Ngày Thế giới không thuốc lá 31-5: Cần cấm hoàn toàn thuốc lá điện tử
Kết quả tổng hợp chưa đầy đủ của các cơ sở khám, chữa bệnh trong cả nước cho thấy, có hơn 1,2 ngàn trường hợp phải nhập viện cấp cứu do sử dụng thuốc lá điện tử (TLĐT) trong năm 2023. Trong đó có đến 71 trường hợp dưới 18 tuổi.
Thuốc lá điện tử được rao bán công khai trên mạng xã hội Facebook. Ảnh: H.D
Nhiều học sinh bị loạn thần, ảo giác hoặc suy hô hấp, thậm chí suýt tử vong sau khi hút TLĐT.
Nhiều quốc gia đã cấm TLĐT
TLĐT hiện chưa được cấp phép lưu hành tại Việt Nam nhưng lại được quảng cáo và bày bán tràn lan trên mạng xã hội. Thậm chí, nhiều cửa hàng còn ngang nhiên bày bán TLĐT, các loại tinh dầu, dụng cụ để sử dụng TLĐT. Với nhiều kiểu dáng, mùi vị hấp dẫn nên giới trẻ rất dễ bị thu hút, nhất là học sinh, sinh viên.
Phó giám đốc Sở Giáo dục và đào tạo Đỗ Huy Khánh cho rằng, ở độ tuổi học sinh, nhất là lứa tuổi dậy thì, các em có tâm lý tò mò, dễ bị lôi kéo, bắt chước, muốn chứng tỏ bản thân. Do thiếu hiểu biết nên các em rất dễ sử dụng các loại thuốc lá thế hệ mới như TLĐT. Điều này rất nguy hiểm vì không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe các em, mà còn ảnh hưởng đến khả năng tập trung, kết quả học tập và nhiều vấn đề khác.
Cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y tế), PGS-TS Lương Ngọc Khuê cho biết, trong khói thuốc lá có khoảng 7 ngàn chất hóa học, trong đó có 69 chất gây ung thư và là nguyên nhân gây ra 25 nhóm bệnh khác nhau, bao gồm 11 loại ung thư, các bệnh tim mạch, các bệnh về hô hấp, ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản của cả nam và nữ. Ước tính cứ 2 người hút thuốc lá thì có một người sẽ tử vong sớm.
Chất nicotine có trong thuốc lá làm ảnh hưởng đến hệ hô hấp, tim mạch và tăng nguy cơ ung thư, các cơn đau thắt ngực, suy tim, đột quỵ, suy giảm miễn dịch, giảm sức đề kháng và các vấn đề sức khỏe khác. Đặc biệt, còn gây hại cho sự phát triển não bộ ở trẻ em, làm suy giảm trí nhớ, ảnh hưởng đến sự phát triển trí tuệ do não bộ của trẻ chưa hoàn thiện.
Không những thế, TLĐT và kể cả một số loại thuốc lá mới có sử dụng nhiều hương liệu, hóa chất không phải từ nguyên liệu thuốc lá thông thường; nguyên liệu phối trộn nhiều loại thành phần khác nhau. Thông qua việc phối trộn, người sử dụng có thể tự ý tăng tỷ lệ nicotine quá mức hoặc thêm ma túy và các chất gây nghiện khác vào để sử dụng mà khó bị phát hiện.
Tại lễ mít-tinh hưởng ứng Ngày Thế giới không thuốc lá năm 2024 do Bộ Y tế tổ chức mới đây, Trưởng đại diện Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam, tiến sĩ Angela Pratt cho hay, mỗi năm có hơn 8 triệu ca tử vong trên toàn cầu có nguyên nhân liên quan đến việc sử dụng thuốc lá.
Đã có 39 quốc gia, vùng lãnh thổ trên toàn thế giới quy định cấm hoàn toàn các sản phẩm TLĐT. Trong khu vực ASEAN, 5 quốc gia quy định cấm hoàn toàn TLĐT là: Thái Lan, Singapore, Lào, Brunei và Campuchia. Để hạn chế tối đa hậu quả do thuốc lá mang lại, Việt Nam cần sớm cấm TLĐT, thuốc lá nung nóng (TLNN) và tăng thuế đối với thuốc lá.
“Cấm TLĐT, TLNN và tăng thuế thuốc lá sẽ giúp Việt Nam đạt được các mục tiêu của Chương trình Sức khỏe Việt Nam và các cam kết quốc tế đối với các mục tiêu phát triển bền vững. Quan trọng hơn, nó sẽ bảo vệ sức khỏe và cuộc sống của hàng triệu người trên khắp đất nước hiện nay và cả các thế hệ mai sau" - tiến sĩ Angela Pratt nói.
Chủ đề của Ngày Thế giới không thuốc lá năm 2024 là Bảo vệ trẻ em trước những tác động của ngành công nghiệp thuốc lá. Theo khảo sát, tỷ lệ sử dụng TLĐT trong học sinh ở nhóm tuổi từ 13-17 ở Việt Nam tăng từ 2,6% năm 2019 lên 8,1% năm 2023; ở nhóm 13-15 tuổi tăng từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023.
Thủ tướng chỉ đạo tăng cường quản lý TLĐT
Thông tin từ Bộ Công an, từ năm 2020 đến quý I-2024, công an cả nước đã phát hiện, xử lý 728 vụ với 883 đối tượng liên quan đến thuốc lá thế hệ mới. Trong đó, khởi tố do phạm tội về ma túy 162 vụ với 299 đối tượng; khởi tố về hành vi buôn lậu 2 vụ với 2 đối tượng; còn lại xử lý hành chính về hành vi kinh doanh hàng hóa không có nguồn gốc xuất xứ.
Qua kiểm tra của các lực lượng chức năng cho thấy, trên thị trường đã xuất hiện tình trạng pha trộn, tẩm ướp các chất gây nghiện trong sản phẩm TLĐT, TLNN. Việc quảng cáo, mua bán TLĐT qua mạng xã hội tràn lan, thiếu kiểm soát tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây hại cho sức khỏe người sử dụng.
Mới đây, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký ban hành Công điện số 47/CĐ-TTg ngày 13-5-2024 về tăng cường kiểm soát, ngăn chặn kịp thời tác hại của việc sử dụng TLĐT, TLNN. Trong đó, Thủ tướng yêu cầu UBND các tỉnh, thành phố trong cả nước chỉ đạo chính quyền các cấp và lực lượng chức năng trên địa bàn thường xuyên thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm, xử lý nghiêm các hành vi buôn lậu, vận chuyển, tàng trữ, buôn bán TLĐT, TLNN chưa được phép kinh doanh, sử dụng trên thị trường Việt Nam. Yêu cầu Bộ Y tế nghiên cứu, đề xuất ban hành theo thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành giải pháp quản lý TLĐT, TLNN. Bộ Tài chính kiểm soát chặt chẽ việc vận chuyển TLĐT, TLNN nhập lậu qua cửa khẩu, khu vực địa bàn kiểm soát của hải quan, xác lập các chuyên án đấu tranh đối với các đường dây, ổ nhóm buôn lậu TLĐT, TLNN. Bộ Công an tăng cường công tác điều tra, nắm tình hình, xác lập các chuyên án, tập trung đấu tranh, triệt phá các đường dây, ổ nhóm, các đối tượng đầu nậu, buôn bán, pha trộn các chất cấm vào dung dịch TLĐT để khởi tố, truy tố trước pháp luật…
