Ngành 'huyết mạch' Logistics Việt Nam làm gì để bứt phá?

Trong bài phát biểu tại Diễn đàn Logistics Việt Nam 2025 tổ chức cuối tuần qua tại Đà Nẵng, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chỉ ra ngành logistics Việt Nam vẫn còn nhiều dư địa phát triển, những kết quả đạt được hiện nay chưa xứng tầm với ưu thế vị trí địa - chính trị, địa - kinh tế của đất nước

Một trong những vấn đề nổi bật là chi phí logistics ở Việt Nam vẫn còn ở mức cao so với các nước trong khu vực như Singapore chỉ 8%, Malaysia 12% và mức trung bình thế giới khoảng 11%. Đây được xem là “điểm nghẽn” lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Tiềm năng lớn và áp lực bứt phá

Logistics Việt Nam vẫn còn nhiều điểm nghẽn lớn.

Sở hữu vị trí chiến lược trong khu vực phát triển năng động của thế giới, cùng nền kinh tế có độ mở lớn và 17 hiệp định thương mại tự do đã ký kết, thực thi với gần 70 quốc gia, vùng lãnh thổ, Việt Nam có điều kiện thuận lợi để phát triển dịch vụ logistics. Kim ngạch xuất nhập khẩu và thương mại điện tử tăng trưởng liên tục ở mức hai con số cũng tạo thêm nhu cầu và động lực mạnh mẽ cho ngành.

Thực tế thời gian qua logistics cũng đã đóng góp đáng kể cho nền kinh tế. Cụ thể, ngành này đóng góp trực tiếp vào GDP ở mức 4,5 - 5% những năm gần đây. Tốc độ tăng trưởng dịch vụ nhanh và ổn định, đạt bình quân 14 - 16%/năm.

Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới năm 2023, Việt Nam xếp thứ 43/139 quốc gia về Chỉ số Năng lực logistics (LPI) và thuộc Top 5 trong ASEAN cùng với 4 quốc gia Singapore, Malaysia, Thái Lan và Indonesia.

Mức chi phí logistics từ trên 20% GDP vào năm 2014 hiện đã giảm xuống còn khoảng 16% GDP, tiết kiệm hàng tỷ USD mỗi năm cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu. Hệ thống kết cấu hạ tầng logistics ngày càng đồng bộ. Khu vực doanh nghiệp logistics ngày càng lớn mạnh với hơn 34.000 doanh nghiệp, trong đó, nhiều doanh nghiệp đã tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu, ứng dụng công nghệ cao trong quản trị vận hành.

Để góp phần đạt mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân trên 10%/năm liên tục trong 5 năm tới, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu ngành logistics phải đạt tốc độ tăng trưởng trung bình gấp 1,5 lần mức tăng trưởng GDP.

Cụ thể, tỉ trọng giá trị tăng thêm của dịch vụ logistics trong tổng sản phẩm trong nước phải đạt 6 - 7%, tốc độ tăng trưởng trung bình hằng năm đạt 15-16%, kéo giảm chi phí logistics so với tổng sản phẩm trong nước xuống tương đương trung bình thế giới... đưa Việt Nam trở thành trung tâm dịch vụ logistics hàng đầu khu vực Đông Nam Á, châu Á và thế giới.

Kỳ vọng từ chiến lược mới, bứt phá mới

Trước đó, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành tại Quyết định số 2229/QĐ-TTg ngày 9/10/2025 về Chiến lược phát triển dịch vụ logistics Việt Nam thời kỳ 2025 - 2035, tầm nhìn đến 2050.

Đây là lần đầu tiên Việt Nam có một chiến lược toàn diện, dài hạn và đồng bộ về logistics, khẳng định vai trò của ngành logistics và cho thấy sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với việc phát triển logistics Việt Nam trong giai đoạn mới.

Bên cạnh các mục tiêu tham vọng, Chiến lược xây dựng các định hướng chủ yếu và giải pháp, nhiệm vụ cụ thể cho từng Bộ, ngành, cơ quan, địa phương, hiệp hội.

Theo ông Đào Trọng Khoa, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp logistics Việt Nam, Chiến lược phát triển dịch vụ logistics có thể được ví như "bản thiết kế vĩ đại" của ngành. Chiến lược xác định rõ định hướng phát triển logistics xanh - thông minh - hiệu quả - bền vững, coi logistics là ngành kinh tế quan trọng, giá trị gia tăng cao và là động lực thúc đẩy thương mại, đầu tư, sản xuất, xuất nhập khẩu, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

"Đây cũng là bản thiết kế lớn cho cộng đồng doanh nghiệp, tạo niềm tin và tầm nhìn dài hạn trong đầu tư hệ thống kho bãi, trung tâm logistics, hạ tầng kết nối, công nghệ số và nguồn nhân lực chất lượng cao", ông Khoa nhấn mạnh.

Ở góc độ địa phương và doanh nghiệp, bà Đặng Minh Phương, Chủ tịch Hiệp hội Logistics và Cảng biển TP HCM cho rằng, để giảm chi phí logistics và tăng năng lực cạnh tranh của logistics Việt Nam so với các nước trong khu vực, cần thiết phải đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án đã được quy hoạch. Bên cạnh đó cần có quy hoạch cụ thể hơn, nhất là về cơ sở hạ tầng và tăng tính kết nối nhằm đẩy mạnh vận tải đa phương thức. Bà Phương cũng nhấn mạnh yêu cầu cấp bách cần tăng nhanh tốc độ chuyển đổi số trong lĩnh vực logistics, đặc biệt cần chú trọng xây dựng cơ sở dữ liệu Quốc gia về logistics…

GS.TS Thomas Sim, Chủ tịch Liên đoàn Quốc tế các Hiệp hội Giao nhận Vận tải (FIATA) nhận định Việt Nam đang có cơ hội lớn để trở thành trung tâm logistics khu vực, nhưng để đạt được mục tiêu này, cần tập trung vào ba chuyển dịch chủ yếu, bao gồm xây dựng hệ thống cảng thông minh, củng cố vận tải đa phương thức; thúc đẩy logistics xanh, đầu tư năng lượng tái tạo cho cảng biển và phát triển nhân lực thành thạo kỹ thuật số…

Đỗ Kiều