Nâng hạng thị trường chứng khoán: Cơ hội lớn, thách thức không nhỏ
Việc FTSE Russell chính thức nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam lên nhóm 'Thị trường mới nổi thứ cấp' là bước ngoặt lịch sử, khẳng định nỗ lực cải cách bền bỉ của Việt Nam trong hơn nửa thập kỷ qua. Cánh cửa hội nhập tài chính quốc tế rộng mở, song đi kèm với đó là những thách thức lớn về ổn định vĩ mô, năng lực quản trị và sức cạnh tranh của doanh nghiệp trong bối cảnh toàn cầu hóa ngày càng sâu sắc.
Ngay sau thông tin được nâng hạng vào ngày 08/10, TTCK Việt Nam phản ứng tích cực, VN-Index trong tuần từ ngày 06-10/10 tăng hơn 6%, vượt mốc 1.700 điểm. Ảnh: ST
Cơ hội lớn nhưng áp lực vĩ mô và cạnh tranh cũng gia tăng
Thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam bước vào giai đoạn chuyển đổi bản lề khi được FTSE Russell nâng hạng lên nhóm “Thị trường mới nổi thứ cấp”. Quyết định này ghi nhận nỗ lực cải cách toàn diện của Việt Nam kể từ khi được đưa vào danh sách theo dõi năm 2018, với những bước tiến đáng kể như triển khai hệ thống giao dịch mới, dỡ bỏ yêu cầu ký quỹ trước giao dịch và tăng cường minh bạch thông tin.
Ngay sau thông tin nâng hạng vào ngày 08/10, TTCK Việt Nam phản ứng tích cực: VN-Index trong tuần 6-10/10 tăng hơn 6%, vượt mốc 1.700 điểm; dòng tiền đổ mạnh vào nhóm cổ phiếu chứng khoán và ngân hàng, nhiều mã như DSE, VND ghi nhận thanh khoản tăng vọt.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính cùng Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã triển khai chương trình cải cách sâu rộng, đưa TTCK Việt Nam tiệm cận các chuẩn mực quốc tế. Việc được nâng hạng là minh chứng cho chủ trương đúng đắn, quyết tâm cải cách mạnh mẽ và mở ra cơ hội lớn thu hút dòng vốn ngoại, khẳng định năng lực hội nhập của nền kinh tế Việt Nam.
Tuy nhiên, đi cùng cơ hội thu hút vốn quốc tế là yêu cầu ngày càng cao về ổn định kinh tế vĩ mô, điều hành tỷ giá và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Khi hội nhập tài chính toàn cầu sâu rộng, Việt Nam sẽ phải đối mặt với biến động dòng vốn, rủi ro tỷ giá và áp lực cải cách thể chế.
Một trong những thách thức đáng lưu ý là duy trì ổn định tỷ giá và dự trữ ngoại hối. Theo số liệu của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), đến tháng 5/2025, dự trữ ngoại hối của Việt Nam chỉ còn 79,75 tỷ USD, giảm mạnh so với mức 110 tỷ USD đầu năm 2022. Khi nguồn dự trữ suy giảm, khả năng can thiệp thị trường của Ngân hàng Nhà nước bị thu hẹp, khiến nền kinh tế dễ tổn thương trước các cú sốc bên ngoài. Các chuyên gia cảnh báo, đồng Việt Nam tăng giá quá nhanh sau khi nâng hạng có thể làm giảm sức cạnh tranh xuất khẩu, trong khi biến động tỷ giá mạnh lại gây rủi ro cho doanh nghiệp vay nợ ngoại tệ.
Bên cạnh đó, khi gia nhập nhóm thị trường mới nổi, Việt Nam sẽ cạnh tranh trực tiếp với nhiều nền kinh tế lớn hơn. Báo cáo của J.P. Morgan nhận định, nền tảng vĩ mô ổn định và tăng trưởng lợi nhuận doanh nghiệp dự kiến bình quân 20%/năm giai đoạn 2026-2027 là hai yếu tố then chốt giúp Việt Nam duy trì sức hấp dẫn. Tuy nhiên, các doanh nghiệp trong nước cần tăng tốc thích ứng, nâng cao năng lực dự báo, minh bạch báo cáo tài chính, công bố thông tin song ngữ và cải thiện quản trị để đạt chuẩn nhà đầu tư toàn cầu.
Hướng tới chuẩn MSCI
Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, việc được FTSE Russell nâng hạng không phải đích đến, mà là bước đi quan trọng trên hành trình xây dựng TTCK Việt Nam minh bạch, hiệu quả và bền vững. Mục tiêu chiến lược tiếp theo là duy trì xếp hạng hiện tại và hướng tới đáp ứng tiêu chí của MSCI, nhằm gia nhập nhóm “Thị trường mới nổi bậc cao” vào năm 2030.
Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Hoàng Văn Thu cho biết, hành lang pháp lý mới ban hành năm 2024 là nền tảng quan trọng cho tiến trình này. Ba nhóm chính sách trọng tâm đang được triển khai gồm: (1) nâng cao tính minh bạch và hiệu quả chào bán; (2) tăng cường kiểm tra, giám sát để ngăn ngừa gian lận; (3) tháo gỡ các điểm nghẽn trong thực thi pháp luật.
Đáng chú ý, quy định “IPO gắn với niêm yết” trong Nghị định số 245/2025/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung Nghị định 155/2020/NĐ-CP) giúp rút ngắn quy trình niêm yết từ 90-120 ngày xuống còn khoảng 30 ngày. Đây là bước tiến đột phá, phản ánh nỗ lực phối hợp giữa Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Sở Giao dịch Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh (HOSE) và Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC), giúp doanh nghiệp nhanh chóng đưa cổ phiếu ra thị trường, tăng thanh khoản và đáp ứng kỳ vọng của nhà đầu tư nước ngoài.
Cùng với đó, việc áp dụng mô hình thanh toán bù trừ trung tâm (CCP) cho thị trường cơ sở là một bước tiến kỹ thuật quan trọng, bảo đảm sự tương thích với thông lệ quốc tế - điều kiện cần để đạt chuẩn MSCI. Sự khác biệt về quy mô vốn giữa hai bộ chỉ số cho thấy tầm quan trọng của mục tiêu này: Khoảng 614 tỷ USD tài sản được quản lý theo chỉ số MSCI Emerging Markets, trong khi FTSE Emerging Markets chỉ khoảng 90 tỷ USD. Nghĩa là, quy mô dòng vốn tiềm năng vào Việt Nam có thể tăng gấp nhiều lần nếu đạt chuẩn MSCI.
Để tiến tới mục tiêu này, Việt Nam cần tiếp tục xử lý các rào cản như giới hạn sở hữu nước ngoài, tự do hóa thị trường ngoại hối, mở rộng công cụ tài chính và công khai dữ liệu bằng tiếng Anh. Thành công với FTSE là bước đệm quan trọng để thúc đẩy cải cách sâu rộng hơn, đặc biệt trong việc nới giới hạn sở hữu nước ngoài ở các ngành không nhạy cảm và bảo đảm hệ thống công nghệ KRX vận hành ổn định trước đợt rà soát giữa kỳ năm 2026.
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định, Chiến lược phát triển TTCK Việt Nam đến năm 2030 đã xác định rõ mục tiêu: Phát triển thị trường ổn định, an toàn, hiệu quả và hội nhập quốc tế; trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn chủ yếu cho nền kinh tế.
Để duy trì vị thế mới, Việt Nam cần chứng minh mình không chỉ là điểm đến tạm thời của dòng vốn đầu cơ, mà là thị trường có nền tảng thể chế vững, chính sách minh bạch và cam kết cải cách kiên định. Khi đó, TTCK mới thực sự trở thành kênh dẫn vốn dài hạn cho phát triển kinh tế quốc gia, thay vì chỉ là thước đo ngắn hạn của kỳ vọng - minh chứng cho một nền kinh tế trưởng thành và tự tin hội nhập./.
