Ngăn chặn thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng

Tuyên truyền về tác hại của thuốc lá, đặc biệt là thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng cho học sinh Trường THCS Lê Hồng Phong, thành phố Yên Bái.

Hiện nay, nhiều loại sản phẩm gọi là thuốc lá mới đã được đưa ra thị trường, bao gồm: thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha và các loại khác như thuốc hít, nhai… Các loại thuốc lá mới này còn có các tên gọi khác nhau: sản phẩm thuốc lá thế hệ mới (next generation products); sản phẩm nicotin dạng hơi (vaporized nicotine products); sản phẩm nicotin thay thế (alternative nicotine products)…

Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là hai loại sản phẩm thuốc lá mới có xu hướng sử dụng gia tăng và phổ biến nhất hiện nay trên thế giới và Việt Nam, đặc biệt là ở giới trẻ. Các sản phẩm này hiện không được quy định trong Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, chưa được phép nhập khẩu, kinh doanh và lưu hành tại Việt Nam.

Theo tìm hiểu, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng có thành phần, nồng độ rất khác nhau, thường là hợp chất có chứa nicotine, propylene glycol, glycerin và chất tạo hương vị. Hàm lượng nicotine của thuốc lá điện tử có thể dao động từ 0 mg/ml đến hơn 66 mg/ml, ít nhất gấp đôi hàm lượng nicotine trong một điếu thuốc lá tiêu chuẩn.

Các hóa chất có khả năng gây hại cho sức khỏe gồm: kim loại nặng, formaldehyde, nicotine, hydrocarbon thơm đa vòng, carbon monoxide, acetaldehyde, acrolein. Nghiên cứu cho thấy, có hơn 16.000 hương vị độc đáo được sử dụng trong dung dịch thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng có sẵn trên thị trường, nhiều loại trong số đó hấp dẫn trẻ em như: hương trái cây, hương vị kẹo...

Nghiên cứu cũng cho thấy, hương vị đóng vai trò trong quyết định sử dụng lần đầu của người dùng. Hơn thế, các sản phẩm này được thiết kế đa dạng từ màu sắc đến hình ảnh, kiểu dáng nhỏ gọn, tạo xu hướng sang trọng, phong cách, kết hợp nhiều tính năng sử dụng tiện lợi: phát sáng, phát nhạc… Rất nhiều sản phẩm được thiết kế như những đồ dùng học tập (bút, USB...), dây đeo cổ, đồng hồ đeo tay, cây son môi... nên giáo viên và cha mẹ không biết vì không nhận dạng được.

Đặc biệt, đối tượng sử dụng phần lớn là giới trẻ mà đại đa số là học sinh. Một số liệu khảo sát cho thấy, có đến 90% số người dùng đều ở lứa tuổi dưới 18, đa số các bạn đều bắt đầu bằng việc dùng thử cho biết và sau đó là bị nghiện nicotine. Điều đáng lưu ý là hầu hết học sinh đều biết trường học là nơi cấm hoàn toàn việc hút thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng nhưng vẫn sử dụng lén lút giờ ra chơi hoặc tan học.

Ông Nguyễn Văn Hiệp - Phó trưởng Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Yên Bái cho biết: "Thời gian qua, một số trường học trên địa bàn báo cáo đã phát hiện và xử lý các trường hợp học sinh sử dụng. Về vấn đề này, từ đầu năm học 2024 - 2025, Phòng đã có văn bản chỉ đạo các trường triển khai những hoạt động phòng, chống tác hại thuốc lá trong học đường, kiểm tra việc thực hiện ở các trường học. Đồng thời, chúng tôi cũng thường xuyên phối hợp với Trung tâm Y tế thành phố tổ chức tuyên truyền vào những buổi sinh hoạt ngoài trời, ngoại khóa, các cuộc thi... Tuy nhiên, thực tế việc ngăn chặn triệt để vẫn còn gặp nhiều khó khăn, bởi ngoài thời gian học trên lớp, các em còn nhiều thời gian sinh hoạt ở gia đình và bên ngoài xã hội, nếu các em không tự giác ý thức được hành vi của mình thì rất khó quản lý. Tới đây, Phòng tiếp tục tăng cường tuyên truyền, phổ biến tác hại thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tới toàn thể học sinh, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động tại cơ sở giáo dục. Ngoài ra, đẩy mạnh hoạt động xây dựng môi trường không khói thuốc tại các cơ sở giáo dục”.

Trước ảnh hưởng nghiêm trọng của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, UBND tỉnh đã ban hành công văn tăng cường quản lý trên địa bàn tỉnh. Tiến sĩ Nguyễn Song Hào - Phó Giám đốc Sở Y tế cho biết: "Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh sẽ tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện các quy định của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá tại các cơ quan, đơn vị trên địa bàn. Cùng đó, phối hợp với các cơ quan truyền thông đại chúng thông tin tuyên truyền, phổ biến kiến thức về Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, đặc biệt là tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng dưới nhiều hình thức; chủ động phối hợp với các cơ quan liên quan tham mưu các giải pháp quản lý trên địa bàn tỉnh. Các đơn vị trong ngành y tế cũng phối hợp với các cơ quan liên quan đẩy mạnh các hoạt động thông tin, truyền thông cho cán bộ, viên chức và người lao động tại đơn vị; thực hiện nghiêm các quy định về môi trường không khói thuốc theo quy định”.

Những hiểm họa mà thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng không chỉ ảnh hưởng tới sức khỏe mà còn tiềm ẩn nguy cơ lớn về mặt xã hội. Thiết nghĩ, để ngăn chặn việc mua bán và sử dụng, rất cần sự chung tay của toàn xã hội, từ gia đình, nhà trường đến các cơ quan chức năng góp phần tạo môi trường lành mạnh, an toàn. Ngoài ra, cần phải có chế tài giám sát và xử phạt thật nghiêm khắc đối với những cơ sở, cá nhân buôn bán. Có như vậy, mới có thể ngăn chặn triệt để việc sử dụng các loại thuốc lá độc hại này.

Hệ lụy từ thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng gây ra là rất nghiêm trọng đối với sức khỏe con người kể cả người sử dụng trực tiếp, người hút thụ động, cụ thể: bệnh viêm phổi lipoid; hội chứng tổn thương phổi cấp; suy giảm chức năng phổi gây ra hen suyễn, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD)… Đặc biệt, ngày càng có nhiều bằng chứng chứng minh rằng, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tác động đến chức năng tim mạch, nicotine làm tăng nguy cơ rối loạn tim mạch, nếu sử dụng nicotine lâu dài có thể gây suy tim hoặc tử vong. Không chỉ vậy, còn tăng nguy cơ ung thư, gây ra các bệnh răng, miệng hay tác động lên sự phát triển và sinh sản…

Trần Minh