Ngành đồ uống kiến nghị gỡ vướng thuế

Từ 1/1/2027, đồ uống có đường trên 5 g /100 ml sẽ chịu thuế suất tiêu thụ đặc biệt 8% và tăng lên 10% từ 1/1/2028. Ảnh: Fizzy.

Tại Tọa đàm: “Kích cầu tiêu dùng để tăng trưởng kinh tế - Góc nhìn từ ngành đồ uống” do Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA) chủ trì, phối hợp Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Hiệp hội doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE) tổ chức, bà Chu Thị Vân Anh - Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký VBA - cho biết trong những năm gần đây, ngành đồ uống đã và đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức.

Tồn kho tăng cao, sức mua yếu dần

Theo đó, đối với ngành đồ uống có cồn, ngoài việc chịu các hạn chế từ các luật chuyên ngành như Luật Phòng chống tác hại rượu bia, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB), Luật Quảng cáo, Luật Thương mại… đặc biệt là Nghị định 100 và 168, đã, đang ảnh hưởng rất mạnh tiêu dùng rượu bia trong nước.

Ngoài ra, các doanh nghiệp đang phải đối mặt với vấn nạn rượu trôi nổi, không rõ nguồn gốc, không được quản lý. Hiện nhóm này chiếm tới gần 63% lượng rượu tiêu thụ, gây thất thu cho ngân sách Nhà nước, ảnh hưởng đến sức khỏe và hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp chính thống.

Trong khi đó, ngành đồ uống không cồn (nước giải khát) có nhiều đóng góp vào doanh thu thị trường đồ uống Việt Nam năm 2024, phần nào bù đắp cho sự chững lại của thị trường đồ uống có cồn bị hạn chế vì các quy định pháp lý.

Tuy nhiên, ngành này đã và đang suy giảm ngay trước thềm thực hiện thuế TTĐB, bắt đầu từ 1/1/2027 với thuế suất 8% và 10% từ 1/1/2028. Mặc dù sắc thuế chưa có hiệu lực, ngay từ thời điểm hiện tại, doanh nghiệp đã phải bước vào giai đoạn chuẩn bị để thích ứng với sắc thuế này.

Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký VBA Chu Thị Vân Anh trình bày về thực trạng ngành đồ uống tại Việt Nam hiện nay. Ảnh: BTC.

Bà Vân Anh cho biết khối lượng sản xuất bia, nước giải khát của cả nước năm 2024 chỉ đạt 7,14 tỷ lít, giảm hơn 9% so với năm 2023 (khối lượng sản xuất năm 2023 đạt 7,86 tỷ lít, giảm 46% so với năm 2022). Chỉ số tồn kho đồ uống của cả nước vào cuối năm 2024 cũng tăng thêm gần 24% so với thời điểm cuối năm 2023 (10 năm liên tiếp có chỉ số tồn kho tháng 12 tăng so với cùng tháng năm trước).

Theo thông tin mà Viện nghiên cứu đồ uống tổng hợp, tăng trưởng toàn ngành đã có dấu hiệu suy giảm/tăng trưởng âm và dấu hiệu này trở nên rõ rệt hơn trong năm 2025.

Cụ thể, tăng trưởng toàn ngành giai đoạn 2019-2022 đạt 3,2% nhưng đến giai đoạn 2022-2024 giảm xuống còn 1%, phản ánh sự suy yếu rõ rệt của sức mua và nhu cầu tiêu dùng. Tới tháng 7/2025, tốc độ tăng trưởng âm 7,8% so với cùng kỳ năm trước, đánh dấu sự chuyển dịch từ tăng trưởng chậm sang suy giảm thực sự.

Lãnh đạo VBA kiến nghị cần khoan thư sức doanh nghiệp ngành đồ uống, hỗ trợ doanh nghiệp và người tiêu dùng thúc đẩy kích cầu tiêu dùng nội địa. Trong đó, đề xuất đưa các mặt hàng nước giải khát có đường trên 5 g/100 ml vào diện được hưởng chính sách giảm thuế VAT 2% đến hết năm 2026, trước thềm bắt đầu là đối tượng chịu thuế TTĐB từ 1/1/2027, để đảm bảo tính nhất quán của các văn bản pháp luật và đồng thời không ảnh hưởng tới lợi ích hợp pháp của các doanh nghiệp

Cần chú trọng tới “sức khỏe” của doanh nghiệp

Tại tọa đàm, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam (VTCA), đã phân tích một số vướng mắc về quy định mà ngành đồ uống đang phải đối mặt.

Theo bà Cúc, Quốc hội đã cân nhắc kỹ lưỡng khi quyết định lùi thời điểm áp dụng thuế TTĐB đối với ngành đồ uống có cồn (rượu, bia) và nước giải khát có đường từ 1/1/2026 sang 1/1/2027. Việc lùi thời hạn nhằm giảm bớt khó khăn cho doanh nghiệp.

Song song đó, Quốc hội cũng quyết định tiếp tục giảm 2% thuế VAT cho một số nhóm hàng hóa, dịch vụ đến hết năm 2026. Tuy nhiên, chính sách này lại phát sinh vướng mắc trong năm 2026 khi nước giải khát có hàm lượng đường từ 5 g/100 ml trở xuống vẫn được hưởng ưu đãi giảm 2% VAT, còn mặt hàng có hàm lượng đường trên 5 g/100 ml thì không được hưởng, mặc dù thời điểm đó vẫn chưa phải nộp thuế TTĐB.

Điều này dẫn đến sự thiếu thống nhất trong cách áp dụng chính sách thuế, khiến doanh nghiệp và người tiêu dùng đều gặp khó. Doanh nghiệp mất đi ưu đãi, còn người tiêu dùng sẽ khó hiểu khi cùng là nước giải khát nhưng sản phẩm này chịu 8% VAT, sản phẩm kia lại chịu 10%.

Bà Cúc cho rằng vì thuế TTĐB đã được lùi sang 2027 để hỗ trợ doanh nghiệp, nên cần thiết phải cho phép nước giải khát có đường trên 5 g/100 ml tiếp tục được hưởng chính sách giảm 2% thuế VAT trong năm 2026. Cách xử lý này vừa bảo đảm quyền lợi hợp pháp cho doanh nghiệp, vừa giữ được tính đồng bộ và nhất quán của chính sách thuế. Nếu Phụ lục 2 của Nghị định 174 không được điều chỉnh, việc thực thi chính sách giảm thuế GTGT sẽ gặp vướng mắc và thiếu công bằng.

Bà Nghiêm Hoàng Lan, Phó tổng giám đốc Công ty PwC, cho rằng bản chất của chính sách giảm 2% VAT là nhằm kích cầu tiêu dùng và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, đúng tinh thần của Nghị quyết 204 và Nghị định 174 với mục tiêu tăng trưởng trên 8%.

Về kỹ thuật, Điều 2 xác định đối tượng chịu thuế nhưng Luật quy định thời điểm thực hiện thuế TTĐB là từ ngày 1/1/2027. Nếu trong năm 2026 không cho mặt hàng nước giải khát được hưởng chính sách giảm 2% VAT thì sẽ thiếu tính thống nhất, gây bất cập và tạo khó khăn cho doanh nghiệp trong việc chuẩn bị lộ trình triển khai trước thềm áp dụng thuế TTĐB.

Do đó, đại diện PwC đề nghị Bộ Tài chính phối hợp với các bên liên quan để trình Chính phủ sửa đổi Nghị định 174 theo hướng hài hòa hơn và đảm bảo lợi ích cho doanh nghiệp trong chính sách giảm thuế VAT.

Đại diện USABC cho rằng Chính phủ cần chú trọng tới “sức khỏe” của doanh nghiệp. Ảnh: BTC.

Bà Bùi Thị Việt Lâm, đại diện Hội đồng Kinh doanh Mỹ - ASEAN (USABC), lưu ý rằng các chính sách thuế quan của Mỹ hiện nay không chỉ tác động đến Việt Nam mà còn nhiều quốc gia khác trên thế giới. Rào cản thương mại ngày càng tăng sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến cán cân thương mại, tác động đến động lực xuất khẩu và cả dòng vốn đầu tư từ Mỹ vào Việt Nam, trong đó ngành giải khát có sự hiện diện lớn của doanh nghiệp Mỹ.

Theo bà Lâm, Việt Nam cần tận dụng tốt hơn các thị trường mới thông qua các hiệp định thương mại tự do để thúc đẩy xuất khẩu, đồng thời chú trọng hơn nữa đến việc kích cầu tiêu dùng nội địa.

Phía Mỹ đánh giá cao những thay đổi tích cực của Việt Nam, đặc biệt là các nghị quyết trụ cột và chính sách hỗ trợ mang tính đột phá nhằm đưa nền kinh tế lên tầm cao mới.

Tuy vậy, Việt Nam vẫn cần quan tâm nhiều hơn tới việc duy trì môi trường kinh doanh minh bạch, ổn định, có thể dự báo trước, đồng thời chú trọng tới “sức khỏe” của doanh nghiệp. Điều này bao gồm việc kịp thời nắm bắt và tháo gỡ các vướng mắc liên quan đến quy định chưa rõ ràng, các rào cản trong hoạt động sản xuất kinh doanh để hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi và đóng góp nhiều hơn cho tăng trưởng.

Đặc biệt, theo bà Lâm, chính sách hỗ trợ, nhất là chính sách thuế, cần được triển khai nhất quán với đúng tinh thần ban đầu. Vướng mắc về việc giảm 2% thuế VAT đối với mặt hàng nước giải khát có đường trong năm 2026 cần được tiếp tục tháo gỡ, nhằm giúp doanh nghiệp ngành giải khát vượt khó và có thêm thời gian chuẩn bị trước khi chính thức áp dụng thuế TTĐB.

Minh Khánh