Nâng cao kỹ năng của thẩm phán khi ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giải quyết vụ án dân sự

Đây là hoạt động nằm trong khuôn khổ thỏa thuận hợp tác giữa Học viện Tư pháp với Trường Thẩm phán quốc gia Cộng hòa Pháp.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, PGS.TS. Nguyễn Minh Hằng, Phó Giám đốc Học viện Tư pháp nêu rõ, ngày 13/12/2012, Học viện Tư pháp và Trường Thẩm phán quốc gia Cộng hòa Pháp đã ký Thỏa thuận hợp tác trong lĩnh vực đào tạo các chức danh tư pháp. Sau khi ký Thỏa thuận hợp tác, với sự kết nối, hỗ trợ của Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam, hai Bên đã phối hợp tổ chức thành công các buổi tọa đàm, phiên tòa giả định, trao đổi các đoàn công tác nhằm nâng cao năng lực giảng dạy cho các giảng viên của Học viện Tư pháp trong hoạt động đào tạo các chức danh tư pháp nói chung và đào tạo chung nguồn chức danh thẩm phán, kiểm sát viên nói riêng.

Tiếp nối các hoạt động đã được thực hiện trong thời gian qua, hội thảo được tổ chức với mục đích bổ sung kiến thức, kỹ năng cho các đại biểu tham dự những vấn đề liên quan đến ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong giải quyết các vụ án dân sự.

PGS.TS. Nguyễn Minh Hằng, Phó Giám đốc Học viện Tư pháp phát biểu khai mạc.

PGS.TS. Nguyễn Minh Hằng nhấn mạnh, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo đang là một xu thế phổ biến, là một trong những động lực HVTP hướng tới trong tiến trình phát triển, Phó Giám đốc Học viện Tư pháp hy vọng Hội thảo là diễn đàn trao đổi học thuật từ các chuyên gia từ Việt Nam và chuyên gia từ Cộng hòa Pháp; các chuyên gia đại biểu sẽ tích cực trao đổi, chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm của thẩm phán khi ứng dụng AI trong giải quyết vụ án dân sự và việc bảo đảm tính minh bạch và đạo đức nghề nghiệp của thẩm phán khi sử dụng AI.

Ông Romain Busuttil, Phó Tham tán hợp tác và hoạt động văn hóa, Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam phát biểu.

Chia sẻ kỹ năng và kinh nghiệm của thẩm phán khi sử dụng AI trong giải quyết vụ án dân sự ở Việt Nam, Thẩm phán Huỳnh Ngọc Tuân nêu rõ, trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu, AI đang trở thành một công cụ hỗ trợ quan trọng trong hệ thống tư pháp Việt Nam, đặt nền móng cho chuyển đổi số ngành tòa án. Việc ứng dụng AI trong hoạt động tư pháp, đặc biệt là trong giải quyết án dân sự đã trở thành một xu hướng tất yếu. Tại Việt Nam, ngành Tòa án đang từng bước triển khai các giải pháp công nghệ nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động xét xử, hướng tới xây dựng Tòa án điện tử và Tòa án thông minh. Trong đó việc ứng dụng AI nhằm nâng cao hiệu quả, tính minh bạch và khả năng tiếp cận công lý là bước chuẩn bị cần thiết cho một nền tư pháp hiện đại trong kỷ nguyên số.

Thực tiễn tại Tòa án nhân dân khu vực 1 - Thành phố Hồ Chí Minh cho thấy, việc áp dụng mô hình AI chuyên biệt trong hỗ trợ hoạt động giải quyết các vụ án dân sự; kinh doanh, thương mại; lao động; hôn nhân và gia đình (vụ án dân sự); hình sự; hành chính đã mang lại những kết quả bước đầu rất tích cực, góp phần rút ngắn thời gian giải quyết vụ án, hỗ trợ Thẩm phán tập trung vào những vấn đề cốt lõi; trong thu thập, đánh giá chứng cứ; xác định nguồn áp dụng giải quyết vụ án (pháp luật và nguồn bổ trợ); nghiên cứu hồ sơ vụ án; nâng cao chất lượng lập luận pháp lý; tìm ra sự thật khách quan của vụ án và dự báo kết quả giải quyết vụ án. Điều này đảm bảo việc giải quyết vụ án dân sự đúng đắn, chính xác, công bằng.

Quang cảnh Hội thảo

Để nâng cao hiệu quả, bảo đảm ứng dụng AI đúng hướng, Thẩm phán Huỳnh Ngọc Tuân đề xuất hoàn thiện cơ sở pháp lý cho việc ứng dụng AI trong hoạt động tư pháp; xây dựng cơ chế kiểm định, đánh giá và cấp phép hoạt động cho hệ thống AI tư pháp nhằm bảo đảm nguyên tắc minh bạch, công bằng, tránh lạm dụng hoặc sai lệch dữ liệu khi giải quyết án; tăng cường đầu tư hạ tầng công nghệ và chia sẻ dữ liệu trong toàn hệ thống Tòa án nhân dân; triển khai đồng bộ hệ thống quản lý án điện tử tích hợp AI trên nền tảng dữ liệu thống nhất, liên thông giữa ba cấp tòa. Phát triển “Kho dữ liệu pháp lý quốc gia” chứa toàn bộ bản án, quyết định, án lệ, văn bản quy phạm pháp luật, được chuẩn hóa và mã hóa để phục vụ huấn luyện AI; nâng cao năng lực đội ngũ Thẩm phán và cán bộ Tòa án về công nghệ số; bảo đảm nguyên tắc minh bạch, bảo mật và đạo đức trong sử dụng AI.

Để nâng cao năng lực ứng dụng ai trong hoạt động xét xử của thẩm phán ở Việt Nam, ThS. Nguyễn Thị Huyền Trang, Khoa Đào tạo chung nguồn thẩm phán, kiểm sát viên, luật sư, Học viện Tư pháp cho rằng, việc ứng dụng AI trong hoạt động xét xử đòi hỏi phải có một khung pháp lý hoàn chỉnh và phù hợp, hướng tới việc nâng cao hiệu quả của việc tra cứu, tìm kiếm văn bản pháp luật, phân tích tiền lệ xét xử, từ đó giúp phán đoán các vấn đề pháp lý một cách nhanh chóng và chính xác hơn. Không ngừng hoàn thiện và huấn luyện AI trong hỗ trợ giải quyết, tìm kiếm và giải đáp các tình huống pháp lý. Nâng cao năng lực đọc hiểu, xử lý câu hỏi từ người sử dụng “Trợ lý ảo” để dễ tiếp cận hơn, tăng tỉ lệ câu trả lời của AI phù hợp với câu hỏi được đưa ra. Nâng cao năng lực tiếp cận chuyển đổi số, trẻ hóa đội ngũ thẩm phán, thư ký Tòa án đồng thời nâng cao năng lực trình độ chuyên môn để thẩm phán là người trực tiếp thực hiện công tác xét xử hiệu quả, vừa là người huấn luyện cho AI và kiểm soát chất lượng dữ liệu học máy cho AI.

Tại Hội thảo, các đại biểu, chuyên gia trao đổi các nội dung về sử dụng AI đối với hiệu quả tư pháp: Đối với Tòa án Tối cao Cộng hòa Pháp (Tòa Phúc thẩm); kỹ năng và kinh nghiệm của thẩm phán khi sử dụng AI trong giải quyết vụ án dân sự ở Việt Nam; bảo đảm tính minh bạch và đạo đức nghề nghiệp của thẩm phán khi sử dụng AI trong giải quyết vụ án dân sự; nâng cao năng lực ứng dụng AI trong hoạt động xét xử của thẩm phán ở Việt Nam.

T.Oanh