Ngành Công Thương chủ động nhận diện điểm nghẽn, hoàn thiện thể chế, tạo đột phá trong chống lãng phí

Nhận diện lãng phí, điểm nghẽn trong xây dựng thể chế, pháp luật

Phát biểu tham luận tại Diễn đàn “Bộ Công Thương: Chống lãng phí, khơi thông nguồn lực phát triển” do Báo Công Thương tổ chức với chủ đề “Chống lãng phí thông qua hoàn thiện thể chế, pháp luật và xóa bỏ các “điểm nghẽn” về thể chế, chính sách trong ngành Công Thương” - ông Ngô Đức Minh - Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Công Thương cho biết, ngày 25/12/2023, Bộ Chính trị đã ban hành Chỉ thị số 27-CT/TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.

Trong đó, Bộ Chính trị đã nhận định: “nhận thức về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí chưa sâu sắc, đầy đủ; có lúc, có nơi tổ chức chưa tốt, chấp hành chưa nghiêm; một số cơ quan, đơn vị, địa phương, một bộ phận cán bộ, đảng viên chưa gương mẫu trong thực hành tiết kiệm, chống lãng phí;… Công tác vận động, tuyên truyền cán bộ, công chức, viên chức và Nhân dân thực hành tiết kiệm, chống lãng phí chưa được quan tâm đúng mức.”

Tiếp đó, ngày 13/10/2024, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có bài viết với tiêu đề “Chống lãng phí” với những phân tích, nhận diện, kiến giải sâu sắc. Trong bài viết, Tổng Bí thư đã nhắc lại chiều dài quá trình nhận thức, quan điểm chỉ đạo của Đảng về vấn đề lãng phí, những nguyên nhân, hệ lụy của nạn lãng phí tại nước ta.

Ông Ngô Đức Minh - Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Công Thương tham luận tại Diễn đàn

Tuy nhiên, với tầm nhìn và hơi thở của thời đại, người đứng đầu Đảng ta đã lần đầu tiên chỉ ra: “Một số dạng thức của lãng phí đang nổi lên gay gắt hiện nay, đó là: Chất lượng xây dựng, hoàn thiện pháp luật chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn công cuộc đổi mới dẫn đến khó khăn, cản trở việc thực thi, gây thất thoát, lãng phí các nguồn lực. Lãng phí thời gian, công sức của doanh nghiệp, cá nhân khi thủ tục hành chính rườm rà, dịch vụ công trực tuyến chưa thuận tiện và thông suốt...”

Đáng chú ý, trong bài phát biểu trước Quốc hội, Tổng Bí thư cũng thẳng thắn nêu rõ: “Trong 3 điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là thể chế, hạ tầng và nhân lực thì thể chế là điểm nghẽn của điểm nghẽn, chất lượng xây dựng, hoàn thiện pháp luật chưa đáp ứng nhu cầu của thực tiễn, một số luật mới ban hành đã phải sửa đổi, các quy định chưa thực sự đồng bộ còn chồng chéo, nhiều quy định còn khó khăn, cản trở việc thực thi, gây thất thoát, lãng phí các nguồn lực, chưa tạo môi trường thực sự thuận lợi để thu hút các nguồn lực của các nhà đầu tư trong và ngoài nước, khơi thông nguồn lực ở trong dân".

Để chống lãng phí trong xây dựng thể chế, pháp luật, thời gian qua, Đảng, Nhà nước, Chính phủ đã có nhiều quan điểm chỉ đạo, cùng đó đề ra các nhiệm vụ, giải pháp. Cụ thể, Nghị quyết số 27-NQ/TW về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới và Chỉ thị số 27-CT/TW của Bộ Chính trị đã đưa ra nhiều nhiệm vụ, giải pháp về xây dựng thể chế, pháp luật và các nhiệm vụ, giải pháp chống lãng phí.

Cùng với đó, Chính phủ đã ban hành các Nghị quyết số 98/NQ-CP ngày 26 tháng 6 năm 2024 của Chính phủ ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Chỉ thị số 27-CT/TW ngày 25/12/2023 của Bộ Chính trị; Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chương trình tổng thể của Chính phủ về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2024 và ban hành Công điện số 125/CĐ-TTg ngày 1/12/2024 yêu cầu các bộ, ngành, địa phương đẩy mạnh thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.

Trong đó, trực tiếp là Quyết định số 1764/QĐ-TTg năm 2023 Chương trình tổng thể về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2024 do Thủ tướng Chính phủ ban hành có nội dung: “Đề xuất sửa đổi các luật, văn bản quy phạm pháp luật có liên quan; sửa đổi theo thẩm quyền văn bản quy phạm pháp luật để bảo đảm đồng bộ, thống nhất hệ thống pháp luật, khắc phục tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn, nâng cao hiệu quả việc quản lý, sử dụng các nguồn lực Nhà nước (nhân lực, vật lực, tài lực...)”.

Toàn cảnh Diễn đàn “Bộ Công Thương: Chống lãng phí, khơi thông nguồn lực phát triển”

Đột phá trong công tác hoàn thiện thể chế, góp phần chống lãng phí

Thực tiễn tại Bộ Công Thương từ đầu nhiệm kỳ đến nay về chống lãng phí, tháo gỡ điểm nghẽn trong xây dựng thể chế, pháp luật và quan điểm chỉ đạo, hành động của Đảng, Nhà nước, Chính phủ. Cụ thể:

Thứ nhất, về hoàn thiện pháp luật

Trong giai đoạn từ ngày 1/1/2021 đến ngày 1/9/2024, Bộ Công Thương đã chủ trì xây dựng và trình cơ quan có thẩm quyền và ban hành theo thẩm quyền 156 văn bản gồm 05 Luật (Luật Dầu khí, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Luật Điện lực, Luật Hóa chất, đề nghị xây dựng Luật sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả), 20 Nghị định của Chính phủ, 04 Quyết định của Thủ tướng Chính phủ và 128 Thông tư (dự kiến đến hết năm 2024, con số này tiếp tục tăng cao hơn nữa).

Đặc biệt trong năm 2024, công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế trong ngành Công Thương đã được triển khai mức độ quyết liệt chưa có tiền lệ, với hàng loạt cơ chế, chính sách lớn, đột phá, mang tầm nhìn chiến lược, dài hạn của Đảng, Nhà nước, Chính phủ. Nổi bật trong đó có Luật Dầu khí năm 2022 đã được Bộ Công Thương xây dựng, trình Chính phủ, Quốc hội ban hành với sự tán thành, thống nhất cao (94,78%); năm 2023, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đã được Bộ Công Thương xây dựng, trình Chính phủ và trình Quốc hội thông qua vào ngày 20/6/2023 với tỉ lệ tán thành cao (93,72%).

Đáng chú ý, trước yêu cầu thể chế hóa kịp thời chủ trương của Đảng, cùng với tinh thần chỉ đạo quyết liệt của Lãnh đạo Đảng, Chính phủ và sự đồng hành của Quốc hội, Luật Điện lực (sửa đổi) do Bộ Công Thương chủ trì xây dựng đã được Quốc hội khóa XV xem xét, thông qua tại kỳ họp thứ 8 với sự đồng thuận, tán thành cao của các vị Đại biểu Quốc hội (91,65%).

Ngoài ra, Bộ Công Thương đã chủ trì, phối hợp xây dựng và tham mưu cho Chính phủ trình Quốc hội cho ý kiến lần đầu Dự thảo Luật Hóa chất (sửa đổi) tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV. Trên nền tảng 04 chính sách lớn được Chính phủ thông qua, Dự án Luật xác định kim chỉ nam là “xây dựng pháp luật theo hướng vừa đảm bảo yêu cầu quản lý nhà nước, vừa khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực để phát triển...”.

Mặt khác, Bộ Công Thương đã chủ trì xây dựng trình Chính phủ thống nhất cao việc thông qua Đề nghị xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Sử dụng năng lượng, tiết kiệm, hiệu quả tại Nghị quyết số 240/NQ-CP ngày 17/12/2024.

Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, ngành Công Thương đã chủ động nhận diện các điểm nghẽn, tạo đột phá trong hoàn thiện thể chế góp phần chống lãng phí, khơi thông nguồn lực phát triển

Xuyên suốt các dự án Luật nói trên, quan điểm “đẩy mạnh phân cấp, phân quyền với phương châm địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm. Cải cách triệt để thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ, tạo thuận lợi cao nhất cho người dân và doanh nghiệp” đều được quán triệt, tuân thủ nghiêm túc theo đó nhiều nội dung đã thể hiện phân cấp phân quyền mạnh mẽ: Từ Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao cho các bộ, ngành thực hiện; từ Trung ương giao cho địa phương chủ trì thực hiện, kể cả các nội dung mang tính liên tỉnh theo hướng giao một địa phương chủ trì, một địa phương phối hợp ý kiến…

Thứ hai, kịp thời hoàn thiện chính sách, chiến lược, kế hoạch, tổ chức thi hành luật và tháo gỡ vướng mắc, khó khăn trong thực tiễn

Bên cạnh những nhiệm vụ mang tính dài hạn, trên quan điểm xây dựng thể chế, pháp luật “tạo môi trường thực sự thuận lợi để thu hút các nguồn lực của các nhà đầu tư trong và ngoài nước, khơi thông nguồn lực ở trong dân”, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, trong năm 2024, Bộ Công Thương đã kiên trì từng bước tham mưu, tổ chức xây dựng trình Chính phủ ban hành nhiều cơ chế, chính sách mới, đáp ứng nhu cầu của thực tiễn như:

Một là, ban hành Nghị định số 80/2024/NĐ-CP của Chính phủ cơ chế mua bán điện trực tiếp giữa đơn vị phát điện năng lượng tái tạo với khách hàng sử dụng điện lớn. Đây là văn bản có ý nghĩa quan trọng với các doanh nghiệp, giúp cho nhà đầu tư nước ngoài yên tâm đầu tư sản xuất, kinh doanh, đặc biệt là doanh nghiệp có kế hoạch đầu tư mới.

Hai là, Nghị định số 135/2024/NĐ-CP của Chính phủ về cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ.

Đây là các bước tiến quan trọng trong tư duy thúc đẩy thị trường điện cạnh tranh tại Việt Nam, qua đó mở rộng hơn nữa quyền của người dân, doanh nghiệp trong tự do lựa chọn nguồn năng lượng mà mình tiêu thụ, nhất là những nguồn năng lượng xanh, tái tạo.

Nửa đầu năm 2024 đánh dấu mốc quan trọng trong công tác hoàn thiện thể chế của Bộ Công Thương trong việc trình Thủ tướng ban hành Kế hoạch thực hiện 4 quy hoạch ngành quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 tạo động lực cho phát triển kinh tế

Không những vậy, nửa đầu năm 2024 cũng đánh dấu mốc quan trọng trong công tác hoàn thiện thể chế của Bộ Công Thương khi Bộ đã kịp thời xây dựng, tham vấn ý kiến, trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch thực hiện 4 quy hoạch ngành quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 gồm Quy hoạch điện VIII, Quy hoạch tổng thể về năng lượng quốc gia; quy hoạch khoáng sản; quy hoạch hạ tầng dự trữ, cung ứng xăng dầu, khí đốt quốc gia.

Ngay sau khi được Thủ tướng Chính phủ ban hành, ngày 26/4/2024, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã tổ chức Hội nghị trực tuyến toàn quốc công bố và chỉ đạo triển khai các Kế hoạch này. Đây là cơ sở quan trọng để các Bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp tổ chức thực hiện, triển khai một cách đồng bộ, hiệu quả trong thu hút đầu tư và đưa nguồn lực xã hội vào nền kinh tế.

Chỉ đạo, điều hành sát sao trong hoàn thiện thể chế, pháp luật

Thông tin cụ thể về công tác chỉ đạo, điều hành trong hoàn thiện thể chế, pháp luật tại Bộ Công Thương, ông Ngô Đức Minh cho biết, Ban cán sự Đảng, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đã chỉ đạo sát sao thực hiện các nhiệm vụ lập pháp theo Kế hoạch số 81/KH-UBTVQH15, Quyết định 2114/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ đẩy mạnh công tác rà soát hệ thống pháp luật, chú trọng vào lĩnh vực có nhiều vướng mắc, bất cập, kịp thời đề xuất các dự án luật mới, sửa đổi, bổ sung nhằm tháo gỡ khó khăn, đáp ứng yêu cầu chủ động trong phản ứng chính sách.

Một là, tinh thần chỉ đạo chung của Bộ trưởng, các đồng chí Lãnh đạo Bộ là: “cấp ủy, tập thể lãnh đạo mà chủ chốt là người đứng đầu các đơn vị trong Bộ chịu trách nhiệm trước Ban cán sự Đảng, Bộ trưởng trong việc quán triệt quan điểm chỉ đạo của Lãnh đạo Đảng, Nhà nước trong thực hiện nghiêm các chương trình, kế hoạch công tác xây dựng pháp luật đã đề ra”.

Trong đó, thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ trọng tâm như: Tiếp tục cụ thể hóa những chủ trương, định hướng của Đảng, các nghị quyết, chỉ thị, kết luận, văn bản chỉ đạo của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quốc hội; Tập trung xây dựng, bảo đảm tiến độ chất lượng các dự án luật thuộc Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội; Tập trung rà soát, cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, quy định kinh doanh, không để phát sinh thủ tục, quy định, quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật mới không cần thiết, không phù hợp, thiếu tính khả thi. Thường xuyên đánh giá hiệu quả, chất lượng chính sách sau ban hành để kịp thời điều chỉnh bất cập, mâu thuẫn và chủ động phát hiện và tháo gỡ nhanh nhất những “điểm nghẽn” có nguyên nhân từ các quy định của pháp luật.

Hai là, Ban cán sự Đảng, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên và Lãnh đạo Bộ tổ chức nhiều cuộc họp, phiên họp để xem xét thảo luận kỹ về các đề nghị xây dựng, hồ sơ dự án luật, nghị quyết và có kết luận cụ thể với tinh thần trách nhiệm cao. Lãnh đạo Bộ đã tăng cường làm việc trực tiếp với các đơn vị để cho ý kiến, chỉ đạo về những vấn đề lớn, phức tạp, những vấn đề còn có ý kiến khác nhau trong từng dự án luật, dự thảo nghị quyết. Trong quá trình chỉ đạo, điều hành, Ban cán sự Đảng, Bộ trưởng, Lãnh đạo Bộ đã chủ động báo cáo cấp có thẩm quyền các vấn đề phát sinh, cấp bách từ thực tiễn cần có phản ứng chính sách phù hợp.

Các dự thảo văn bản quy phạm pháp luật do Bộ Công Thương trình, ban hành đều được lấy ý kiến Lãnh đạo Bộ, Ban Cán sự Đảng trước khi trình Bộ trưởng ký trình, ban hành.

Ba là, nhằm nâng cao kết quả thi hành pháp luật, Bộ trưởng, Lãnh đạo Bộ đã tập trung chỉ đạo, tăng cường công tác tổ chức thi hành pháp luật thông qua đẩy mạnh công tác truyền thông chính sách, giúp người dân, doanh nghiệp kịp thời nắm bắt nội dung các chính sách lớn, quan trọng ngay từ khâu soạn thảo, tổ chức thi hành tạo thuận lợi cho việc đóng góp ý kiến, tăng cường đồng thuận xã hội; chú trọng đổi mới công tác phổ biến, giáo dục pháp luật.

Nhóm Phóng viên