Nâng tầm giá trị nông sản

Xuất hiện từ năm 2019 trên địa bàn huyện Mường Ảng cũ, chè hữu cơ Phan Nhất nhanh chóng tạo dựng được giá trị riêng nhờ quy trình sản xuất khép kín, tuân thủ nghiêm ngặt tiêu chuẩn an toàn. Vùng nguyên liệu được quy hoạch tập trung, áp dụng phương pháp canh tác hữu cơ, không sử dụng hóa chất, tạo nên hương vị đặc trưng, khác biệt. Trà xanh hữu cơ Phan Nhất đã trở thành một trong những sản phẩm tiêu biểu của nông nghiệp Điện Biên, được người tiêu dùng tin tưởng lựa chọn.

Chè hữu cơ Phan Nhất sau khi chế biến gồm 7 sản phẩm chủ yếu, gồm: Trà shan tuyết PH.14 hữu cơ Phan Nhất, trà xanh hữu cơ Phan Nhất, trà xanh hữu cơ... trong đó, 1 sản phẩm OCOP đạt chứng nhận 4 sao.

Ông Phan Trọng Nhất, Giám đốc Công ty TNHH Trà Phan Nhất cho biết, việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng từ diện tích kém hiệu quả sang phát triển vùng chè hữu cơ tại các xã: Búng Lao, Mường Lạn đã mang lại hướng đi mới cho nông dân. Với điều kiện khí hậu mát mẻ, đất đai phì nhiêu, độ cao trung bình trên 1.000m so với mực nước biển, phù hợp cho cây chè sinh trưởng ổn định và chất lượng búp tốt. Đây là lợi thế tự nhiên giúp chè nói chung, thương hiệu trà Phan Nhất nói riêng tạo được hương vị riêng biệt, đậm đà, khó trộn lẫn với sản phẩm khác trên thị trường.

Với 25ha chè trồng tập trung tại 2 xã: Búng Lao và Mường Lạn, chè hữu cơ Phan Nhất sau khi chế biến gồm 7 sản phẩm: Trà shan tuyết PH.14 hữu cơ Phan Nhất, trà xanh hữu cơ Phan Nhất, trà xanh hữu cơ... Trong đó, có 1 sản phẩm OCOP đạt chứng nhận 4 sao. Đặc biệt, chè hữu cơ Phan Nhất là mô hình nông nghiệp hữu cơ đạt chuẩn quốc gia đầu tiên của tỉnh Điện Biên.

Tại xã Mường Chà (khu vực xã Chà Nưa, huyện Nậm Pồ cũ), những năm gần đây, cấp ủy, chính quyền đã thực hiện mạnh mẽ việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng. Từ năm 2023, địa phương phát triển khoảng 14ha bí xanh, năng suất bình quân đạt 70 - 80 tấn/ha/vụ, giá bán tại vườn dao động 5.000 - 10.000 đồng/kg, đem lại lợi nhuận từ 25 - 30 triệu đồng/ha/vụ. Đến năm 2025, để đảm bảo chu kỳ sản xuất, tránh tình trạng sâu bệnh do canh tác liên tục, xã chủ động chuyển một phần diện tích từ bí xanh sang trồng khoai sọ mán đầu đỏ theo mô hình luân canh. Đến nay, toàn xã có hơn 8ha khoai sọ với sự tham gia của gần 40 hộ dân.

Diện tích khoai sọ của người dân xã Mường Chà được chuyển đổi từ diện tích bí xanh để bảo đảm chu kỳ sản xuất.

Ông Nguyễn Hữu Đại, Chủ tịch UBND xã Mường Chà chia sẻ: Việc chuyển đổi diện tích trồng ngô, lúa kém hiệu quả sang trồng bí xanh, khoai sọ đã giúp bà con có thêm nguồn thu nhập ổn định, nâng cao đời sống. Đặc biệt, việc luân canh các loại cây trồng giúp cải tạo đất, hạn chế sâu bệnh, bảo đảm yếu tố bền vững trong sản xuất. Với kết quả bước đầu đạt được, thời gian tới, chính quyền xã tiếp tục đồng hành cùng người dân trong việc cung ứng giống mới, tổ chức tập huấn kỹ thuật canh tác theo hướng an toàn, hữu cơ; đồng thời đẩy mạnh kết nối với các doanh nghiệp để bao tiêu sản phẩm, xây dựng thương hiệu nông sản đặc trưng của địa phương.

Thực tế cho thấy, các mô hình canh tác mới không chỉ đa dạng hóa cây trồng, giảm rủi ro do phụ thuộc vào một loại nông sản mà còn góp phần thay đổi tư duy sản xuất của nông dân theo hướng hàng hóa. Để phát triển bền vững, việc sản xuất nhỏ lẻ, manh mún vẫn là hạn chế lớn. Bởi vậy, hình thành, phát huy vai trò hợp tác xã nông nghiệp là hướng đi quan trọng. Với vai trò kết nối giữa người sản xuất và thị trường, các HTX không chỉ cung ứng giống, hỗ trợ kỹ thuật, quản lý chất lượng mà còn bao tiêu sản phẩm, góp phần nâng cao thu nhập cho nông dân.

Bí xanh sau thu hoạch của HTX Dịch vụ và Sản xuất nông nghiệp Hà Ân.

Điển hình như HTX Dịch vụ và Sản xuất nông nghiệp Hà Ân, xã Nậm Kè. Thành lập năm 2021, HTX đã chọn hướng đi riêng với 2 ngành nghề chủ lực là hoa hồng và bí xanh. Từ tổ chức sản xuất bài bản, liên kết vùng nguyên liệu đến kết nối tiêu thụ tại thị trường Hà Nội, HTX Hà Ân đã trở thành đầu mối quan trọng giúp nông dân tiêu thụ sản phẩm ổn định. Thu nhập bình quân của xã viên đạt từ 15 - 17 triệu đồng/tháng. Đây là mức thu nhập khá cao đối với người dân khu vực biên giới còn nhiều khó khăn như xã Nậm Kè.

Ông Nguyễn Tiến Nghĩa, Giám đốc HTX Dịch vụ và Sản xuất nông nghiệp Hà Ân cho biết: Sau 4 năm hoạt động, hiện nay, HTX đã mở rộng vùng nguyên liệu bằng cách liên kết trồng bí xanh với người dân các xã lân cận. Ngoài nông sản tươi, HTX chú trọng chế biến sâu, sản xuất các sản phẩm trà mang hương vị bản địa như: “Cực Tây hoa hồng trà”, “Cực Tây tô mộc trà”, “Cực Tây bí xanh trà”. Các sản phẩm này đã được công nhận đạt chuẩn OCOP 2 sao; riêng sản phẩm “Cực Tây Hà Nhì trà” được UBND tỉnh công nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao, tạo nền tảng quan trọng để HTX tiếp tục phát triển bền vững.

Cùng với chuyển đổi mô hình sản xuất, người dân, các HTX nông nghiệp tăng cường nâng cao chất lượng sản phẩm theo tiêu chuẩn OCOP.

Với đặc thù địa lý xa trung tâm, giao thông đi lại khó khăn, cùng với việc khuyến khích phát triển các HTX nông nghiệp, thời gian qua tỉnh đã tích cực xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm đặc sản đến người tiêu dùng trong và ngoài nước. Thông qua hội chợ nông sản, hội nghị xúc tiến đầu tư thương mại và chương trình kết nối cung cầu, nhiều sản phẩm đặc trưng của Điện Biên như: Gạo séng cù, nếp nương Mường Phăng, cà phê Mường Ảng, thịt trâu gác bếp, mắc khén… đã được giới thiệu, ký kết hợp đồng tiêu thụ với đối tác.

Cùng với đó, tỉnh chú trọng ứng dụng chuyển đổi số, kêu gọi doanh nghiệp đầu tư chế biến nông sản để nâng cao giá trị. Các dự án như: Cơ sở sơ chế chè Shan tuyết ở Tủa Chùa; cơ sở chế biến cà phê, chè ở Mường Ảng, Búng Lao; cơ sở chế biến dong riềng... đã và đang góp phần hoàn thiện chuỗi sản xuất - chế biến - tiêu thụ, hạn chế tình trạng “được mùa mất giá”. Qua đó, tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao thu nhập, giúp người dân từng bước giảm nghèo bền vững.

Quang Long - Hoàng Giang