'Ngày Nam Bộ kháng chiến'- mốc son lịch sử vẻ vang của dân tộc

Trước hành động Pháp công khai tiến hành chiến tranh xâm lược, sáng ngày 23/9/1945, Xứ ủy và Ủy ban Hành chính Nam Bộ đã tiến hành họp khẩn cấp để bàn việc thực hiện chủ trương kháng chiến của Trung ương Đảng tại số nhà 107 đường Cây Mai thuộc Chợ Lớn (nay là đường Nguyễn Trãi, Quận 5). Hội nghị phân tích những âm mưu và hành động xâm lược của thực dân Pháp, thái độ đồng lõa của đế quốc Anh và quyết định thành lập Ủy ban kháng chiến Nam Bộ, do ông Trần Văn Giàu làm Chủ tịch. Hội nghị đã thông qua “Lời kêu gọi của Ủy ban Kháng chiến Nam Bộ”: “Từ giờ phút này, nhiệm vụ hàng đầu của chúng ta là tiêu diệt giặc Pháp và tay sai của chúng” và ra tuyên bố: “Cuộc kháng chiến bắt đầu!”. Hội nghị quyết định: Triệt để tổng đình công, không hợp tác với giặc Pháp, đánh du kích, phá hoại đường giao thông tiếp tế, bao vây, tiêu hao, tiêu diệt địch.

Ngày 24/9/1945, tại Quảng trường Nhà hát Lớn (Hà Nội), nhân dân Hà Nội mít tinh phản đối Phái bộ Anh dùng vũ lực chiếm đóng Nam bộ. Ảnh: T.L

Chiều ngày 23/9/1945, Sài Gòn triệt để tổng đình công, không hợp tác; công sở, xí nghiệp, cửa hàng đều đóng cửa, chợ không họp, xe ngừng chạy. Khắp phố phường, vật chướng ngại mọc lên. Các đơn vị xung phong, Công đoàn và Thanh niên tiền phong chiếm lĩnh vị trí chiến đấu đánh trả quân địch.

Hưởng ứng Lời kêu gọi của Ủy ban Kháng chiến Nam bộ, đông đảo quần chúng nhân dân Sài Gòn hăng hái tham gia bảo vệ độc lập với tinh thần và khí thế sục sôi. Ngay trong những ngày đầu, nhân dân Sài Gòn đã lập được nhiều chiến công xuất sắc, anh dũng đánh trả quyết liệt, kìm giữ chân địch để các địa phương có thời gian chuẩn bị lực lượng kháng chiến trường kỳ, thực hiện lời thề “Thà hy sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ”. Tiêu biểu cho tinh thần “Độc lập hay là chết” là tiểu đội bảo vệ Cột cờ Thủ Ngữ.

Sáng 23/9/1945, khi 1 đại đội quân Anh định hạ lá cờ đỏ Sao vàng xuống để kéo lá cờ tam tài lên, vì danh dự lá cờ Tổ quốc, chỉ với vũ khí thô sơ nhưng các chiến sĩ cảm tử của ta đã kiên quyết chiến đấu hy sinh đến người cuối cùng. Cảm phục trước khí tiết anh dũng hy sinh đó, viên chỉ huy người Anh đã cho đại đội xếp hàng, bồng súng chào hương hồn những người anh hùng của đối phương đã ngã xuống dưới chân cột cờ Thủ Ngữ. Trận chiến đấu bảo vệ lá cờ Tổ quốc - biểu tượng của nền độc lập đã cổ vũ mạnh mẽ cho lực lượng vũ trang ta dũng cảm tổ chức nhiều trận đánh ác liệt.

Ngày 26/9/1945, qua Đài Phát thanh Tiếng nói Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi Thư cho đồng bào Nam bộ, khẳng định quyết tâm kháng chiến của Trung ương Đảng, Chính phủ và nhân dân cả nước ta: “Tôi chắc và đồng bào cả nước đều chắc vào lòng kiên quyết ái quốc của đồng bào Nam bộ… Tôi chắc và đồng bào Nam bộ cũng chắc rằng Chính phủ và toàn quốc đồng bào sẽ hết sức giúp những chiến sĩ và nhân dân hiện đang hy sinh tranh đấu để giữ vững nền độc lập của nước nhà”.

Trong điều kiện miền Bắc gặp rất nhiều khó khăn, Chính phủ và Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn phát động nhiều phong trào ủng hộ Nam bộ kháng chiến. Hàng vạn thanh niên các tỉnh phía Bắc và Trung bộ đã tình nguyện lên đường Nam tiến, vào Nam đánh giặc. Nhân dân đóng góp tiền bạc, quần áo, thuốc men ủng hộ đồng bào miền Nam. Chi đội Giải phóng quân Nam tiến đầu tiên rời Hà Nội đêm 26/9/1945, mở đầu phong trào cả nước ra trận, phản ánh ý chí “nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một”.

Cuối tháng 9/1945, thực dân Pháp bị lâm vào thế chân tường, chiến lược đánh nhanh, thắng nhanh bị thất bại, phải hợp tác và chờ viện binh. Đến tháng 10/1945, cuộc kháng chiến đã lan rộng khắp vùng đồng bằng Nam Bộ và mở ra đến các tỉnh Nam Trung Bộ. Nhưng đâu đâu, quân giặc Pháp đều vấp phải sức kháng cự quyết liệt của quân và Nhân dân ta. Để ghi nhận và biểu dương tinh thần chiến đấu kiên cường của quân dân Nam Bộ, tháng 2/1946, trong đợt tôn vinh chiến công vang dội, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ Việt Nam Dân chủ cộng hòa tặng đồng bào Nam Bộ danh hiệu vẻ vang: “Thành đồng Tổ quốc”.

Đúng như danh hiệu Bác Hồ đã trao tặng, tinh thần chiến đấu quật cường của Nhân dân Nam bộ đã để lại những bài học quý báu về ý chí “Thà chết chứ không chịu làm nô lệ”. Quân dân Nam Bộ đánh giặc và thắng giặc không chỉ bằng khí phách dũng cảm, anh hùng mà bằng cả bản lĩnh, trí tuệ của truyền thống ngàn năm ông cha ta để lại. Và tinh thần bất khuất, kiên trung của “Ngày Nam Bộ kháng chiến 23/9/1945” mãi còn nguyên giá trị, là một minh chứng hùng hồn cho bản lĩnh, khí phách của Nhân dân Nam Bộ.

80 năm đã qua, kể từ Ngày Nam Bộ kháng chiến, mỗi người Việt Nam luôn tự hào về truyền thống chiến đấu kiên cường, bất khuất của các thế hệ cha anh, đã kiên cường chiến đấu hy sinh để bảo vệ đến cùng nền độc lập, tự do của Tổ quốc. Ngọn lửa Ngày Nam Bộ kháng chiến năm xưa mãi mãi là nguồn động lực sức mạnh tinh thần to lớn, cổ vũ sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta để xây dựng, phát triển và bảo vệ đất nước trong giai đoạn hiện nay.

P.V