tại khoản 1 Điều 60 Luật Tố tụng hành chính hiện hành chỉ cho phép Chủ tịch UBND ủy quyền cho Phó Chủ tịch UBND cùng cấp, nhưng thực tế lâu nay phổ biến tình trạng Chủ tịch UBND ủy quyền cho lãnh đạo cơ quan chuyên môn. Điều này không phù hợp với quy định của pháp luật, do đó, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng đề nghị, giữ nguyên quy định của Luật hiện hành để bảo đảm trách nhiệm trực tiếp của người đứng đầu; hoặc xem xét mở rộng hợp lý cho phép Chủ tịch UBND ủy quyền cho người đứng đầu cơ quan chuyên môn am hiểu vụ việc với điều kiện rõ ràng, chặt chẽ nhằm bảo đảm tổ chức thực thi đúng quy định pháp luật.

Các đại biểu Quốc hội tham dự phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng cũng nêu thực tế, hiện chưa có quy định nào xử lý trách nhiệm người đứng đầu cơ quan hành chính nếu cố tình không thi hành hoặc để tồn đọng bản án hành chính dù Nghị định số 71 năm 2016 có quy định trách nhiệm tổ chức nhưng không có chế tài cá nhân cụ thể. Xuất phát từ thực tế đó, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng đề nghị, Ban soạn thảo xem xét, cân nhắc bổ sung quy định về trách nhiệm cá nhân trong trường hợp này để tăng cường hiệu lực thực thi bản án hành chính.

ĐBQH Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Tán thành với việc điều chỉnh tăng thẩm quyền của Tòa án nhân dân khu vực theo hướng Tòa án nhân dân khu vực có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm tất cả các vụ việc dân sự, vụ án hành chính; giải quyết phá sản; tổ chức thực hiện hoạt động hòa giải, đối thoại…, ĐBQH Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho rằng, việc giao thẩm quyền cho tòa án nhân dân khu vực giải quyết các vụ án hành chính là phù hợp.

Song mặt khác, đại biểu cũng nhận thấy, quy định này sẽ khiến thẩm quyền và trách nhiệm của Tòa án nhân dân khu vực là rất lớn.

Đại biểu Phạm Văn Hòa cho rằng, việc quy định theo hướng tập trung giải quyết các vụ việc hành chính bằng giải pháp tố tụng chưa phải là giải pháp tối ưu mà giải pháp căn cơ là nên tập trung giải quyết bằng biện pháp hòa giải; đề nghị, nên có quy định đối với những trường hợp cụ thể để thực hiện công tác hòa giải, nhằm hạn chế việc xét xử theo thủ tục tố tụng kém hiệu quả.

Xem xét thành lập tòa chuyên biệt tại trung tâm tài chính quốc tế

Một nội dung được các ĐBQH quan tâm là dự thảo Luật quy định việc thành lập các tòa án chuyên trách về sở hữu trí tuệ, phá sản tại một số tòa án nhân dân khu vực; đồng thời, quy định cụ thể thẩm quyền của Tòa Kinh tế thuộc Tòa án nhân dân khu vực; Tòa Sở hữu trí tuệ, Tòa Phá sản tại một số Tòa án nhân dân khu vực để các tòa án chuyên trách này có cơ sở thực hiện.

ĐBQH Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Dương) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Góp ý vào nội dung này, ĐBQH Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Dương) đề nghị, cần cân nhắc kỹ lưỡng việc thành lập Tòa Phá sản và Tòa Sở hữu trí tuệ ở Tòa án nhân dân khu vực, với lý do, thực tiễn cho thấy số lượng vụ án trong hai lĩnh vực này không lớn, thậm chí tại nhiều tỉnh, thành phố hầu như không phát sinh loại án này trong cả năm. Việc thành lập tòa chuyên trách về phá sản và sở hữu trí tuệ ở các tòa khu vực sẽ kéo theo việc bổ nhiệm thêm chức danh lãnh đạo, biên chế, trong khi hiệu suất xét xử của các tòa này vẫn thấp.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đề nghị, bố trí thẩm phán chuyên trách trong Tòa Kinh tế hoặc Tòa Dân sự đảm nhiệm, không tổ chức thêm tòa chuyên trách. “Khi nào thực tế đòi hỏi hiệu suất xét xử của 2 loại tòa án này có nhiều hơn thì có thể xem xét sửa đổi các quy định của pháp luật cho phù hợp”, đại biểu đề nghị.

Các đại biểu Quốc hội tham dự phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

ĐBQH Phan Thị Nguyệt Thu (Hà Tĩnh) cho biết, trong lộ trình được cấp có thẩm quyền giao thì Tòa án Nhân dân tối cao đang chuẩn bị các điều kiện về nguồn lực cũng như khảo sát kinh nghiệm quốc tế để chuẩn bị thành lập tòa chuyên biệt khi trung tâm tài chính quốc tế đi vào hoạt động. Do vậy, đại biểu đề xuất, nếu được Quốc hội cho phép, Tòa án Nhân dân tối cao sẽ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội để thành lập tòa này.

Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị Tòa án Nhân dân tối cao khẩn trương phối hợp với Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, các cơ quan có liên quan nghiên cứu, tiếp thu, giải trình đầy đủ ý kiến của ĐBQH để chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo luật, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến trước khi trình Quốc hội xem xét, thông qua vào cuối kỳ họp này.

Thanh Chi