Nắng nóng gây nhiều hệ lụy ở châu Âu

Số ca tử vong tăng gấp 3 lần

Theo phân tích ban đầu về hàng chục thành phố, ô nhiễm làm nóng hành tinh, điều này đã làm tăng gấp 3 số người chết trong đợt nắng nóng thiêu đốt châu Âu vào cuối tháng 6 vừa qua, khi các chuyên gia cảnh báo về một cuộc khủng hoảng về sức khỏe của con người đang ngày càng trầm trọng và đang bị bỏ qua.

Các nhà khoa học ước tính rằng, nhiệt độ tăng cao đã khiến 2.300 người tử vong tại 12 thành phố lớn trên khắp châu Âu từ ngày 23/6 đến ngày 2/7. Họ cho rằng, 1.500 ca tử vong là do sự cố khí hậu, khiến hành tinh nóng lên và khiến những điều kiện khắc nghiệt nhất trở nên nóng hơn.

Du khách dưới cái nắng thiêu đốt ở Venice (Italy).

Milan (Italy) là thành phố chịu ảnh hưởng nặng nề nhất với 317 trong số 499 ca tử vong do nhiệt độ cao bởi sự cố khí hậu, tiếp theo là Paris (Pháp) và Barcelona (Tây Ban Nha). London (Anh) có 273 ca tử vong do nhiệt độ cao, trong đó 171 ca được các nhà nghiên cứu cho là do tác động của con người lên khí hậu.

Ông Malcolm Mistry - nhà dịch tễ học tại Trường Vệ sinh và Y học Nhiệt đới London và là đồng tác giả của nghiên cứu - cho biết: "Nghiên cứu này chứng minh lý do tại sao đợt nắng nóng được gọi là kẻ giết người thầm lặng. Mặc dù mới chỉ có một số ít trường hợp tử vong đã được báo cáo ở Tây Ban Nha, Pháp và Italy, nhưng dự kiến sẽ có thêm hàng nghìn người tử vong do nhiệt độ tăng cao".

Phân tích nhanh từ nhóm World Weather Attribution sử dụng các phương pháp đã được thiết lập nhưng vẫn chưa được gửi để đánh giá ngang hàng, đổ lỗi cho sự cố khí hậu gây ra 2/3 số ca tử vong.

Nghiên cứu phát hiện ra rằng, người lớn tuổi có tỷ lệ tử vong cao nhất, với 88% số ca tử vong do khí hậu ở những người trên 65 tuổi. Theo các nhà nghiên cứu, nhiệt độ cực cao là mối đe dọa "bị đánh giá thấp" vì hầu hết các nạn nhân tử vong ở nhà và bệnh viện mà không có sự chứng kiến của công chúng, và ít được đưa tin trên phương tiện truyền thông.

Ông Ben Clarke - nhà khoa học về khí hậu tại Đại học Hoàng gia London và là đồng tác giả của nghiên cứu - cho biết: "Sóng nhiệt không để lại dấu vết tàn phá như cháy rừng hay bão. Tác động của chúng hầu như vô hình nhưng lại âm thầm tàn phá. Chỉ cần thay đổi 2 hoặc 3 độ C cũng có thể tạo nên sự khác biệt giữa sự sống và cái chết đối với hàng nghìn người”.

Các nhà khoa học đã sử dụng các mô hình dịch tễ học để ước tính tỷ lệ tử vong liên quan đến nhiệt độ tại các thành phố như Paris (Pháp), London (Anh), Madrid (Tây Ban Nha) và Rome (Italy) trong khoảng thời gian 10 ngày và so sánh số người chết với số người chết trong một thế giới giả định mà con người không làm nóng hành tinh bằng cách đốt nhiên liệu hóa thạch hoặc phá hủy thiên nhiên.

Họ cảnh báo rằng, mối quan hệ giữa nhiệt độ và tử vong mà họ sử dụng trong các mô hình của mình được lấy từ dữ liệu tử vong tại địa phương cho đến năm 2019 và do đó có thể không nắm bắt đầy đủ cách người dân ở mỗi thành phố thích nghi với thời tiết nóng hơn theo thời gian.

Họ phát hiện sự cố khí hậu đã đẩy nhiệt độ ở một số thành phố lên tới 4 độ C, dẫn đến thêm 1.500 ca tử vong. Số người chết cao hơn số người chết do các thảm họa thời tiết khác gần đây do ô nhiễm nhiên liệu hóa thạch gây ra, chẳng hạn như trận lũ lụt đã giết chết 224 người ở Tây Ban Nha vào năm 2024 và trận lũ lụt đã giết chết 243 người trên khắp Tây Bắc Âu vào năm 2021.

Nắng nóng ngày càng nguy hiểm

Các nghiên cứu trước đây ước tính rằng, tính trung bình trong vài thập kỷ qua, có khoảng 44.000 người chết vì nắng nóng ở châu Âu mỗi năm. Theo các nhà khoa học, số người chết khổng lồ là 2.300 người do một đợt nắng nóng duy nhất chỉ ở 12 thành phố có thể khiến mùa hè năm nay trở nên đặc biệt nguy hiểm.

Dịch vụ quan sát Trái đất của Liên minh châu Âu Copernicus (C3S) cho biết, tháng 6/2025 là tháng nóng thứ 3 được ghi nhận trên toàn cầu và một đợt nắng nóng biển "bất thường" đã phát triển ở phía tây Địa Trung Hải. Nhiệt độ bề mặt biển trung bình hàng ngày là mức cao nhất từng được ghi nhận cho khu vực này vào tháng 6 ở mức 27 độ C.

Copernicus cũng phát hiện ra sự gia tăng lớn về "đêm nhiệt đới" nguy hiểm, khi nhiệt độ ban đêm không giảm xuống dưới 20 độ C và mọi người khó có thể nghỉ ngơi. Một số vùng của Tây Ban Nha có tới 24 đêm nhiệt đới vào tháng trước, nhiều hơn 18 đêm so với mức trung bình của tháng 6.

Phân tích của Mercator Ocean - một tổ chức nghiên cứu phi lợi nhuận điều hành dịch vụ hàng hải của Copernicus - phát hiện ra rằng, gần 2/3 Địa Trung Hải đã bị ảnh hưởng bởi các đợt nắng nóng trên biển được phân loại là mạnh hoặc tệ hơn, mức độ lớn nhất từng được ghi nhận. Điều này cũng đã tác động đến hệ sinh thái biển.

Bà Karina Von Schuckman - một nhà khoa học tại Mercator Ocean - cho biết: “Một khía cạnh đáng lo ngại là sự xuất hiện lặp lại của căng thẳng nhiệt. Nếu hiện tượng căng thẳng nhiệt lặp lại theo thời gian, các hệ sinh thái sẽ bị tổn thương ngày càng tăng”.

Hà Anh